Κρινιώ Καλογερίδου
Δυο αιώνες πριν, η Ελλάδα — με το όραμα του ”φάρου” της Δύσης στην Ανατολή — είχε κηρύξει και φέρει εις πέρας με επιτυχία τον ανένδοτο της Εθνικής Παλιγγενεσίας της (1821) απελευθερώνοντας τα μισά τουρκοκρατούμενα εδάφη της, στα οποία προστέθηκαν μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-’13) τα άλλα μισά (ηπειρωτικά και νησιωτικά), για...
να φτάσει στα όρια της σημερινής ελληνικής επικράτειας με την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στον εθνικό κορμό της (1947).
Ο φωτισμός της Ανατολής, ωστόσο, δια των φώτων της Δύσης — με την Ελλάδα ως ”φάρο” εκπολιτισμού δια του εξελληνισμού — δεν επετεύχθη. Και δεν επετεύχθη γιατί πρόλαβε να τον σβήσει πριν ανάψει η μη επικύρωση στην πράξη της Συνθήκης των Σεβρών (1920).
Της Συνθήκης που κυοφορούσε το μεγαλοϊδεατικό όραμα της Μεγάλης Ελλάδας των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών, όπως το είχε σχεδιάσει σιωπηρά και υπαινικτικά ο Ρήγας στη Χάρτα του (1796-’97, Βιέννη) και το έκανε πολιτική εξαγγελία στην Εθνοσυνέλευση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 ο πρώτος κοινοβουλευτικός πρωθυπουργός της Ελλάδας Ιωάννης Κωλέττης.
Έτσι έσβησε το όνειρο των Ελλήνων μεγαλοϊδεατών για εθνική ολοκλήρωση και ανάπτυξη στη Ν. Βαλκανική με την εγκαθίδρυση ”Ελληνικής Αυτοκρατορίας” (συνέχεια της Βυζαντινής), η οποία θα ενσωμάτωνε στην ελληνική επικράτεια επιπρόσθετα την Κύπρο, την Μικρά Ασία και τον Πόντο.
Και με τον τρόπο αυτό θα ένωνε τους αυτόχθονες Έλληνες (τους γεννημένους σε περιοχές που εντάχθηκαν στο ελληνικό κράτος) με τους ετερόχθονες (τους γεννημένους εκτός των συνόρων του, στους παρείχε δικαιώματα το σύνταγμα του 1844 με το οποίο θεσπίστηκε το πολίτευμα της συνταγματικής μοναρχίας στη χώρα).
Φευ! Το μεγαλοϊδεατικό όραμα δεν ευοδώθηκε λόγω ιστορικών συγκυριών και δικών μας αποτυχιών, αν και παρέμεινε στις καρδιές μεγάλης μερίδας Ελλήνων μέχρι τον δεύτερο ενταφιασμό του (ο πρώτος ήταν εκείνος του ’97) στην Μικρασιατική Καταστροφή (1922).
Ενταφιασμό ιστορικών προεκτάσεων, που δεν έσβησε ωστόσο το όραμα για επανάκτηση των ”Χαμένων Πατρίδων” σε επίπεδο ονειροπόλησης. Ονειροπόλησης εθνικής που την έτρεφαν μεταπολεμικά οι θρύλοι και οι παραδόσεις του λαού μας περί ”Μαρμαρωμένου Βασιλιά” και ”Κόκκινης Μηλιάς”, μέχρι την έκπτωση του Βασιλιά το 1967 και τον οριστικό ενταφιασμό της Μεγάλης Ιδέας με την κατάργηση του θεσμού της Βασιλείας ο οποίος την κυοφορούσε…
Με την επάνοδο της δημοκρατίας στη χώρα μας μετά την πτώση της δικτατορίας (βλ. Κωνσταντίνος Καραμανλής, 1974) και την πολιτειακή αλλαγή (εγκαθίδρυση Προεδρευόμενης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας δια δημοψηφίσματος στη θέση της Βασιλευόμενης), το όνειρο της Μεγάλης Ιδέας έσβησε και αντικαταστάθηκε απ’ το όνειρο της Ευρώπης (1979).
Σαράντα τέσσερα χρόνια από τότε (βλ. Είσοδος της Ελλάδας στην ΕΟΚ, 28 Μαΐου 1979), μετά τις υπόγειες και υπέργειες αναταράξεις που έχουν συντελεστεί σ’ αυτήν θεσμικά και γεωπολιτικά, η Ευρώπη δείχνει να βρίσκεται σε μόνιμη, θεωρητική αναζήτηση, η οποία απέχει πολύ από τα σύμβολα του οραματικού παρελθόντος της.
Κι αυτό γιατί δεν υπάρχουν πηδαλιούχοι φερέγγυοι και ικανοί για την καλοτάξιδη πορεία της, με αποτέλεσμα οι ελπίδες για κοινή πορεία δημοκρατίας, εμβάθυνσης της ευρωπαϊκής ανεξαρτησίας της και ισότιμης συμμετοχής των κρατών-μελών της μέσα σε διασφαλισμένο πλαίσιο ειρήνης, να αποδεικνύονται φρούδες, κάτι που φαίνεται να έχει αντιληφθεί μόνο ο Εμανουέλ Μακρόν…
Το ”Ενωσιακό Project” μπορεί να πέτυχε τη διαμόρφωση και υλοποίηση της ευρωπαϊκής/ενωσιακής πολιτικής κερδίζοντας την εμπιστοσύνη των ευρωπαϊκών κοινωνιών, όμως η ΕΕ δεν μπόρεσε να διαφυλάξει την αυτοτέλεια και την πολιτική και οικονομική ανεξαρτησία της από τις ΗΠΑ (σ.σ: Η σταδιακή ενεργειακή απαγκίστρωση της Ευρώπης από τη Ρωσία, την ανάγκασε να διπλασιάσει την εισαγωγή αμερικανικού LNG). Πολύ περισσότερο δεν μπόρεσε να διαφυλάξει την αμυντική της ανεξαρτησία.
Επιπλέον, λόγω του πολέμου Ουκρανίας-Ρωσίας, εξαρτάται όλο και περισσότερο από τις ΗΠΑ αμυντικά και είναι προσδεδεμένη πλέον στο γεωπολιτικό άρμα τους! Τι τραγική ειρωνεία, αν φανταστεί κανείς ότι η ισχυρή, ανεξάρτητη Ευρώπη του ’79 ήταν ο λόγος που έβλεπε την ΕΟΚ ως σανίδα σωτηρίας της Ελλάδας (για διασφάλιση της άμυνάς της) ο Κωνσταντίνος Καραμανλής μετά την προηγηθείσα τουρκική εισβολή στην Κύπρο το ’74…
Λόγος που έχασε σήμερα τη δυναμική του, γιατί η Ενωμένη Ευρώπη έπαψε να είναι το… ”αποκούμπι δια πάσαν νόσον” των κρατών-μελών της. Αποδυναμώθηκε… εν ειρήνη πότε εξαρτώμενη ενεργειακά από τη Ρωσία και πότε οικονομικά και αμυντικά από την Αμερική λόγω της πολιτικής ‘οικονομικού προστατευτισμού’ των ΗΠΑ και της γεωπολιτικής σύμπλευσης των ευρωπαϊκών συμφερόντων με τα αμερικανικά συμφέροντα προ του δίδυμου κινδύνου Κίνας-Ρωσίας.
Ευτυχώς δεν γυρίσαμε ακόμα στην εποχή του Σπινόζα, όπου — υπό το πρίσμα της ναπολεόντειας εποχής (18ος αι) — ο εβραϊκής καταγωγής Ολλανδός φιλόσοφος περιέγραφε στο βιβλίο του ”Πολιτική πραγματεία” μια κοινωνία στην οποία η ειρήνη δεν έχει άλλη βάση από την αδράνεια των μελών της, τα οποία αφήνονται να καθοδηγηθούν σαν κοπάδι και να ασκούνται στη σκλαβιά, με αποτέλεσμα η κοινωνία να δονείται κυριολεκτικά από απέραντη μοναξιά…
Για τους Ευρωσκεπτικιστές βέβαια, πολύ περισσότερο για τους αντι-Ευρωπαϊστές που εξέφραζαν εξ αρχής την αμφιβολία τους για το εγχείρημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης, η Ευρώπη έχει μπει ήδη στη θέση της εξελικτικής αστικής δημοκρατίας της μοναξιάς του Σπινόζα λόγω της ανασφάλειας των πολιτών των κρατών-μελών της.
Της Συνθήκης που κυοφορούσε το μεγαλοϊδεατικό όραμα της Μεγάλης Ελλάδας των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών, όπως το είχε σχεδιάσει σιωπηρά και υπαινικτικά ο Ρήγας στη Χάρτα του (1796-’97, Βιέννη) και το έκανε πολιτική εξαγγελία στην Εθνοσυνέλευση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 ο πρώτος κοινοβουλευτικός πρωθυπουργός της Ελλάδας Ιωάννης Κωλέττης.
Έτσι έσβησε το όνειρο των Ελλήνων μεγαλοϊδεατών για εθνική ολοκλήρωση και ανάπτυξη στη Ν. Βαλκανική με την εγκαθίδρυση ”Ελληνικής Αυτοκρατορίας” (συνέχεια της Βυζαντινής), η οποία θα ενσωμάτωνε στην ελληνική επικράτεια επιπρόσθετα την Κύπρο, την Μικρά Ασία και τον Πόντο.
Και με τον τρόπο αυτό θα ένωνε τους αυτόχθονες Έλληνες (τους γεννημένους σε περιοχές που εντάχθηκαν στο ελληνικό κράτος) με τους ετερόχθονες (τους γεννημένους εκτός των συνόρων του, στους παρείχε δικαιώματα το σύνταγμα του 1844 με το οποίο θεσπίστηκε το πολίτευμα της συνταγματικής μοναρχίας στη χώρα).
Φευ! Το μεγαλοϊδεατικό όραμα δεν ευοδώθηκε λόγω ιστορικών συγκυριών και δικών μας αποτυχιών, αν και παρέμεινε στις καρδιές μεγάλης μερίδας Ελλήνων μέχρι τον δεύτερο ενταφιασμό του (ο πρώτος ήταν εκείνος του ’97) στην Μικρασιατική Καταστροφή (1922).
Ενταφιασμό ιστορικών προεκτάσεων, που δεν έσβησε ωστόσο το όραμα για επανάκτηση των ”Χαμένων Πατρίδων” σε επίπεδο ονειροπόλησης. Ονειροπόλησης εθνικής που την έτρεφαν μεταπολεμικά οι θρύλοι και οι παραδόσεις του λαού μας περί ”Μαρμαρωμένου Βασιλιά” και ”Κόκκινης Μηλιάς”, μέχρι την έκπτωση του Βασιλιά το 1967 και τον οριστικό ενταφιασμό της Μεγάλης Ιδέας με την κατάργηση του θεσμού της Βασιλείας ο οποίος την κυοφορούσε…
Με την επάνοδο της δημοκρατίας στη χώρα μας μετά την πτώση της δικτατορίας (βλ. Κωνσταντίνος Καραμανλής, 1974) και την πολιτειακή αλλαγή (εγκαθίδρυση Προεδρευόμενης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας δια δημοψηφίσματος στη θέση της Βασιλευόμενης), το όνειρο της Μεγάλης Ιδέας έσβησε και αντικαταστάθηκε απ’ το όνειρο της Ευρώπης (1979).
Σαράντα τέσσερα χρόνια από τότε (βλ. Είσοδος της Ελλάδας στην ΕΟΚ, 28 Μαΐου 1979), μετά τις υπόγειες και υπέργειες αναταράξεις που έχουν συντελεστεί σ’ αυτήν θεσμικά και γεωπολιτικά, η Ευρώπη δείχνει να βρίσκεται σε μόνιμη, θεωρητική αναζήτηση, η οποία απέχει πολύ από τα σύμβολα του οραματικού παρελθόντος της.
Κι αυτό γιατί δεν υπάρχουν πηδαλιούχοι φερέγγυοι και ικανοί για την καλοτάξιδη πορεία της, με αποτέλεσμα οι ελπίδες για κοινή πορεία δημοκρατίας, εμβάθυνσης της ευρωπαϊκής ανεξαρτησίας της και ισότιμης συμμετοχής των κρατών-μελών της μέσα σε διασφαλισμένο πλαίσιο ειρήνης, να αποδεικνύονται φρούδες, κάτι που φαίνεται να έχει αντιληφθεί μόνο ο Εμανουέλ Μακρόν…
Το ”Ενωσιακό Project” μπορεί να πέτυχε τη διαμόρφωση και υλοποίηση της ευρωπαϊκής/ενωσιακής πολιτικής κερδίζοντας την εμπιστοσύνη των ευρωπαϊκών κοινωνιών, όμως η ΕΕ δεν μπόρεσε να διαφυλάξει την αυτοτέλεια και την πολιτική και οικονομική ανεξαρτησία της από τις ΗΠΑ (σ.σ: Η σταδιακή ενεργειακή απαγκίστρωση της Ευρώπης από τη Ρωσία, την ανάγκασε να διπλασιάσει την εισαγωγή αμερικανικού LNG). Πολύ περισσότερο δεν μπόρεσε να διαφυλάξει την αμυντική της ανεξαρτησία.
Επιπλέον, λόγω του πολέμου Ουκρανίας-Ρωσίας, εξαρτάται όλο και περισσότερο από τις ΗΠΑ αμυντικά και είναι προσδεδεμένη πλέον στο γεωπολιτικό άρμα τους! Τι τραγική ειρωνεία, αν φανταστεί κανείς ότι η ισχυρή, ανεξάρτητη Ευρώπη του ’79 ήταν ο λόγος που έβλεπε την ΕΟΚ ως σανίδα σωτηρίας της Ελλάδας (για διασφάλιση της άμυνάς της) ο Κωνσταντίνος Καραμανλής μετά την προηγηθείσα τουρκική εισβολή στην Κύπρο το ’74…
Λόγος που έχασε σήμερα τη δυναμική του, γιατί η Ενωμένη Ευρώπη έπαψε να είναι το… ”αποκούμπι δια πάσαν νόσον” των κρατών-μελών της. Αποδυναμώθηκε… εν ειρήνη πότε εξαρτώμενη ενεργειακά από τη Ρωσία και πότε οικονομικά και αμυντικά από την Αμερική λόγω της πολιτικής ‘οικονομικού προστατευτισμού’ των ΗΠΑ και της γεωπολιτικής σύμπλευσης των ευρωπαϊκών συμφερόντων με τα αμερικανικά συμφέροντα προ του δίδυμου κινδύνου Κίνας-Ρωσίας.
Ευτυχώς δεν γυρίσαμε ακόμα στην εποχή του Σπινόζα, όπου — υπό το πρίσμα της ναπολεόντειας εποχής (18ος αι) — ο εβραϊκής καταγωγής Ολλανδός φιλόσοφος περιέγραφε στο βιβλίο του ”Πολιτική πραγματεία” μια κοινωνία στην οποία η ειρήνη δεν έχει άλλη βάση από την αδράνεια των μελών της, τα οποία αφήνονται να καθοδηγηθούν σαν κοπάδι και να ασκούνται στη σκλαβιά, με αποτέλεσμα η κοινωνία να δονείται κυριολεκτικά από απέραντη μοναξιά…
Για τους Ευρωσκεπτικιστές βέβαια, πολύ περισσότερο για τους αντι-Ευρωπαϊστές που εξέφραζαν εξ αρχής την αμφιβολία τους για το εγχείρημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης, η Ευρώπη έχει μπει ήδη στη θέση της εξελικτικής αστικής δημοκρατίας της μοναξιάς του Σπινόζα λόγω της ανασφάλειας των πολιτών των κρατών-μελών της.
Των Ευρωπαίων πολιτών που διακατέχονται απ’ τη μοναξιά της ανασφάλειας, λόγω των απανωτών κακών που τους βρήκαν (οικονομική κρίση, COVID-19, πληθωρισμός, πόλεμος στην Ουκρανία), με επακόλουθο η Ε.Ε να παρακολουθεί αμήχανη την αιματοχυσία των εμπολέμων στα σύνορά της και, παράλληλα, να αδυνατεί να ανασχέσει τις επιπτώσεις του πληθωρισμού (εκτόξευση της ακρίβειας των τροφίμων και των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας) στα κράτη-μέλη της.
Να αδυνατεί να ανασχέσει τον κίνδυνο διεθνοποίησης του πολέμου με επέκταση στα εδάφη της. Τον κίνδυνο, προπάντων, να εμπλακεί σε Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο οποίος δεν αποκλείεται να κρύβει πυρηνική απειλή όχι μόνο για την Ουκρανία, αλλά και για την ίδια την Ευρώπη.
Την Ευρώπη που κινδυνεύει άμεσα, σε περίπτωση επέκτασης του πολέμου στο έδαφός της, γιατί τείνει να απογυμνωθεί εξοπλιστικά και αμυντικά λόγω συνεχούς τροφοδοσίας (με υλικό των κρατών-μελών) της αποδεκατισμένης από τους ρωσικούς βομβαρδισμούς (και το διεφθαρμένο καθεστώς της) Ουκρανίας.
Ας σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι η Ελλάδα έστειλε απ’ τους πρώτους τα ρωσικά TOR-M1, OSA KA και ΤΟΜΑ τύπου ΒΜΡ-1 που προφύλασσαν τα νησιά της στην Ουκρανία, χωρίς να μπορέσει όμως να αντικαταστήσει πλήρως τα τελευταία.
Κι αυτό γιατί ο Γερμανός Καγκελάριος άλλαξε γνώμη την τελευταία στιγμή και αποφάσισε να στείλει τα 60 από τα 100 ΤΟΜΑ Marder 1Α3 της ελληνικής παραγγελίας στην Ουκρανία, με αποτέλεσμα να μας μείνουν μόνο 40 σε περίοδο κορύφωσης της επιθετικότητας και διεκδικητικότητας της Τουρκίας…
Το όραμα για Μεγάλη Ευρώπη — με την έννοια της παγκόσμιας δύναμης που θα διασφάλιζε αμυντικά τα κράτη-μέλη της σε θέματα δημοκρατίας, πάταξης της διαφθοράς και ανάδειξη της πολιτιστικής ταυτότητας των κοινωνιών της — θάμπωσε προ πολλού, προφανώς.
Καλύτερη τύχη έχει το σχέδιο της Ε.Ε για περισσότερη αυτοπεποίθηση των δημιουργικών πολιτών της, όπως και εκείνο της βιώσιμης ανάπτυξης σε έναν χώρο χωρίς εσωτερικά σύνορα λόγω της οικονομικής και νομισματικής ένωσης.
Το λυκόφως, ωστόσο, των ευρωπαϊκών θεσμών και ηγεσιών της παραμένει και δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Κι αυτό είναι αποδεικτικό της αδυναμίας της να αντιμετωπίσει την κρίση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και τον αναθεωρητισμό Ρωσίας-Τουρκίας λόγω στρατηγικών επιδιώξεων των ”Μεγάλων” (συν)εταίρων της Δύσης…
