Του Μάρκου Μπόλαρη
Έχω περιπολεύσει πολλάκις στη ράχη του Άθωνα , από τα δεκαοχτώ μου που
πρωτοπήγα, ίσα που είχαμε ολοκληρώσει τις Αυγουστιάτικες εισαγωγικές εξετάσεις γιά το πανεπιστήμιο, μα σαν και την χτεσινή εμπειρία άλλη δεν είχα ...
Το πρώτον είχαμε την εμπειρία της ωραιότητος της φύσης, λόγγοι δασωμένοι, μυρτιές και σχοίνα, κουμαριές και πρίνοι, ρίγανες και φασκόμηλα, πεύκοι και βελανιδιές, ωσεί δρύς η εν τω Λιβάνω, οξιές και έλατα, πηγές και ρυάκια, ρεματιές και χαράδρες, χείμαρροι και καρατάρρακτες, γιοφύρια και βρύσες,
επήραν οι ποταμοί φωνάς αυτών, κι ένα γύρο λουλούδια , άνθη παντού, κι
αγριολούλουδα μύρια όσα, αρκουδόβατοι ευώδεις και σουσούρες, ροδοδάφνες
και κυπάρισσοι, δεντρολίβανα και θυμάρια, ελαιώνες αρχαίοι, ελαιόδεντρα από
τα όρια του κατάφυτου δάσους μέχρι το κύμα της θάλασσας, ελίπανας εν ελαίω
την κεφαλήν μου, αμπέλια με επιμέλεια καλλιεργημένα εξ ού και κατάφορτα,
οίνος και γάρ ο ευφραίνων καρδίαν ανθρώπου, μελίσσια κι αγριομέλισσες
ζουζουνίζουν στον αγέρα, ελαφρά πικρίζει το μέλι από άνθη της καστανιάς μά
είναι μοναδικό, ευωδιές και μυρωδιές, εις οσμήν ευωδίας πνευματικής, αμμούδες
ειρηνικές στην γειτονιά της θάλασσας, στις αμμουδιές του Ομήρου λέει ο
Ελύτης, καβούρια και πεταλίδες, χταπόδια κι αχινοί, βράχοι αλίκτυποι πιό εκεί κι
άπατα βάθη, το βασίλειο των ροφών, των συναγρίδων, της φώκιας, από φωνών
υδάτων πολλών θαυμαστοί οι μετεωρισμοί της θαλάσσης, και πιό πάνω
μονοπάτια σκιερά στο δάσος, καλντερίμια χιλιόχρονα από τον καιρό που ο
Ρωμιός Αυτοκράτορας Ιωάννης ο Τσιμισκής επί δέρματος τράγου επικύρωνε τα
της Αθωνικής Πολιτείας, καλντερίμια που ανεβοκατεβαίνουν ράχες, που πηδούν
ρέματα, που κατεβαίνουν στο γιαλό, που ανηφορίζουν στις κορφές, που
διακλαδίζονται, που διασταυρώνονται, μονοπάτια που τολμούν σε απότομες
βραχοδιαδρομές, μονοπάτια που ζυγίζονται πάνω από την άβυσσο γιά να
πορευτούν στον Ακράθωνα, αντικρύς της Λήμνου, μονοπάτια που ζαλίζεσαι να
αναμετρηθείς με το χαίνον χάος του γκρεμνού στη βάση του οποίου άγρυπνο το
κύμα του μέλανος πόντου αναμετριέται με τα θεμέλια του Τιτάνα , του Άθωνα ,
του εποπτεύοντος βιγλάτορα του Αιγαίου, επί Σιών όρος το άγιον αυτού,
μονοπάτια που με θρασύτητα αναρριχόνται τις βουνοκορφές, καλντερίμια που με
αποκοτιά σκαρφαλώνουν γιά να φτάσουν, να πατήσουν την κορφή, στα 2033
μέτρα, επί όρους υψηλού, Θαβώρ κσι Ερμών εν τω ονόματί σου αγαλλιάσσονται,
κι εμείς τρία σκολιαρούδια, ίσα που δώσαμε τις εισαγωγικές, μ' ένα σακκίδιο
προσκοπικό στην πλάτη, τις περιπέτειες ενός προσκυνητή ανακαλώντας, επί δυό
βδομάδες από την Δάφνη στην Καρυές με το μοναδικό τότε λεωφορείο επί της
χερσονήσου, κι ύστερα πεζεί , εννοώ πεζοί, από μοναστήρι σε μοναστήρι, από
σκήτη σε σκήτη, μέσα στο λιοπύρι του Αυγούστου αγκομαχώντας στους
βραχότοπους, στην αναψυχή της πορείας στα κατάσκια και δασέα των
αγιονορείτικων μονοπατιών, από σκήτη σε κελλί κι από κελλί σε σπήλαιο, τους
ιδιόρρυθμους του Παντοκράτορος πρωτοσυναντήσαμε, το κάλλος Θεοφάνους
του Κρητός στις νωπογραφίες ανιστορημένο πρωτοθαυμάσαμε, την ευχή
ζητήσαμε ενός αγιασμένου ασκητή, καππαδόκη, μικρασιάτη , νηστευτή, με
πολλή εν απλότητι αρχοντιά και με περισσότερη παρρησία στον Θεό, Παίσιον
επικαλούμαι , που ζούσε σ' ένα ξεροκάλυβο στον λόγγο έξω από την
Σταυρονικήτα των κοινοβιατών, στο Σταυρονικήτα όπου ο σοφός Βασίλειος, την
θύραθεν είχε κερδίσει γνώση και το τιμόνι του καραβιού ως καθηγούμενος
διηύθυνε, τι πλούς και τι πλούτος, πλούς στους αιώνες επί βράχου ριζιμιού,
πλούτος θεογνωσίας, σεντούκια πολιτισμού, ασημικά και τζιβαερικά της
Ρωμιοσύνης, μαθητής κι αυτός του Παισίου , στης Κυρά Παναγιάς το αρχαίο
μοναστήρι, πάνω στο γιαλό, που στην πόρτα του την Ιβηρήτικη ως δωδεκάτειχος
πύργος η Πορταίτισσα, , εκεί προσφύγαμε και παρακλητικώς δεηθήκαμε, τα
δάση τα σκιερά της καστανιάς διαβήκαμε στις ανηφοριές του Φιλοθέου, όπου ο
παιδαριογέρων Εφραίμ πηδαλιουχούσε, τα του επανευαγγελισμού των
Αμερικανών προετοιμάζων, τον απλού Αββακούμ στην Λαύρα συναντήσαμε, τα
απόκρημνα του Άθωνα, παράτολμα διαβήκαμε, τον γέρο Άνθιμο της Αγιάννας
τον πνευματικό λειτουργούντα είδαμε, του χαριτωμένου Γεράσιμου Υμνογράφου
της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας από την Μικραγιάννα την ευχή
εισπράξαμε, Παρθενίου και Γαβριήλ , Γεωργίου και Αιμιλιανού καθηγουμένων
κοινοβιατών καταξιωθήκαμε την ευλογία, κι ύστερα γιαλό - γιαλό ίσαμε με το
Ζωγράφου της βουλγάρικης αδελφότητας, διελθόντες το του Αγίου
Παντελεήμονος, που και ρώσσικο το λένε, το αρχαίο Ξενόφι του ΆηΓιώργη,
Αλεξίου Σερραίου ηγουμενεύοντος και το των Ταξιαρχών Δοχειάρη ,
ολοκληρώσαμε δεκαπέντε νυχτιές στις ερήμους και τα μοναστήρια της Πολιτείας
που ίδρυσε επί Νικηφόρου Φωκά, Αυτοκράτορος των Ρωμιών, Αθανάσιος ο
Τραπεζούντιος , ο της Λαύρας άγιος κτήτωρ !
Κι ύστερα πάλιν και πάλιν , στην δασερή αυτή χερσόνησο της Χαλκιδικής, στ'
Αγιονόρος, στα επόμενα σαράντα έξ χρόνια που μεσολαβούν απ' την πρώτη
πεζοπορία της εφηβείας, την πρώτη επαφή με το θαύμα, πεζοπορούσαμε και
θαυμάζαμε καταπώς οι τσομπάνηδες την μέρα της Ενανθρωπήσεως, πού
βλέποντας θαύμαζαν, αλλά θαυμάζοντες δεν κατανοούσαν τα γενόμενα, έτι και
έτι σε βιβλιοθήκες με χρυσόβουλα και χειρόγραφα, με περγαμηνές και τράγους,
με της ιστορίας και της διαχρονίας τα τεκμήρια και τις παρακαταθήκες, εικόνες
και ψηφιδωτά, ξυλόγλυπτα και ασημικά, ελαφοντόστινα και χρυσά, μίτρες και
θώρακες, καντήλια και αγιοπότητρα, αυτοκρατορικά και πατριαρχικά,
οθωμανικά κι ιβηρήτικα, ρούσσικα και σέρβικα, ρουμάνικα και βουλγάρικα,
βενετζιάνικα κι αράπικα, γενοβέζικα και μαρσεγέζικα, δαμασκηνά και πέρσικα,
ξανά καί πάλιν σε βουρδουναριά και σε μαγκιπεία, σε εργαστήρια αγιογραφίας
και σε κηροπλαστεία, σε ληνούς με πατητήρια και οινοβάρελα, σε αρσανάδες
που μυρίζουν ξύλο καστανιάς και σε καστρόπυργους, άλλοτε καβάλα σε
μουλάρια κι άλλοτε πλέοντες καβάλα στο κύμα με ψαροκάικα,
α !, αιώνες διαβαίνουν και λαοί, τεκμήρια απομένουν στους καιρούς, κι στ'
ανάμεσό τους, μα τούτο έν' το ζητούμενον, ενός γάρ εστί χρεία, αναμεσό τους
Όσιοι κι Ασκητές, σαν τον Πετράκη από την Λήμνο, σαν τον Εφραίμ στα
Κατουνάκια, σαν τον Δανιήλ στους βράχους απέναντι απ' τις Σποράδες, τον φίλο
Αλεξάνδρου του Μωραιτίδη, οι την οδόν την καλήν βαδίσαντες, Φώς Χριστού
φαίνει πάσι, Αγίοι και Νηστευτές, Γεώργιος ο μικρασιάτης ο Χατζής της
Κερασιάς και ο παπά Τύχων ο Ρώσσος της Καψάλας, ο γέρο Σωφρόνιος που απ'
τα Παρίσια βρέθηκε στις σπηλές στα Καρούλια και κατόπιν στο Έσσεξ στα
προάστεια της Λόντρας, οι τον φιλόσοφον βίον αιρετισάμενοι, και πάλιν οι
Μάρτυρες , νέοι μάρτυρες που στο σπαθί το οθωμανικό παρέδωσαν την ζωή
τους, υπέρ Αληθείας μαχόμενοι, καταπώς ο Νικήτας που μαρτύρησε στα Σέρρας
κι ο Βενέδικτος απ' την Έζοβα που θυσιάστηκε με πλειάδα άλλων στη
Θεσσαλονίκη, κι ο Κοσμάς απ' το Φιλοθέου, των Ρωμιών της τουρκοκρατίας
ιεραπόστολος, και εμείς, σαλούς και αλαφροίσκιωτους προσπερνώντας,
έτι και έτι, ορώντες το θαύμα , αγλαιζόμενοι επί τοις ορωμένοις,
φύγαμε κι επιστρέψαμε, φεύγαμε κι επιστρέφαμε, τα κρύφια αναζητώντας, τα
μυστήρια ανασκαλεύοντας, μυστήριον ξένον ορώ και παράδοξον, σ' ένα τόπο
που κανείς στους πρόσφατους χίλιους χρόνους, κανείς δεν γεννήθηκε,
καταφανώς όμως πολλοί αναγεννήθηκαν, στ' Αγιονόρος, χαίρε Άγιον Όρος, όρος
δασύ , όρος Θείον, σαράντα έξ χρόνους φεύγω και ξαναεπιστρέφω , την εμπειρία
του κάλλους αναζητώντας σε στάσεις ολονύκτιες, σε αγρυπνίες πανηγύρεως, την
γεύση της ωραιότητας μανιωδώς επιδιώκοντας, κατά την προτροπήν Θεοδώτου
του Ντοστογιέφσκι, ποτήριον ψυχρού ύδατος από νερομάννα εκλιπαρώντας, σε
μέρες πορείας στην άνυδρη έρημο μιάς αποπροσανατολισμένης
καθημερινότητας, ποτήριον σωτηρίου λήψομαι, μα εμπειρία σαν και την χθεσινή,
εμπειρία εξοδίου κελλιώτου ιερομονάχου δεν είχα ξαναβιώσει !
Τούτος ο καλόγερος, Αναστάσιος ιερομόναχος, που καυχιόταν ότι κατάγεται από
το Παντείχιο της Κωνσταντινούπολης, την καλήν και δικαίαν καύχηση, ήταν
φιλακόλουθος, φιλόμουσος, καλλίφωνος, αμή και βροντόλαλος, βαθύφωνος,
μαθητής γενόμενος Διονυσίου πρωτοψάλτου του Φιρφιρή, αλλά και φιλόκαλος,
από την Μονή Κουτλουμουσίου μετοικήσε πρίν σαρσντα χρόνους στο εν
Καρυαίς ιστορικό Κελλίο του Τιμίου Προδρόμου που το είχε ανεγείρει και το
είχε ωραίσει ο μαίστωρ της ζουγραφίας κύρ Διονύσιος ο εκ Φουρνά των
Αγράφων, θυμάστε τον Οδυσσέα Ελύτη, τα θεμέλια μου στα βουνα, κι ύστερα
πάλιν ο εν οσίοις Διονύσιος είχε ιστορήσει τον Ναίσκο του κελλιού με
νωπογραφίες της θείας ωραιότητας κι ύστερα πήρε φτερό και χαρτί και
κατέγραψε την γνώση και την εμπειρία της ζουγραφίας σ' ένα βιβλίο που τό 'πε
Ερμηνεία , γιά να κατέχουν οι αγιογράφοι πώς να πορεύονται ορθοδόξως, σε
τούτο το κελλί της βαριάς Παρακαταθήκης διαμένων, ο παπά Αναστάσης της
ποίησης και του πεζού λόγου θεράπων έγινε, ενώ κατεγίνετο με την
ανακατασκευή του αρχαίου κτίσματος, την ευλογία του γέρο Παισίου ως
μαθητούδι εκζητών και λαβών, ευλογία που είναι αποτυπωμένη στο βιβλίο
"ΑΓΙΟΡΕΙΤΑΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΚΙ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ" και εν ταυτώ με τον χρωστήρα
του τον χρόνο και τον τόπο ωράιζε , έργα από ψυχής με αυγοτέμπερες στην
παλέτα του δημιουργών, έργα της λειτουργικής εμπειρίας, του αγιονορείτικου
κάλλους, της διακονίας του , σεπτή Πατριαρχική νεύσει, στη Χάλκη των
Πριγκηπονήσσων, της ιστορικής κληρονομίας στην Πόλη των πόλεων , τον
χρόνο εν τέλει καλλωπίζων, στ' Αγιονόρος ου μήν αλλά και στο Γομάτι της
Χαλκιδικής, την αρχαία Καθέδρα των Γερόντων, όπου ενοριακώς εργάστηκε εις
σωτηρίαν και αγιασμόν του Λαού του Θεού τις ψυχές αναπαύοντας !
Κι ήταν η χτεσινή εμπειρία, η εξόδιος , άλλης τάξης πανήγυρις, χαρμολύπης
πρόξενος, και νεκρός ουδείς επί μνήματος και το μνήμα φρεσκοσκαμένο με
εντολή του πρίν από τρείς μήνες στο αγιονορείτικο περιβόλι, στις Καρυές όπου ο
διακο Διονύσης εκάλλυνε λειτουργικώς, όπου ο Νικόδημος ο Νάξιος ,
διδάσκαλος του Γένους γενόμενος συνέγραφε εορτοδρόμια και μαρτυρολόγια,
όπου Εμμανουήλ ο Παπάς εκ Δοβίστης Σερρών κήρυξε την Επανάσταση κατά
των Οθωμανών,, όπου Διονύσιος των Αγράφων ο γόνος, του Πανσέληνου και
των Αστραπάδων ταις ίχνεσι επόμενος ιστορούσε τα Θεία πάσχων, στο
καρεώτικο περιβόλι του Δεκέμβρη, όπου λίγα λάχανα και κουνουπίδια,
μπρόκολα και πράσα στο κηπάριο, βασιλικοί και κατηφέδες στα παρτέρια,
καταντικρύς της του Κουτλουμουσίου Μονής, καλόγεροι και λαικοί το "Κύριε
ανάπαυσον τον δούλον Σου" βόησαν, βοήσαμε από ψυχής, μην έχεις έγνοια γι
αυτόν , παλικάρι ήταν, σαν παλικάρι έζησε, σαν παλικάρι έφυγε, του Χριστού
παλικάρι, τον σαλό ενίοτε ποιούμενος, πέτρα πολύτιμη κομμένη από παλιό
νταμάρι , από το Παντείχι της Πόλης που έπιασε τόπο στ' Αγιονόρος , μου έλεγε
λευκασμένος ένας μοναχός, α ! παλικάρι και στην αρρώστια, Αναστάσιος ο
ιερομόναχος,
σαράντα πέντε χρόνους συνοδίτης,
βιώσας φιλοκάλως , ώστε
Φιλοκαλίας τύπος γενόμενος, οίχετο!
ΥΓ
Η φωτογραφία από την χθεσινή εξόδιο
του παπά Αναστάση είναι του νεαρού καλλιτέχνη φωτογράφου Γιώργου
Μπασούκου, ανηψιού από αδελφή του εκλιπόντος
Στη διάθεσή σας.
