Του Marcus Ashworth
Μερικά πρόσφατα γεωπολιτικά γεγονότα έχουν επαναφέρει το παλαιό ερώτημα εάν η ηγεμονία του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος κινδυνεύει. Η...
απάντηση είναι όχι. Καθόλου. Αν μη τι άλλο, οι εξελίξεις χρησιμεύουν απλώς για να υπογραμμίζουν γιατί ο “βασιλιάς δολάριο” κάθεται αναπαυτικά στον θρόνο του.
Ο πιο πρόσφατος αμφισβητίας είναι ένα υποτιθέμενο κοινό νόμισμα της Νότιας Αμερικής, με το προσωρινό όνομα εργασίας sur (νότος). Είναι μια ιδέα η οποία έχει ξεκινήσει από τη δεκαετία του 1980, ωστόσο ο συνάδελφός μου Eduardo Porter πιστεύει ότι είναι είτε επικίνδυνη είτε εκτός τόπου και χρόνου.
Εάν συμβεί ποτέ, θα χρησιμοποιηθεί για τη διευκόλυνση του εμπορίου μεταξύ Βραζιλίας και Αργεντινής (αν και οι δύο χώρες θα διατηρούσαν τα αντίστοιχα νομίσματά τους). Άλλες χώρες της Νότιας Αμερικής θα μπορούσαν να μπουν στον πειρασμό να ενταχθούν εάν το νέο νόμισμα κατάφερνε να εξομαλύνει τις ανωμαλίες των μη ρευστοποιήσιμων, ασταθών τοπικών νομισμάτων. Υπάρχει όμως ένας παράγοντας που το κάνει αυτό ήδη – λέγεται δολάριο ΗΠΑ.
Παγκόσμιο
Το δολάριο παραμένει το παγκόσμιο νόμισμα, με τα μισά από τα χαρτονομίσματα συνολικής αξίας 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων να κυκλοφορούν εκτός ΗΠΑ. Σε πολλές χώρες, η καθημερινή του χρήση στις λιανικές αγοραπωλησίες αντικαθιστά το τοπικό νόμισμα. Περίπου το 40% του παγκόσμιου χρέους εκδίδεται σε δολάρια.
Παρέχει δε στις ΗΠΑ ένα τεράστιο προνόμιο. Το τεράστιο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών τους είναι πολύ μικρότερο πρόβλημα, καθώς οι εισαγωγές που απορροφά ο αδηφάγος καταναλωτικός τομέας αγοράζονται συχνά σε δολάρια. Παρέχει επίσης τεράστιο έλεγχο, όπως μπορεί να επιβεβαιώσει κάθε ίδρυμα ή άτομο που βρίσκεται αντιμέτωπο με το μακρύ χέρι του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ.
Παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα κεντρικών τραπεζών: η κυριαρχία του δολαρίου είναι εμφανής
Σημαίνει όμως επίσης ότι οι ΗΠΑ λειτουργούν ως ο παγκόσμιος δανειστής τελευταίου καταφυγίου. Σχεδόν το 60% των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων είναι σε δολάρια, με το ευρώ να κατέχει τη δεύτερη θέση, με ποσοστό 20%. Σχεδόν το 90% όλων των συναλλαγών συναλλάγματος αφορούν το δολάριο. Η παγκόσμια αντίδραση μέσω μέτρων τόνωσης κατά την πανδημία υποστηρίχθηκε από τεράστιες ανταλλαγές (swap) νομισμάτων μεταξύ της Federal Reserve και φιλικών της κεντρικών τραπεζών.
Ενώ η στάθμισή του ως προς το εμπόριο έχει υποχωρήσει τελευταία, δεν είναι τυχαίο ότι το δολάριο έχει ενισχυθεί κατά το μεγαλύτερο μέρος της περιόδου μετά την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση. Η πρόσφατη κατάρρευση κρυπτονομισμάτων υπογραμμίζει πόσο δύσκολο είναι να αντιμετωπίσεις τον κυρίαρχο πρωταθλητή. Η αμερικανική οικονομία, μαζί με τα ομόλογα και τις μετοχές της, έχει γίνει το προτιμώμενο καταφύγιο για τους επενδυτές παγκοσμίως τόσο σε κακές όσο και σε καλές οικονομικές στιγμές – ένα φαινόμενο γνωστό ως “το χαμόγελο του δολαρίου”.
Η εμπορική αξία του δολαρίου έχει αυξηθεί σημαντικά μετά την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση του 2007-2009
Πετρο-απειλή;
Η μεγαλύτερη απειλή για το στάτους του δολαρίου είναι η συζήτηση μεταξύ Κίνας και Σαουδικής Αραβίας για εμπορικές συναλλαγές υδρογονανθράκων σε άλλα νομίσματα. Η Σαουδική Αραβία αντικατέστησε τη Ρωσία ως η μεγαλύτερη πηγή αργού για το Πεκίνο, προμηθεύοντας το 15% των 350 εκατομμυρίων βαρελιών που αγόρασε η Κίνα μόνον τον Δεκέμβριο.
Οι παμπάλαιας παράδοσης ανταλλαγές προϊόντων μπορούν να λειτουργήσουν για τις κινεζικές συναλλαγές με τη Ρωσία – και πιθανότατα με το Ιράν. Είναι ωστόσο απίθανο η Σαουδική Αραβία να δεχτεί να πληρώνεται είτε σε κινεζικά προϊόντα είτε σε γιουάν για την ετήσια αξία του αργού πετρελαίου που εξάγει, ισοδύναμη με 50 δισεκατομμύρια δολάρια, στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου.
Η τιμολόγηση σε ευρώ μπορεί να λύνει μέρος της εξίσωσης, αλλά και εκεί υπάρχουν όρια. Η Σαουδική Αραβία πρέπει να λαμβάνει μια απόδοση από τα συναλλαγματικά της αποθέματα. Τα αμερικανικά ομόλογα όχι μόνο αποδίδουν περισσότερο από τα αντίστοιχα κινεζικά ή ευρωπαϊκά, αλλά επωφελούνται επίσης από το γεγονός ότι είναι πιθανότατα οι τίτλοι με τη μεγαλύτερη ρευστότητα στον πλανήτη.
Εξοικείωση και κλίμακα
Τα προφανή πλεονεκτήματα για το δολάριο είναι η εξοικείωση και η κλίμακα. Το μέγεθος έχει σημασία: περίπου το 40% του παγκόσμιου εμπορίου τιμολογείται σε δολάρια, ποσοστό τέσσερις φορές μεγαλύτερο από το μερίδιο των ΗΠΑ στο παγκόσμιο εμπόριο. Το δολάριο αντιπροσωπεύει το 42% του όγκου σε όλο το δίκτυο SWIFT για τις διατραπεζικές συναλλαγές. Το μερίδιο του γιουάν είναι 2%. Το ευρώ πραγματοποιεί ένα εντυπωσιακό 36%, αλλά πρόκειται κυρίως για επιχειρηματική δραστηριότητα εντός της ευρωζώνης μεταξύ των 20 μελών του κοινού νομίσματος. Το μερίδιο του ευρώ στο παγκόσμιο εμπόριο είναι ένα πιο μέτριο 16%. Απλώς δεν υπάρχει έλξη για εναλλακτικές λύσεις αντί του δολαρίου, εκτός των αντίστοιχων εγχώριων ζωνών επιρροής.
Η εγχώρια αναγκαιότητα του ελέγχου του νομίσματος ενός εκάστου υπερτερεί κατά πολύ της άπιαστης γοητείας του να είσαι μέρος ενός υπερεθνικού δικτύου. Μάρτυρας γι’ αυτό είναι οι αμφιβολίες που εξακολουθούν να παραμένουν για τη δυναμική του ευρώ, δεδομένων του οικονομικού χάσματος μεταξύ των κρατών-μελών της ευρωζώνης.
Μέχρι οι μεγάλες ασιατικές δυνάμεις της Ινδίας, της Κίνας, της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας να αποφασίσουν να δημιουργήσουν ένα νέο νόμισμα, το δολάριο θα παραμένει το παγκόσμιο νόμισμα πρώτης καταφυγής.
