Είναι γεγονός πως σε όλη την ιστορία – μυθολογία, υπήρξαν άνθρωποι που θεοποιήθηκαν, θεοί που γίνονται άνθρωποι, ημίθεοι…
καμιά όμως από αυτές τις περιπτώσεις δεν κλείνει μέσα της την ίδια ένταση νοημάτων και συναισθημάτων, την ίδια μυστική πολυπλοκότητα και συνάμα βιωματική απλότητα συμπυκνωμένη στο θείο και ανθρώπινο δράμα του Θεανθρώπου Χριστού.
Θεάνθρωπος: έννοια περίπλοκη και αντιφατική, αποτέλεσε σημείον έριδος ιδιαίτερα στα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού. Άλλοι, φιλόσοφοι και θεολόγοι, επέμεναν στη θεϊκή φύση του Χριστού υποστηρίζοντας πως είναι αδύνατο για το θείο να μετέχει στη θνητότητα. Άλλοι, δίνοντας έμφαση στην ιστορικότητα του προσώπου, επέμεναν αποκλειστικά στην ανθρώπινη φύση του.
Για την Ορθοδοξία όμως, ο Χριστός είναι τόσο θεός όσο και άνθρωπος · και μάλιστα όχι μισός το ένα και μισός το άλλο· αλλά ολόκληρος θεός και όλος άνθρωπος ταυτόχρονα. Πράγματι, η ιδέα αυτή έχει ίσως τις ρίζες της στο παρελθόν. Ο Πλάτων σε αντίθεση με τον Αριστοτέλη, είχε υποστηρίξει τη συμμετοχή του αισθητού κόσμου στον πνευματικό κόσμο. Με το πρόσωπο του Χριστού όμως, η συμμετοχή αυτή δεν εκδηλώνεται με όρους μιας απρόσωπης αναγκαιότητας φιλοσοφικών συστημάτων, αλλά ως προσωπική πράξη ελευθερίας και επιλογής. Έτσι το θείο, ελεύθερο και από την ίδια την αναγκαιότητά του να είναι θείον, ενσαρκώνεται και γίνεται άνθρωπος, αλλά και ο άνθρωπος, όντας πρόσωπο και ελεύθερος να μην αυτοκαθορίζεται από τους συντελεστές της θνητότητας, γίνεται θεός.
Αν πιστώνεται ένα κατόρθωμα στην Ορθόδοξη παράδοση, είναι ακριβώς το ότι κράτησε τον παράδοξο χαρακτήρα της διατηρώντας έτσι τον Μυστικό της Χαρακτήρα, σε αντίσταση των όποιων υποβαθμιστικών εκλογικεύσεων, αιρέσεων κ.τ.λ.
Έτσι, και γεννιέται σαν άνθρωπος, και από παρθένα μητέρα· και γαλήνιος και πράος και τινάζει στον αέρα τα τραπέζια των βέβηλων· και ακάθεκτος και αμετάστατος στο δρόμο του για τον Σταυρό και αγωνιά για τη μέλλουσα οδύνη (Κύριε, ας μη πιώ το ποτήριο τούτο) ·και πονώντας για κάθε ράπισμα και κάθε καρφί και ζητώντας συγχώρεση για τους σταυρωτές του· και πεθαίνει και ανασταίνεται, ο πάντα ανιστάμενος και εξεγερμένος σφοδρός επαναστάτης, μα και πάντα τρυφερός και μανικός εραστής του κάθε ανθρώπου. Άνθρωπος – γιατί πώς αλλιώς θα ήταν δικός μας, ένας από μας, μέσα στη ζωή μας, – και θεός – γιατί πώς αλλιώς θα ήταν πάνω και πέρα από μας, πάντα ανεβάζοντάς μας, πάντα δείχνοντας ψηλά – θεάνθρωπος, – γιατί πώς αλλιώς θα τον αγαπούσαμε (μα δε φτάνει πάντα η αγάπη) και παράλληλα θα νιώθαμε δέος για την συνεχή αποκάλυψη που συνιστά η παρουσία του; Θεάνθρωπος, γιατί τί είναι πια ο άνθρωπος αν είναι μόνο αυτό;…
Αναστάσιος Ταρενίδης
Θεάνθρωπος: έννοια περίπλοκη και αντιφατική, αποτέλεσε σημείον έριδος ιδιαίτερα στα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού. Άλλοι, φιλόσοφοι και θεολόγοι, επέμεναν στη θεϊκή φύση του Χριστού υποστηρίζοντας πως είναι αδύνατο για το θείο να μετέχει στη θνητότητα. Άλλοι, δίνοντας έμφαση στην ιστορικότητα του προσώπου, επέμεναν αποκλειστικά στην ανθρώπινη φύση του.
Για την Ορθοδοξία όμως, ο Χριστός είναι τόσο θεός όσο και άνθρωπος · και μάλιστα όχι μισός το ένα και μισός το άλλο· αλλά ολόκληρος θεός και όλος άνθρωπος ταυτόχρονα. Πράγματι, η ιδέα αυτή έχει ίσως τις ρίζες της στο παρελθόν. Ο Πλάτων σε αντίθεση με τον Αριστοτέλη, είχε υποστηρίξει τη συμμετοχή του αισθητού κόσμου στον πνευματικό κόσμο. Με το πρόσωπο του Χριστού όμως, η συμμετοχή αυτή δεν εκδηλώνεται με όρους μιας απρόσωπης αναγκαιότητας φιλοσοφικών συστημάτων, αλλά ως προσωπική πράξη ελευθερίας και επιλογής. Έτσι το θείο, ελεύθερο και από την ίδια την αναγκαιότητά του να είναι θείον, ενσαρκώνεται και γίνεται άνθρωπος, αλλά και ο άνθρωπος, όντας πρόσωπο και ελεύθερος να μην αυτοκαθορίζεται από τους συντελεστές της θνητότητας, γίνεται θεός.
Αν πιστώνεται ένα κατόρθωμα στην Ορθόδοξη παράδοση, είναι ακριβώς το ότι κράτησε τον παράδοξο χαρακτήρα της διατηρώντας έτσι τον Μυστικό της Χαρακτήρα, σε αντίσταση των όποιων υποβαθμιστικών εκλογικεύσεων, αιρέσεων κ.τ.λ.
Έτσι, και γεννιέται σαν άνθρωπος, και από παρθένα μητέρα· και γαλήνιος και πράος και τινάζει στον αέρα τα τραπέζια των βέβηλων· και ακάθεκτος και αμετάστατος στο δρόμο του για τον Σταυρό και αγωνιά για τη μέλλουσα οδύνη (Κύριε, ας μη πιώ το ποτήριο τούτο) ·και πονώντας για κάθε ράπισμα και κάθε καρφί και ζητώντας συγχώρεση για τους σταυρωτές του· και πεθαίνει και ανασταίνεται, ο πάντα ανιστάμενος και εξεγερμένος σφοδρός επαναστάτης, μα και πάντα τρυφερός και μανικός εραστής του κάθε ανθρώπου. Άνθρωπος – γιατί πώς αλλιώς θα ήταν δικός μας, ένας από μας, μέσα στη ζωή μας, – και θεός – γιατί πώς αλλιώς θα ήταν πάνω και πέρα από μας, πάντα ανεβάζοντάς μας, πάντα δείχνοντας ψηλά – θεάνθρωπος, – γιατί πώς αλλιώς θα τον αγαπούσαμε (μα δε φτάνει πάντα η αγάπη) και παράλληλα θα νιώθαμε δέος για την συνεχή αποκάλυψη που συνιστά η παρουσία του; Θεάνθρωπος, γιατί τί είναι πια ο άνθρωπος αν είναι μόνο αυτό;…
Αναστάσιος Ταρενίδης
