Δεκαπέντε χρόνια μετά τον Αύγουστο του 2007, όταν η Πελοπόννησος και κυρίως η Ηλεία παραδόθηκε στις φλόγες, γράφοντας μία από τις πιο μελανές σελίδες της σύγχρονης ιστορίας του τόπου, τίποτα δε θυμίζει εκείνο το απέραντο γκρίζο. Τα βουνά πρασίνισαν ξανά, και τα σπίτια ξαναχτίστηκαν.
Παρασκευή 24 Αυγούστου 2007, ώρα 2.30 το μεσημέρι, αφόρητη ζέστη με θερμοκρασία άνω των 40 βαθμών Κελσίου, ξηρασία και ισχυροί άνεμοι, συνθέτουν το σκηνικό του καιρού. Μια ηλικιωμένη γυναίκα, βράζει κόλλυβα με πετρογκάζ στην αυλή του σπιτιού της στο οικισμό Παλαιοχώρι λίγα χιλιόμετρα μακριά από τη Μάκιστο του Δήμου Ζαχάρως στην Ηλεία. Άγνωστο πως, ξεσπά φωτιά και μέσα σε λίγα λεπτά οι φλόγες φουντώνουν και αρχίζουν με μανία να "καταπίνουν" ότι υπάρχει στο διάβα τους.
Μάκιστος και Αρτέμιδα είναι τα πρώτα χωριά που η φωτιά συναντά στο πέρασμά της κάνοντας τα πάντα στάχτη και αποκαΐδια. Καλλιεργήσιμες εκτάσεις, αιωνόβια πευκοδάση, σπίτια, αποθήκες. Τίποτα δεν μπορεί να σταθεί όρθιο στο πέρασμα της πυρκαγιάς, τίποτα δεν μπορεί να την τιθασεύσει.
Μισή ώρα μετά τη φωτιά στη μαρτυρική στροφή της Αρτέμιδας θα γραφεί η μεγαλύτερη τραγωδία. Συνολικά 24 άνθρωποι (45 σε ολόκληρο το νομό), ανάμεσά τους και 3 πυροσβέστες και μικρά παιδιά εγκλωβίζονται στην προσπάθειά τους να φύγουν και αφήνουν την τελευταία τους πνοή. Η είδηση μαθαίνεται γρήγορα, κάνει το γύρο του κόσμου και "κόβει τα πόδια των κατοίκων και των πυροσβεστών" που μάταια αναζητούν κουράγιο για να παλέψουν με το θεριό.
Πρέπει όμως να το κάνουν, γιατί τίποτα δεν είχε τελειώσει. Αντιθέτως μόλις είχε αρχίσει. Η φωτιά φτάνει στη Ζαχάρω και μπαίνει στο πευκοδάσος του Καΐάφα σε περιοχή Natura. H οικολογική καταστροφή είναι ανυπολόγιστη. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, παράλληλα υπήρχαν πύρινα μέτωπα στις Θίνες Βαρθολομιού και το Γεράκι Αμαλιάδας, ενώ φωτιά ξεσπά και στο Σέκουλα και σε λιγότερο από τρεις ώρες οι δυο πυρκαγιές γίνονται μία. Το ίδιο βράδυ ξεσπά πυρκαγιά στο Κλινδιά η οποία όλη τη νύχτα καίγοντας τα πάντα κατευθύνεται στα πρώτα χωριά του Δήμου Πύργου.
Δύο μέρες μετά το μεσημέρι της 26ης Αυγούστου ο άνεμος αλλάζει φορά και κατευθύνει τη φωτιά προς την Αρχαία Ολυμπία. Αφού περνά πρώτα από τα χωριά Καυκανιά, Πελόπιο και Πλάτανο φτάνει στην Αρχαία Ολυμπία, πλησιάζοντας απειλητικά το θησαυρό της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Τα συστήματα πυρόσβεσης στον Κρόνιο Λόφο, γύρω από την Ακαδημία τίθενται, λόγω των θερμοκρασιών, εκτός λειτουργίας. Ο Κρόνιος Λόφος γίνεται στάχτη και μέσα από το Αρχαίο Στάδιο η φωτιά φτάνει μια ανάσα από το Αρχαιολογικό Μουσείο. Ο Ερμής του Πρασιξέλους, η Νίκη του Παιωνίου, τα αετώματα του ναού του Δία, σώζονται κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή.
Οι πυρκαγιές της Ηλείας σε αριθμούς
Συνολικά 44 συνάνθρωποί μας στην Ηλεία (σ.σ οι 26 από τα χωριά Μάκιστο και Αρτέμιδα) έχασαν τη ζωή τους από τις πύρινες φλόγες. Κάηκαν 147 χωριά, απανθρακώθηκαν 30.000 ζώα, 870.000 στρέμματα δάσους και 230.000 στρέμματα καλλιεργήσιμων εκτάσεων έγιναν στάχτη. Περισσότερα από 180 σπίτια καταστράφηκαν ολοκληρωτικά και άλλα 350 περίπου, υπέστησαν σοβαρές ζημιές όπως και 224 αγροικίες – στάβλοι -αποθήκες, ενώ 279 έγιναν στάχτη.
Από τις 24 Αυγούστου έως και την 1 Σεπτεμβρίου, στο έργο της πυρόσβεσης συμμετείχαν 8 Καναντέρ, 2 Πεζετελ, 3 ελικόπτερα, 3.000 και πλέον πυροσβέστες και περίπου 2.500 στρατιώτες.
H αλληλεγγύη, η αποκατάσταση και η εγκατάλειψη
Η καταστροφή προκάλεσε παγκόσμια συγκίνηση και κινητοποίησε ένα τεράστιο κύμα αλληλεγγύης από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Η Κυπριακή Δημοκρατία, ο όμιλος Folli Follie και όμιλος Βαρδινογιάννη ανέλαβαν την ανοικοδόμηση της Αρτέμιδας και της Μακίστου αντίστοιχα.
Πέραν όμως της ιδιωτικής πρωτοβουλίας που συνέβαλαν καθοριστικά, ο τόπος μοιάζει να μην έχει βρει το βηματισμό του 10 χρόνια μετά. Οι ελαιώνες που αναγεννήθηκαν δεν φτάνουν για να συμπληρώσουν το εισόδημα των κατοίκων που εγκαταλείπουν τα χωριά για να αναζητήσουν ένα καλύτερο μέλλον.
Το κράτος λάμπει δια της απουσίας του. Ακόμη και το πιο μικρό, αυτός ο επαρχιακός δρόμος που οδηγεί στα χωρία παραμένει ακόμη στενός, και κακοτράχαλος στην πλειοψηφία του στρωμένος με χώμα.
Μάκιστος και Αρτέμιδα είναι τα πρώτα χωριά που η φωτιά συναντά στο πέρασμά της κάνοντας τα πάντα στάχτη και αποκαΐδια. Καλλιεργήσιμες εκτάσεις, αιωνόβια πευκοδάση, σπίτια, αποθήκες. Τίποτα δεν μπορεί να σταθεί όρθιο στο πέρασμα της πυρκαγιάς, τίποτα δεν μπορεί να την τιθασεύσει.
Μισή ώρα μετά τη φωτιά στη μαρτυρική στροφή της Αρτέμιδας θα γραφεί η μεγαλύτερη τραγωδία. Συνολικά 24 άνθρωποι (45 σε ολόκληρο το νομό), ανάμεσά τους και 3 πυροσβέστες και μικρά παιδιά εγκλωβίζονται στην προσπάθειά τους να φύγουν και αφήνουν την τελευταία τους πνοή. Η είδηση μαθαίνεται γρήγορα, κάνει το γύρο του κόσμου και "κόβει τα πόδια των κατοίκων και των πυροσβεστών" που μάταια αναζητούν κουράγιο για να παλέψουν με το θεριό.
Πρέπει όμως να το κάνουν, γιατί τίποτα δεν είχε τελειώσει. Αντιθέτως μόλις είχε αρχίσει. Η φωτιά φτάνει στη Ζαχάρω και μπαίνει στο πευκοδάσος του Καΐάφα σε περιοχή Natura. H οικολογική καταστροφή είναι ανυπολόγιστη. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, παράλληλα υπήρχαν πύρινα μέτωπα στις Θίνες Βαρθολομιού και το Γεράκι Αμαλιάδας, ενώ φωτιά ξεσπά και στο Σέκουλα και σε λιγότερο από τρεις ώρες οι δυο πυρκαγιές γίνονται μία. Το ίδιο βράδυ ξεσπά πυρκαγιά στο Κλινδιά η οποία όλη τη νύχτα καίγοντας τα πάντα κατευθύνεται στα πρώτα χωριά του Δήμου Πύργου.
Δύο μέρες μετά το μεσημέρι της 26ης Αυγούστου ο άνεμος αλλάζει φορά και κατευθύνει τη φωτιά προς την Αρχαία Ολυμπία. Αφού περνά πρώτα από τα χωριά Καυκανιά, Πελόπιο και Πλάτανο φτάνει στην Αρχαία Ολυμπία, πλησιάζοντας απειλητικά το θησαυρό της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Τα συστήματα πυρόσβεσης στον Κρόνιο Λόφο, γύρω από την Ακαδημία τίθενται, λόγω των θερμοκρασιών, εκτός λειτουργίας. Ο Κρόνιος Λόφος γίνεται στάχτη και μέσα από το Αρχαίο Στάδιο η φωτιά φτάνει μια ανάσα από το Αρχαιολογικό Μουσείο. Ο Ερμής του Πρασιξέλους, η Νίκη του Παιωνίου, τα αετώματα του ναού του Δία, σώζονται κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή.
Οι πυρκαγιές της Ηλείας σε αριθμούς
Συνολικά 44 συνάνθρωποί μας στην Ηλεία (σ.σ οι 26 από τα χωριά Μάκιστο και Αρτέμιδα) έχασαν τη ζωή τους από τις πύρινες φλόγες. Κάηκαν 147 χωριά, απανθρακώθηκαν 30.000 ζώα, 870.000 στρέμματα δάσους και 230.000 στρέμματα καλλιεργήσιμων εκτάσεων έγιναν στάχτη. Περισσότερα από 180 σπίτια καταστράφηκαν ολοκληρωτικά και άλλα 350 περίπου, υπέστησαν σοβαρές ζημιές όπως και 224 αγροικίες – στάβλοι -αποθήκες, ενώ 279 έγιναν στάχτη.
Από τις 24 Αυγούστου έως και την 1 Σεπτεμβρίου, στο έργο της πυρόσβεσης συμμετείχαν 8 Καναντέρ, 2 Πεζετελ, 3 ελικόπτερα, 3.000 και πλέον πυροσβέστες και περίπου 2.500 στρατιώτες.
H αλληλεγγύη, η αποκατάσταση και η εγκατάλειψη
Η καταστροφή προκάλεσε παγκόσμια συγκίνηση και κινητοποίησε ένα τεράστιο κύμα αλληλεγγύης από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Η Κυπριακή Δημοκρατία, ο όμιλος Folli Follie και όμιλος Βαρδινογιάννη ανέλαβαν την ανοικοδόμηση της Αρτέμιδας και της Μακίστου αντίστοιχα.
Πέραν όμως της ιδιωτικής πρωτοβουλίας που συνέβαλαν καθοριστικά, ο τόπος μοιάζει να μην έχει βρει το βηματισμό του 10 χρόνια μετά. Οι ελαιώνες που αναγεννήθηκαν δεν φτάνουν για να συμπληρώσουν το εισόδημα των κατοίκων που εγκαταλείπουν τα χωριά για να αναζητήσουν ένα καλύτερο μέλλον.
Το κράτος λάμπει δια της απουσίας του. Ακόμη και το πιο μικρό, αυτός ο επαρχιακός δρόμος που οδηγεί στα χωρία παραμένει ακόμη στενός, και κακοτράχαλος στην πλειοψηφία του στρωμένος με χώμα.
