Ο βασιλιάς των Περσών, Ξέρξης που διαδέχτηκε τον πατέρα του Δαρείο, παρακινημένος από τον στρατηγό Μαρδόνιο και τον έκπτωτο βασιλιά της Σπάρτης, Δημάρατο, άρχισε να ετοιμάζει μια νέα εκστρατεία κατά της Ελλάδος.
Για τέσσερα χρόνια όλη...
η Ασία συγκλονίστηκε από τις στρατιωτικές προετοιμασίες του Ξέρξη! Χιλιάδες άνδρες στρατολογήθηκαν από τα διάφορα έθνη της περσικής αυτοκρατορίας. Κατασκευάστηκαν δύο σπουδαία τεχνικά έργα για να περάσει ο περσικός στρατός σύντομα και με ασφάλεια προς την Ελλάδα: μια πλωτή γέφυρα στο στενό του Ελλησπόντου και μια διώρυγα στον Άθω. Στάλθηκαν, επίσης, κήρυκες σε πόλεις της Ελλάδας για να βρουν συμμάχους στις επιχειρήσεις.
Στο μεταξύ και οι Έλληνες γνωρίζοντας ότι οι Πέρσες δε θα αργήσουν να τους επιτεθούν, προετοιμάζονταν κατάλληλα. Στην Αθήνα ο διορατικός πολιτικός Θεμιστοκλής έπεισε τον δήμο να ναυπηγηθούν πολεμικά πλοία και κατέστησε το κράτος του την πρώτη ναυτική δύναμη στην Ελλάδα.
Στο μεταξύ και οι Έλληνες γνωρίζοντας ότι οι Πέρσες δε θα αργήσουν να τους επιτεθούν, προετοιμάζονταν κατάλληλα. Στην Αθήνα ο διορατικός πολιτικός Θεμιστοκλής έπεισε τον δήμο να ναυπηγηθούν πολεμικά πλοία και κατέστησε το κράτος του την πρώτη ναυτική δύναμη στην Ελλάδα.
Το φθινόπωρο του 481 π.Χ. αντιπρόσωποι των Ελλήνων συγκεντρώθηκαν στον Ισθμό και πήραν ορισμένα μέτρα για την αντιμετώπιση της επικείμενης περσικής εισβολής:
- Να αμυνθούν οι Έλληνες ενωμένοι
- Να τιμωρηθούν οι πόλεις που θα μήδιζαν
- Να είναι αρχηγός στρατού και στόλου οι Σπαρτιάτες.
Την Άνοιξη του 480 π.Χ. ο Ξέρξης με τον πολυάριθμο στρατό του πέρασε τον Ελλήσποντο. Προχώρησε στην Θράκη και την Μακεδονία. Όλη η Θεσσαλία, η Λοκρίδα και η Βοιωτία (εκτός τις Πλαταιές και τις Θεσπιές) δήλωσαν υποταγή. Οι Πέρσες είχαν φτάσει χωρίς πόλεμο ως τα στενά των Θερμοπυλών.
Ο Περσικός στρατός αποτελούνταν από άνδρες διαφόρων εθνοτήτων που διέφεραν στην γλώσσα, στην ενδυμασία, στον οπλισμό και στην τακτική. Ο Αισχύλος θέλοντας να δώσει το μέγεθος του στρατεύματος που ξεκίνησε να υποδουλώσει την Ελλάδα αναφέρει ότι η Ασία άδειασε απ’ όλους τους άρρενες. Ο Ηρόδοτος υπολογίζει τους στρατιώτες του Ξέρξη -σε πεζικό, ναυτικό, ιππικό- σε δυόμισι εκατομμύρια άτομα. Ο αριθμός αυτός είναι υπερβολικός. Νεότεροι ιστορικοί πιστεύουν ότι στρατός ξηράς θα ήταν περίπου 500.000 άτομα. Παρά την αριθμητική υπεροχή του, ο στρατός αυτός υστερούσε στην πολεμική τακτική, στον αμυντικό οπλισμό και στο φρόνημα. Στα στενά των Θερμοπυλών δεν μπορούσε να αναπτυχθεί μετωπικά και να εκμεταλλευτεί την αριθμητική του υπεροχή...
Ο Ελληνικός στρατός που συγκεντρώθηκε στις Θερμοπύλες ήταν περίπου 6.000 στρατιώτες από διάφορες πόλεις κι ανάμεσά τους 300 Σπαρτιάτες με αρχηγό το βασιλιά τους Λεωνίδα.
- Να αμυνθούν οι Έλληνες ενωμένοι
- Να τιμωρηθούν οι πόλεις που θα μήδιζαν
- Να είναι αρχηγός στρατού και στόλου οι Σπαρτιάτες.
Την Άνοιξη του 480 π.Χ. ο Ξέρξης με τον πολυάριθμο στρατό του πέρασε τον Ελλήσποντο. Προχώρησε στην Θράκη και την Μακεδονία. Όλη η Θεσσαλία, η Λοκρίδα και η Βοιωτία (εκτός τις Πλαταιές και τις Θεσπιές) δήλωσαν υποταγή. Οι Πέρσες είχαν φτάσει χωρίς πόλεμο ως τα στενά των Θερμοπυλών.
Ο Περσικός στρατός αποτελούνταν από άνδρες διαφόρων εθνοτήτων που διέφεραν στην γλώσσα, στην ενδυμασία, στον οπλισμό και στην τακτική. Ο Αισχύλος θέλοντας να δώσει το μέγεθος του στρατεύματος που ξεκίνησε να υποδουλώσει την Ελλάδα αναφέρει ότι η Ασία άδειασε απ’ όλους τους άρρενες. Ο Ηρόδοτος υπολογίζει τους στρατιώτες του Ξέρξη -σε πεζικό, ναυτικό, ιππικό- σε δυόμισι εκατομμύρια άτομα. Ο αριθμός αυτός είναι υπερβολικός. Νεότεροι ιστορικοί πιστεύουν ότι στρατός ξηράς θα ήταν περίπου 500.000 άτομα. Παρά την αριθμητική υπεροχή του, ο στρατός αυτός υστερούσε στην πολεμική τακτική, στον αμυντικό οπλισμό και στο φρόνημα. Στα στενά των Θερμοπυλών δεν μπορούσε να αναπτυχθεί μετωπικά και να εκμεταλλευτεί την αριθμητική του υπεροχή...
Ο Ελληνικός στρατός που συγκεντρώθηκε στις Θερμοπύλες ήταν περίπου 6.000 στρατιώτες από διάφορες πόλεις κι ανάμεσά τους 300 Σπαρτιάτες με αρχηγό το βασιλιά τους Λεωνίδα.
Η στρατιωτική δύναμη που διέθεσαν οι Έλληνες στις Θερμοπύλες θεωρείται μικρή. Ο Ηρόδοτος πιστεύει ότι το σώμα αυτό αποτελούσε την προφυλακή και ότι επρόκειτο να σταλούν ενισχύσεις μόλις θα τελείωνε η Ολυμπιάδα που γινόταν εκείνη την χρονιά. (Αύγουστος 480π.Χ.). Το πιθανότερο όμως είναι ότι οι Έλληνες θεώρησαν αρκετή την δύναμη αυτή, επειδή το στενό των Θερμοπυλών ήταν δυνατό να κρατηθεί με μικρή στρατιωτική δύναμη, με την προϋπόθεση ότι θα είχαν οι υπερασπιστές του στενού την προστασία του στόλου από την θάλασσα και αν δε συνέβαιναν αστάθμητοι παράγοντες όπως η προδοσία του Εφιάλτης και η εγκατάλειψη της θέσης που είχε ανατεθεί στους Φωκείς.
Στόχος των Περσών ήταν να περάσουν τα στενά των Θερμοπυλών για να κατευθυνθούν προς την Αθήνα και την Νότια Ελλάδα. Ανάμεσα στο όρος Καλλίδρομο και στην θάλασσα του Μαλιακού, υπήρχαν τρία πολύ στενά σημεία κοντά στο βωμό της Δήμητρας, στο τείχος των Φωκέων και στους Αλπηνούς. Ο περσικός στρατός θα αντιμετώπιζε μεγάλες δυσκολίες περνώντας από εκεί λόγω της στενότητας του τόπου, αλλά και εξαιτίας των ελών των θερμών πηγών.
Στόχος των Περσών ήταν να περάσουν τα στενά των Θερμοπυλών για να κατευθυνθούν προς την Αθήνα και την Νότια Ελλάδα. Ανάμεσα στο όρος Καλλίδρομο και στην θάλασσα του Μαλιακού, υπήρχαν τρία πολύ στενά σημεία κοντά στο βωμό της Δήμητρας, στο τείχος των Φωκέων και στους Αλπηνούς. Ο περσικός στρατός θα αντιμετώπιζε μεγάλες δυσκολίες περνώντας από εκεί λόγω της στενότητας του τόπου, αλλά και εξαιτίας των ελών των θερμών πηγών.
Ο Ξέρξης στρατοπέδευσε για τέσσερις μέρες ανάμεσα στους ποταμούς Μέλανα και Αστυπό και σκεπτόταν πώς θα ξεπεράσει αυτό το εμπόδιο. Σχεδίαζε να βρει την κατάλληλη ευκαιρία να εξαπολύσει συντονισμένη επίθεση από ξηρά και θάλασσα. Πιθανόν και να ήλπιζε ότι οι Έλληνες θα αποσύρονταν από τα Στενά βλέποντας την τεράστια στρατιά του. Γι' αυτό έστειλε κήρυκες στον Λεωνίδα ζητώντας του να του παραδώσει τα όπλα. Τότε όμως πήρε την αγέρωχη απάντηση από τον βασιλιά των Λακεδαιμονίων: "Μολών Λαβέ" (Έλα να τα πάρεις).
Οι Έλληνες από την άλλη μεριά επέλεξαν την αμυντική γραμμή των Θερμποπυλών για να εμποδίσουν την διέλευση του περσικού στρατού στην Νότια Ελλάδα.
Ο στρατός του Λεωνίδα εγκαταστάθηκε πίσω από το τείχος των Φωκέων, για να αποκρούσει την περσική επίθεση. Το μονοπάτι της Ανοπαίας ατραπού ανατέθηκε να το φυλάγουν 1.000 Φωκείς για να καλύπτουν τα νώτα των Ελλήνων.
Κατά την μάχη ο Λεωνίδας θα χρησιμοποιούσε το επίλεκτο σώμα των 300 Σπαρτιατών εφαρμόζοντας την παραπλανητική τακτική της υποχώρησης για να προξενήσει την μεγαλύτερη δυνατή φθορά στους Πέρσες.
Κατά την διεξαγωγή της μάχης, την πρώτη μέρα, οι Πέρσες εξαπέλυσαν τρεις σφοδρές επιθέσεις στο τείχος των Φωκέων, αλλά δεν κατόρθωσαν να νικήσουν τους Έλληνες. Αποσύρονταν ηττημένοι. Για να καταληφθεί το Στενό χρησιμοποιήθηκε και το επίλεκτο σώμα των Αθανάτων με αρχηγό τον Υδάρνη, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Οι Έλληνες απέκρουαν με επιτυχία τις επιθέσεις και αυτό οφείλεται και στην ειδική τακτική που εφάρμοσε ο Λεωνίδας. Στην αρχή δηλαδή οι Σπαρτιάτες προχωρούσαν προς τις γραμμές του εχθρού και έπειτα έκαναν μια παραπλανητική κίνηση υποχώρησης για να παρασύρουν όσον το δυνατό περισσότερους εχθρούς προς το Ελληνικό στρατόπεδο. Στην συνέχεια αναστρέφονταν απότομα και ενεργούσαν ορμητική επίθεση με αποτέλεσμα να σκοτώνονται πολλοί Πέρσες.
Την δεύτερη μέρα, ο Ξέρξης βλέποντας να εξοντώνονται τα επίλεκτα τμήματα του στρατού του είχε φτάσει σε αδιέξοδο. Το βράδυ παρουσιάστηκε ένας κάτοικος της περιοχής, ο προδότης Εφιάλτης, ο οποίος αποκάλυψε την ύπαρξη της Ανοπαίας ατραπού και οδήγησε τους Αθανάτους του Υδάρνη από το μονοπάτι αυτό στα νώτα των Ελλήνων. Οι Φωκείς που φύλαγαν το μονοπάτι αιφνιδιάστηκαν και εγκατέλειψαν δυστυχώς τις θέσεις τους και έτσι οι Πέρσες πραγματοποίησαν ανενόχλητοι τον κυκλωτικό ελιγμό τους.
Την τρίτη μέρα, ο Λεωνίδας πληροφορήθηκε εγκαίρως τι είχε συμβεί. Δεν υπήρχε πια καμιά ελπίδα για νίκη ή σωτηρία των Ελλήνων. Γι' αυτό ζήτησε απ' τους συμμάχους ν' αποχωρήσουν για να σωθούν και να χρησιμοποιηθούν σ' άλλες μάχες. Ο ίδιος με τους 300 Σπαρτιάτες αποφάσισε να παραμείνει στην θέση του πιστός στο χρέος προς την πατρίδα και να συνεχίσει τον αγώνα μέχρι τέλους. Μαζί του παρέμειναν και 700 Θεσπιείς με αρχηγό τον Δημόφιλο.
Ο Λεωνίδας μετακίνησε σχεδόν το σύνολο του στρατού του έξω από το τείχος και το παρέταξε σε σχηματισμό φάλαγγας οπλιτών, για να δώσει μάχη οπλιτικής μορφής και να προκαλέσει μεγάλη φθορά στον εχθρό. Σ' αυτή την φάση οι Έλληνες γνωρίζοντας ότι δεν επρόκειτο να σωθούν πολεμούσαν με μανία ξεπερνώντας κάθε όριο γενναιότητας. Οι Αξιωματικοί των Περσών μαστίγωναν τους στρατιώτες τους για να τους αναγκάσουν να ορμήσουν στους Έλληνες. Κατά την αγριότατη αυτή μάχη σκοτώθηκε ο Λεωνίδας.
Στην τελευταία φάση οι Έλληνες που απέμειναν οπισθοχώρησαν, πέρασαν το τείχος και συσπειρώθηκαν κυκλικά στο ύψωμα του Κολωνού για να διατηρήσουν μέτωπο προς όλες τις κατευθύνσεις. Αν και είχαν μείνει λίγοι προξενούσαν τρόμο στους Πέρσες μαχόμενοι γενναία. Στο τέλος χτυπήθηκαν από τα βέλη των Περσών και σκοτώθηκαν όλοι.
Ο Ξέρξης ήταν πια νικητής, αλλά με βαρύτατες απώλειες! Στην μάχη αυτή σκοτώθηκαν και δύο αδέλφια του.
Η μάχη των Θερμοπυλών αν εξεταστεί με κριτήρια στρατιωτικά, ήταν μια ήττα για τους Έλληνες. Οι Πέρσες είχαν αναδειχτεί νικητές, αλλά με μεγάλες απώλειες και πεσμένο ηθικό.
Οι ητημένοι Έλληνες κέρδισαν μια ηθική νίκη. Οι Θερμοπύλες έγιναν το αιώνιο σύμβολο της θυσίας και του χρέους για την υπεράσπιση της πατρίδας και των μεγάλων ιδανικών.
"Ω ΞΕΙΝ, ΑΓΓΕΛΛΕΙΝ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΙΟΙΣ, ΟΤΙ ΤΗΔΕ ΚΕΙΜΕΘΑ ΤΟΙΣ ΚΕΙΝΩΝ ΡΗΜΑΣΙ ΠΕΙΘΟΜΕΝΟΙ"
("Ω ξενε, ανήγγειλε στους Λακεδαιμόνιους, ότι βρισκόμαστε θαμμένοι εδώ, πιστοί στους νόμους τους")
