Αντώνης Ι. Ζαρκανέλας
π. Γενικός Διευθυντής Ανάπτυξης της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης
Όλοι προς την Γκιώνα
Έτσι, στις 12 Νοεμβρίου 1942 ο Ζέρβας, ο Γουντχάουζ, ο Μυριδάκης και δύναμη 92 ανταρτών ξεκινούν για...
τη Στρώμνηαν και καθοδόν έμειναν τελικά οι εξήντα. Μπαίνοντας ο Ζέρβας «στα χωρικά ύδατα» του Βελουχιώτη του στέλνει μήνυμα να συναντηθούν στη Βίνιανι, οπότε φθάνει εκεί στις 14 Νοεμβρίου και ο Βελουχιώτης με 100 αντάρτες, ο οποίος αφού ενημερώνεται από τον Γουντχάουζ, συμφωνεί να συμμετάσχει «…υπό την προϋπόθεση», όπως αναφέρει ο Μυριδάκης στο βιβλίο του, «ότι θα εγκρίνει τη συμμετοχή του η Κεντρική Επιτροπή του ΕΑΜ». Η φάλαγγα ξεκινάει αμέσως και φθάνει στις 17 Νοεμβρίου και ώρα 10η πρωινή στο χωριό Κολοκυθιά και συνεχίζει για το χωριό Στρώμνη όπου βρίσκονταν ο Μάγιερς, χωρίς τον Βελουχιώτη, ο οποίος υποσχέθηκε να τους ακολουθήσει την επομένη ημέρα, αλλά και χωρίς τον Ζέρβα που είχε μείνει στο Μαυρολιθάρι, μια ώρα απόσταση από τη Στρώμνη.
Την επομένη, 18 Νοεμβρίου, το μεσημέρι φθάνει μόνος ο Ζέρβας, χωρίς τον Βελουχιώτη που δεν φάνηκε, στη σπηλιά-Αρχηγείο του Μάγιερς, γνωρίζονται και αμέσως άρχισε η συζήτηση για την επιχείρηση και η παρουσίαση του σχεδίου από τον Μαγιερς, παρόντος και του Κρις Γουντχάουζ, ως μεταφραστή. Ο Ζέρβας ενέκρινε κατ΄αρχήν το σχέδιο ζητώντας όμως να περιμένουν και τον Βελουχιώτη. Όπως λέει ο ΕντυΜάγιερς στο βιβλίο του, προσέφερε στον Ζέρβα «..τους άνδρες και τα μικρά εφόδια που είχα στη διάθεσή μου και του ζήτησα να αναλάβει της διεύθυνση της επιχείρησης. Του είπα ότι θα ήμουν ευτυχής να θεωρηθώ σαν Επιτελάρχης του» (MYERS, E. 1975; σελ. 67). Ο Ζέρβας δέχθηκε αφού ζητήσουν από τον Άρη να συμμετάσχει στη διεύθυνση της επιχείρησης. Όταν ο Μάγιερς απόρησε πώς θα ήταν δυνατόν τρεις άνδρες να διευθύνουν την ίδια επιχείρηση ο Ζέρβας τον καθησύχασε λέγοντας τον: «Θα τη διευθύνω εγώ, αλλά για τις κύριες αποφάσεις και τα σχέδια θα συμφωνήσουμε και οι τρεις» (MYERS, E. 1975. σελ. 68). Για τις ανωτέρω εξελίξεις με μικρές, μη ουσιώδεις, παραλλαγές συμφωνούν και ο ΜΥΡΙΔΑΚΗΣ (1983) και ο ΜΑΡΙΝΟΣ (1994) στα βιβλία τους, πρωτεργάτες και οι δύο της επιχείρησης.
Στο μεταξύ ο Βελουχιώτης που έμεινε στο χωριό Κολοκυθιά, όπως εκμυστηρεύθηκε αργότερα στον Πυρομάγλου και στον Γουντχάουζ - και το αναφέρουν και οι δύο στα βιβλία τους – θα είχε συνάντηση στις 17 Νοεμβρίου με μία επιτροπή τους ΕΑΜ από την Λαμία «…με σκοπό να εμποδίσει οπωσδήποτε τη συμμετοχή του ΕΛΑΣ στην Επιχείρηση» (ΜΑΡΙΝΟΣ, 1994, σελ. 96). Παρέμεινε εκεί άλλες τρεις ημέρες και έφθασε στο Μαυρολιθάρι στις 20 Νοεμβρίου το απόγευμα. Την ίδια εκείνη ημέρα και ενώ χιόνιζε, ο Ζέρβας, ο Νικηφόρος με τους άντρες τους και ο Μάγιερς με τον Γούντχαουζ και τους δέκα σαμποτέρ και με είκοσι φορτωμένα με τα προσυσκευασμένα εκρηκτικά μουλάρια έφθαναν από την Στρώμνη στο Μαυρολιθάρικαθ΄οδόν για τον Γοργοπόταμο. Εκεί συναντήθηκαν για πρώτη φορά, στις 20 Νοεμβρίου οι Μάγιερς και Βελουχιώτης, πέντε ημέρες πριν από την επιχείρηση. Από την πρώτη αυτή συνάντηση και συζήτηση ο Μάγιερς συμπέρανε ότι ο Άρης «…συμφωνώντας να συνεργαστεί μαζί μας στην ανατίναξη του Γοργοποτάμου, παρέβαινε τις οδηγίες των ανωτέρων του στην Αθήνα να μην επιτίθεται σε συγκροτημένες εχθρικές δυνάμεις και ότι η παράβαση αυτή θα του στοίχιζε πιθανόν σοβαρές εκπλήξεις. Δεν απόκλεισε το ενδεχόμενο να φθάσουν στο μεταξύ διαταγές που να του απαγορεύουν να μας βοηθήσει αλλά στην περίπτωση που οι διαταγές αυτές δεν θα έφθαναν, ήταν έτοιμος να συνεργαστεί μαζί μας.» ((MYERS, E. 1975, σελ. 70).
Γενικό «Πολεμικό Συμβούλιο»
Στις 20 Νοεμβρίου 1942 γίνεται μια συνάντηση, ένα πολεμικό συμβούλιο, στο οποίο συμμετείχαν οι: Εντυ, Βελουχιώτης, Ζέρβας, Γουντχάουζ και Μυριδάκης. Έγινε από τον Μάγιερς ανάπτυξη του σχεδίου που είχε συμφωνηθεί μεταξύ τού ιδίου και του Ζέρβα και κατά την ανταλλαγή απόψεων διατυπώθηκαν από τον Βελουχιώτη κάποιες παρατηρήσεις που θα ενσωματώνονταν στο τελικό σχέδιο. Ως ημερομηνία εκτέλεσης της επιχείρησης ορίστηκε κατ΄αρχήν η 22α ή 23η του μηνός Νοεμβρίου 1942. Ο Άρης ζήτησε παράταση 2-3 ημερών ελπίζοντας ότι μέχρι τότε θα ερχόταν και «η απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΑΜ».
Στις 22 Νοεμβρίου 1942, από τον Ζέρβα και τον Έντυ «έγινε κατανομή των δυνάμεων, του τακτικού μέρους, των σαμποτέρ και των συνεργείων αποκοπής των τηλεπικοινωνιακών και σιδηροδρομικών γραμμών, πριν και μετά την γέφυρα. Ενημερώθηκε ο Άρης για το τακτικό σχέδιο θέτοντας πάλι θέμα αναβολής. Ο Ζέρβας και ο Έντυ επέμεναν για να γίνει επιχείρηση στις 11 το βράδυ της 25ης Νοεμβρίου 1942 έστω και αν δεν ελάμβανε μέρος ο ίδιος. Τότε και μόνον τότε στις 22 Νοεμβρίου, τρεις μέρες πριν την επιχείρηση, ο Άρης δήλωσε ενώπιον και των δύο ότι θα λάβει μέρος είτε έλθει είτε δεν έλθει η απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΑΜ. (ΜΥΡΙΔΑΚΗΣ, 1983; σελ. 23-24).
Στο μεσοδιάστημα μεταξύ 20ης και 22ας Νοεμβρίου ανάμεσα από τις δύο παραπάνω συσκέψεις ο Άρης εξαφανίστηκε για να ασχοληθεί με την υπόθεση ενός ορνιθοκλέπτη από το χωριό Μουσονίτσα. Στον άτυχο αυτόν απαγγέλθηκε από τον ίδιο τον Αρη η κατηγορία της ζωοκλοπής, μαστιγώθηκε σχεδόν μέχρι θανάτου και ο ίδιος του έδωσε την χαριστική βολή. Το περιστατικό το αναφέρει ως αυτόπτης μάρτυρας ο Μαρίνος (σελ. 100-1) που έτυχε να περνάει από εκεί αλλά και ο Μυριδάκης και Μάγιερς, ο τελευταίος λίγο διαφορετικά.
Ξεκινούν στις 23 Νοεμβρίου για το προκαθορισμένο σημείο με χιόνι και πυκνή ομίχλη και φθάνουν, τελικά, στη θέση Πλακωτό ακριβώς πάνω από τη Γέφυρα, σε απόσταση 1000μέτρων, σε ευθεία γραμμή από αυτή. Λόγω των συνθηκών αποφάσισαν να επιχειρήσουν τελικά την 25η Νοεμβρίου παρά τις αντιρρήσεις του Βελουχιώτη ότι υπήρχε συρματόπλεγμα ηλεκτροφόρο ή παγιδευμένο με χειροβομβίδες και επομένως να αναβληθεί η επιχείρηση για τις πρωινές ώρες της 26ης το πρόγραμμα παραμένει το ίδιο. Έναρξη της επιχείρησης: Τετάρτη 25η Νοεμβρίου 1942 και ώρα 23:00.
Η Διάταξη της Δύναμης για την Ανατίναξη της Γέφυρας.
Το τελικό Σχέδιο επιχείρησης όπως είχε συνταχθεί από τον έχοντα το γενικό πρόσταγμα Ζέρβα και από τον Επιτελάρχή του Μάγιερς και λαμβάνοντας υπόψη και τις παρατηρήσεις που είχε κάνει ο Άρης, προέβλεπε τον χωρισμό της δύναμης σε επτά (7)ομάδες. Από αυτές, δύο (2) ομάδες προστασίας, υπό τους Κουκ και Μαρίνο, και με 15 αντάρτες του ΕΛΑΣ η κάθε μια, ανέλαβαν, το κόψιμο των καλωδίων τηλεπικοινωνίας, την φύλαξη της σιδηροδρομικής γραμμής, την υπονόμευσή της βόρεια και νότια της γέφυρας και την ανατίναξή της, αν χρειαζόταν για απόκρουση προσπάθειας ενίσχυσης είτε από Λαμία είτε από Αθήνα. Μία τρίτη (3) ομάδα με ομαδάρχη τον Σκαρμούτσο, καπετάν- Ηρακλή και 15 αντάρτες του ΕΛΑΣ στάλθηκε να φυλάξει μία μικρή ξύλινη γέφυρα του Σπερχειού ποταμού και να εμποδίσει την διέλευση τυχόν ενισχύσεων οδικώς από Λαμία και το κάψιμό της αν χρειαστεί. Μία τέταρτη (4) ομάδα ήταν η ομάδα προστασίας του Σταθμού Διοίκησης, του «στρατηγείου», διακόσια-τριακόσια μέτρα μακρυά από τη γέφυρα και αποτελούνταν από 30 άνδρες του ΕΛΑΣ και μερικούς, λίγους, του ΕΔΕΣ υπό τον καπετάν-Νικηφόρο. Οι παραπάνω τέσσερες ομάδες δεν ήταν «μάχιμες» αλλά προστασίας και κάλυψης της κύριας επιχείρησης. Η κύρια φάση της ανατίναξης είχε δύο σκέλη: Την εξουδετέρωση των δύο ιταλικών φρουρών και αυτήν καθαυτήν την τοποθέτηση των εκρηκτικών και την ανατίναξη της γέφυρας. Την συνολική ευθύνη της εξουδετέρωσης των δύο Ιταλικών φρουρών την είχε ο Μυριδάκης με δύο (2) ομάδες. Ο Μυριδάκης με τη μία (1) ομάδα της οποίας είχε και τη μερική ευθύνη εξουδετέρωσης της νότιας φρουράς διέθετε δύναμη 60 ανταρτών, 36 του ΕΛΑΣ, 18 του ΕΔΕΣ και 6 του Καραλίβανου. Τη ευθύνη της φρουράς του βόρειου βάθρου την είχε ο υπολοχαγός του ΕΔΕΣ Παπαχρήστου με 23 αντάρτες του. Την υπονόμευση της γέφυρας με εκρηκτικά, το καθαυτό τεχνικό κομμάτι του εγχειρήματος έγινε από την έβδομη ομάδα, που απαρτίζονταν, από τους Βρετανούς ειδικούς Μπάρνς, Έντμοντς, Γκιλλ και Χάμσον που είχαν ως βοηθούς 8 αντάρτες του ΕΛΑΣ και 4 του ΕΔΕΣ. Να σημειωθεί ότι καμιά από τις τρεις τελευταίες «μάχιμες» ομάδες δεν διοικούνταν από βαθμοφόρος του ΕΛΑΣ ενώ από τις υπόλοιπες τέσσερις προστασίας και κάλυψης μόνον δύο ανήκαν σαυτόν.
Ο συνολικός αριθμός των ανταρτών που χρησιμοποιήθηκε για την επιχείρηση της ανατίναξης της Γέφυρα του Γοργοποτάμου ήταν, κατά τους Άγγλους, 120 άνδρες από τον ΕΛΑΣ αλλά και 60 από τον ΕΔΕΣ. Κατά τον Μυριδάκη, 100 και 60 αντίστοιχα ενώ κατά τον καπετάν Νικηφόρο 150 και 50, με την εκτίμηση του Μυριδάκη να είναι πιο αληθοφανής καθώς πλησιάζει με εκείνη των Εγγλέζων και αναγράφονται στις εμπιστευτικές τους εκθέσεις και αναφορές τους προς το Γενικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής.
(Συνεχίζεται)
