Πέμπτη 16 Νοεμβρίου 2023

Γιατί τους δειλούς τους λέμε «κότες»;


Κρατάει αιώνες η φράση
 
Όποιος αρνείται οποιαδήποτε πρόκληση μπορεί να θεωρηθεί κατά κάποιον τρόπο δειλός και τον χαρακτηρίζουν «κότα». Το γιατί συμβαίνει αυτό είναι αρκετά ξεκάθαρο.

Σύμφωνα με... 

 
το Oxford English Dictionary, η παλαιότερη γραπτή περίπτωση της λέξης κότα με τη συγκεκριμένη έννοια προέρχεται από το Cymbeline του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, περίπου το 1616. «Furthwith they fly, Chickens», έγραψε, περιγράφοντας στρατιώτες που φεύγουν από ένα πεδίο μάχης.

Αλλά όπως αναφέρει η Grammarphobia, τα οικόσιτα πτηνά είχαν συνδεθεί με την απουσία γενναιότητας πολύ πριν από τον 17ο αιώνα. Ένα θεατρικό έργο από το 1450 περίπου περιέγραψε έναν δειλό ως «henne-harte» (κοτόκαρδος) και ο ποιητής Τζον Σκέλτον παρομοίασε μερικούς άσπονδους αυλικούς με «κοτόκαρδους κeρατάδες» στο ποίημά του Why Come Ye Nat to Courte περίπου το 1529. Οι κότες μπορεί να φαίνονταν ιδιαίτερα δειλές επειδή τα κοκόρια χαρακτηρίζονταν τυπικά ως μάγκες.

Αν ήσασταν ηγέτης, ατρόμητος πολεμιστής ή απλώς κυρίαρχη παρουσία στα μέσα του 16ου αιώνα, κάποιος θα μπορούσε να σας αποκαλέσει «κόκορα» (ως κομπλιμέντο). Και όταν οι άνθρωποι άρχισαν για πρώτη φορά να χρησιμοποιούν τον όρο κότα για να επισημάνουν υποτακτικούς ή δειλούς ανθρώπους στη δεκαετία του 1600, συχνά τον αντιπαρέβαλλαν με τον κόκορα.

Πάρτε, για παράδειγμα, την τελική στροφή μιας μπαλάντας του τέλους του 17ου αιώνα, γνωστής ως Taylor’s Lamentation:

«Από τότε έχει τέτοια επιρροή,
που αναγκάζομαι να υπακούσω στους Νόμους της.
Αυτή είναι ο Κόκορας κι εγώ η Κότα,
Αυτή είναι η περίπτωσή μου, Ω! λυπήσου με τότε».

Το σεξιστικό υπονοούμενο εδώ δεν είναι ακριβώς κρυμμένο: Τα θηλυκά κοτόπουλα, όπως και οι θηλυκοί άνθρωποι, χαρακτηρίζονται ως υποτονικά και λιπόψυχα, παίρνοντας στοιχεία από τους γενναίους και ισχυρούς αρσενικούς ομολόγους τους. Κάθε φορά που ανατρέπεται το σενάριο, η λύπηση προκύπτει για τον καημένο άνδρα.

Ευτυχώς, η λιγότερο έμφυλη φράση (οι κότες και τα κοκόρια είναι όλα κοτόπουλα) επικράτησε με την πάροδο του χρόνου, αν και δεν είναι απολύτως σαφές γιατί. Το κοτόπουλο που σημαίνει ανόητος, άρχισε να εμφανίζεται για πρώτη φορά σε έντυπη μορφή γύρω στο 1600. Φαίνεται λοιπόν πιθανό ότι η έννοια του δειλού μπήκε εν μέρει επειδή ο όρος λειτούργησε και ως γενικότερη προσβολή, επίσης.