Κρινιώ Καλογερίδου
Το πρόβλημα της ανθρώπινης προσέγγισης συνδέεται παραστατικά με το ευρύτερο πρόβλημα της κοινωνίας της μοναξιάς (την οποία κήρυξε παγκόσμιο πρόβλημα ο ΠΟΥ, ενώ ο γενικός χειρουργός των ΗΠΑ Vivek Murthy εξίσωσε τις θανατηφόρες επιπτώσεις της με το κάπνισμα 15 τσιγάρων την ημέρα). Πρόβλημα με δραματικές διαστάσεις κατά τις εορταστικές περιόδους, κυρίως, όπως αυτή των Χριστουγέννων.
Οι ήρωες-αντιήρωες της κοινωνίας της μοναξιάς είναι συνήθως ηλικιωμένοι και νέοι (χωρίς να αποκλείονται και παιδιά), που βιώνουν (για τους δικούς τους ξεχωριστούς λόγους ο καθένας) την απομόνωση, την αποξένωση, την έλλειψη επικοινωνίας μέσα σε πολυάνθρωπες ομάδες ή κατά μόνας, περιορισμένοι σ' έναν στενό χώρο προβληματισμού και αδιεξόδου.
Στον άφιλο κόσμο που ζούμε, χιλιάδες γυάλινα μάτια πέφτουν πάνω τους. Το βλέμμα σκαλώνει για λίγο στις μοναχικές φιγούρες όλο περιέργεια, για να τις προσπεράσει στη συνέχεια αδιάφορα, χωρίς διάθεση να ''γεμίσει'' το κενό της μοναξιάς τους.
Χωρίς διάθεση να μοιραστεί τη προσωπική ιστορία και ιδιαιτερότητα του κάθε μοναχικού. Χωρίς διάθεση να κάνει επώνυμη την ανώνυμη υπόστασή του και προσωπική την απρόσωπη σύνταξη που χαρακτηρίζει τον κόσμο του...
Το καράβι της ανθρωπιάς έπεσε προ πολλού στα βράχια. Η κανονικοποίηση της απανθρωπιάς είναι γεγονός και έγινε πλέον μέρος της καθημερινότητάς μας. Γι' αυτό και τα κυρίαρχα συναισθήματα που μένουν αναλλοίωτα στον χρόνο είναι η ζήλια και ο φθόνος.
Η ζήλια και ο φθόνος, όχι η αγάπη προς τον αδύναμο. Η έχθρα και ο ατομικισμός, όχι η αλληλεγγύη και η διάθεση προσφοράς προς τον πάσχοντα άνθρωπο, γιατί ''πάσχων'' είναι και αυτός που δεν επιλέγει τη μοναξιά του, αλλά υποχρεώνεται να ζήσει με αυτήν σαν κόκκος της άμμου που χάνεται στα αναρίθμητα συντρίμμια περιμένοντας μάταια χέρι βοήθειας...
Αποκούμπι ελπίδας και συνέχισης της ζωής, γιατί το φορτίο είναι μεγάλο και δεν αντέχεται η απανθρωπιά και η μισανθρωπιά, που πιστοποιούν την απαξίωση της αξίας του ανθρώπου. Δεν αντέχεται η εξάτμιση των συναισθημάτων η οποία στεγνώνει τις ψυχές και τις κάνει να ζουν περιορισμένες από κάθε λογής καταστάσεις που τις γεμίζουν με αρνητικά συναισθήματα.
Τα αρνητικά συναισθήματα που γεννά η απόρριψη, η αλλαγή στο εργασιακό ή καθημερινό περιβάλλον, η απώλεια προσώπου ή κατοικιδίου, οι ενδοοικογενειακές διενέξεις, το μεγάλωμα από ακατάλληλους γονείς, η διάλυση της οικογενειακής εστίας, η δυσκολία στην επικοινωνία λόγω δειλίας, άγχους κλπ, σχετίζονται ουκ ολίγες φορές με την κατάθλιψη, συνακόλουθα της οποίας είναι η αίσθηση του αποκλεισμού, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, οι διαταραχές ύπνου και η πτώση στις σχολικές επιδόσεις των μαθητών.
Εικόνα οικεία η τελευταία, αφού στη σχολική πραγματικότητα των εμπειριών μου είναι αυξανόμενος (συν τω χρόνω) ο αριθμός των μοναχικών παιδιών. Παιδιών που αδιαφορούν για το μάθημα, δεν αλληλεπιδρούν με τους συμμαθητές τους και αποφεύγουν τις συναναστροφές. Αποφεύγουν να συζητούν, να τελεφωνιούνται με άλλους και να καλούν φίλους στο σπίτι, ενώ κλείνονται στο δωμάτιό τους ακόμα κι αν έρχονται επισκέπτες σ' αυτό, όπως μαρτυρούν οι γονείς τους.
Κοιτάζοντας τα περασμένα, μες στην πλειάδα των ανήσυχων και ακούραστων μαθητών με την ολοζώντανη, γεμάτη πηγαία ενδιαφέροντα διάθεση, μου έχει μείνει η εικόνα κάποιων παιδιών με απλανές βλέμμα, ''άδειο'' και ''αποκλεισμένο'', που καθρέφτιζε μια ψυχή ''τάμπουλα ράζα'', στεγνωμένη από κάθε δροσιά.
Ζούσαν στον δικό τους κόσμο, που έμοιαζε με σιωπηλό χαράκωμα , όπου -- για να τα προσεγγίσω -- έπρεπε να προσέχω λέξη προς λέξη τα λόγια μου, γιατί θα χάραζαν στην ψυχή τους σαν... ιερογλυφικά. Τυφλό φως, ακαταλαβίστικο, που δεν θα ήξεραν τι να το κάνουν...
Οι κρυάδες της απογοήτευσης διαδέχονταν η μία την άλλη, μέχρι που είδα για πρώτη φορά μια μυστική πόρτα ευόδωσης των προσπαθειών μου. Μια μυστική πόρτα που θύμιζε εκείνην της ''μυστικής παπαρούνας'' του Μυριβήλη (βλ. ''Ζωή εν Τάφω''), η οποία ξεπρόβαλε στα μάτια του ήρωά του σαν πηγή Ζωής μέσα από έναν γεώσακο προκαλύμματος στο πέτρινο χαράκωμα του πολέμου και του θανάτου...
Τη λύση που θα αντικαθιστούσε το θαμπό και αδιόρατο στο βλέμμα των μαθητών μου με το φωτεινό και ελπιδοφόρο της νιότης τους, τη βρήκα αναπάντεχα στο τάλαντο του γραπτού λόγου τους (σημάδι της δημιουργικότητάς τους), το οποίο -- σε κάποιες περιπτώσεις, τουλάχιστον -- ξύπνησε μέσα τους την αίσθηση της αυταξίας και τους έβγαλε αργά αλλά σταθερά από την απομόνωση.
Ήταν σπάνιες, εξαιρετικές οι φορές, ομολογώ. Αλλά άνοιγαν δρόμο ελπίδας για παρακίνηση του ενδιαφέροντος των μοναχικών παιδιών με χρήση του επαίνου ως διδακτικού μέσου για το ταλέντο τους, ώστε να αντικατασταθεί μια ώρα αρχύτερα η λύπη από την χαρά στο πρόσωπό τους.
Η λύπη απαλύνθηκε και ο πόνος κύλησε εύκολα στο χαρτί. Η φωτεινότητα των ματιών τους τα έλεγε όλα. Είχαν απλώσει τα χέρια τους, θυμάμαι -- για ''ευχαριστώ'' -- και οι παλάμες τους σιγότρεμαν μες στις δικές μου από ευτυχία.
Όποτε φέρνω στο μυαλό μου αυτήν την εικόνα, νιώθω ανακουφισμένη. Όμως βαθιά μέσα μου εξακολουθώ να έχω την αίσθηση του ανικανοποίητου, γιατί ήταν λίγα παιδιά μέσα σε εκατοντάδες άλλα μοναχικά ανά την Ελλάδα που ζούσαν και ζουν περιθωριοποιημένα μέσα και έξω απ' το σπίτι, μέσα και έξω από το σχολείο της φοίτησής τους...
Η ανάγκη για πραγματική επικοινωνία των μοναχικών και των μειονεκτικών παιδιών είναι εκπαιδευτική επιταγή, γιατί η αποδοχή από το σύνολο και η κοινωνική επαφή τους, το μοίρασμα των σκέψεων και των συναισθημάτων τους θα αποδειχθούν ελιξίριο της ζωής τους. Ελιξίριο που θα μετατρέψει τη μοναξιά σε δημιουργικότητα.
Όπερ σημαίνει ότι, κατά την ενηλικίωσή τους, θα έχουν ως όπλα στη φαρέτρα τους ψυχικά αποθέματα για να αναστοχαστούν, να αναθεωρήσουν αξίες και στάσεις ζωής και να επιλέξουν το κατάλληλο περιβάλλον για την ψυχική τους ισορροπία, την ενεργή παρουσία τους και την ηθική και πνευματική ανάτασή τους.
Ανάταση που την έχουν ανάγκη μικροί και μεγάλοι μοναχικοί άνθρωποι, γιατί αυτή θα τους επιτρέψει να κλείσουν την πόρτα στον μαρασμό της μειονεξίας ή της απελπισίας ο οποίος εξουδετερώνει τις αντιστάσεις τους και εκφυλίζει την ύπαρξή τους.
Κι αν αντιμετωπιστεί η σύγχρονη νόσος της μοναξιάς και της αποξένωσης που είναι η πηγή του μαρασμού τους, τότε θα πάψουν να νιώθουν σαν τον ''λύκο της στέπας'' -- όπως ο ήρωας του ομώνυμου έργου του Έρμαν Έσσε Χάρρυ Χάλερ, ο οποίος -- αρνούμενος να συμβιβαστεί με την υποκρισία της σύγχρονης κοινωνίας -- απομονώθηκε από τους ανθρώπους, για να συμφιλιωθεί αργότερα μαζί τους μέσω της σύζευξης ύλης και πνεύματος ανακαλύπτοντας τον βαθύτερο εαυτό του...
