1897: Τούρκοι άτακτοι, γνωστοί και ως Βασιβουζούκοι, αρχίζουν φοβερές σφαγές και πυρπολήσεις χωριών...
Οι βιαιότητες θα διαρκέσουν δύο ημέρες και θα επεκταθούν και σε άλλες πόλεις του νησιού.
Ο Γάλλος περιηγητής Victor Bérard περιγράφει: «Η μισή πόλη (Χανιά) εκμηδενισμένη. Μια διαρπαγή τριών ημερών. Μερικές χιλιάδες δολοφονίες. Ένας ολόκληρος λαός να ρίχνεται μέσα στις βάρκες για να φτάσει τα πλοία της Ευρώπης, και να τουφεκίζεται στην άκρη της αποβάθρας. Τέλματα αίματος πλυμένα ξαφνικά από ρυάκια καιγόμενου λαδιού -η συγκομιδή του χρόνου ήταν ακόμη μέσα στα μαγαζιά και εκατοντάδες εξάλιτρα αναπηδούσαν απότομα από τις υπερπυρακτωμένες επιφάνειες των δοχείων. […] Αναδυόμενοι από αυτό το σκοτάδι, βρισκόμαστε μέσα σε ερείπια, πέτρες, τοίχους γλειμμένους από την πυρκαγιά, γκρεμισμένες ξυλωσιές, μια συνοικία από στάχτη που αποπνέει ακόμα την οσμή καμένου λαδιού και αλλοιωμένης σάρκας. Αυτά απέμειναν από τη χριστιανική συνοικία των Χανίων» (6).
Σχεδόν ταυτόχρονα, τα τουρκικά στρατεύματα που έδρευαν στα Χανιά προχώρησαν στην πυρπόληση αρκετών κοντινών προς την πόλη χωριών, με στόχο να αποκτήσουν τον πλήρη έλεγχο της περιοχής και να τρομοκρατήσουν τους χριστιανούς της υπαίθρου. «Οθωμανοί εξελθόντες εκ Χανίων επυρπόλησαν και κατέκαυσαν τα χωρία Μουρνιές, Τσικαλαριά και Ταράτσα [Δαράτσο]. Κατά τας προηγηθείσας ταραχάς ουδέποτε τα Τουρκικά καταστήματα εκλείσθησαν, ενώ κατά τας προχθεσινάς Τουρκικά και χριστιανικά καταστήματα, ως και αι οικίαι πάσαι ήσαν κατάκλειστοι, οι δε εν ταις οδοίς ευρεθέντες έτρεχον με το πολύκροτον εις χείρας, ζητούντες καταφύγιον» (7).
Ωστόσο, οι ενέργειες αυτές είχαν το αντίθετο αποτέλεσμα, καθώς οι χριστιανοί εξαγριώθηκαν και σύντομα οι συγκρούσεις μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων γενικεύτηκαν.
Εκατό περίπου επαναστάτες θα συγκεντρωθούν στο Ακρωτήρι αποφασισμένοι να διεκδικήσουν με κάθε μέσο την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.
Φωτό: από τις βεβηλώσεις των τούρκων σε Χριστιανική Εκκλησία στον Γαλατά Χανίων.
