[Αδραμύττιο Μ. Ασίας, 1895 – Αθήνα 1 Ιουν. 1960
Της Ευγενίας Κατσουλιέρη. Δημοσίευση στη σελίδα η Αθήνα του χτες
«Θα βγάλω τα συρματοπλέγματα από το Δαφνί
και θα τα βάλω στα ελληνικά σύνορα,
καθ΄ότι είναι αδιανόητο να υπάρχουν ΄Ελληνες,
διαβιούντες εκτός φρενοκομείου»
[Δελαπατρίδης, από «προγραμματικές δηλήσεις»]
Κάθε χωριό, έχει…τον τρελλό του. Ο Δελαπατρίδης, επωμίστηκε το βαρύ φορτίο, να είναι ο …τρελλός της πρωτεύουσας, δίνοντας διέξοδο, στους θεωρούμενους μη τρελλούς να διασκεδάζουν μαζί του και στους Πολιτικούς, να μπορούν να διαχωρίζουν τη θέση τους, από έναν… «γραφικό», παρά το γεγονός ότι χρησιμοποιούσαν, την πεπατημένη των ανεδαφικών υποσχέσεων και οι ίδιοι, εις άγραν φηφοφόρων.
Ο Δελαπατρίδης, ήθελε να είναι Πολιτικός και όχι πολιτικάντης. Παρά την ψυχική διαταραχή του, ήξερε να τα διαχωρίζει αυτά τα δύο, όμως για μια Πολιτεία που κρατάει για τον εαυτό της την ταμπέλα της ψυχικής ισορροπίας, της λογικής και της υγιούς προσπάθειας, οι αλήθειες ενός «τρελλού», έπρεπε να διακωμωδηθούν και ο ίδιος να πέσει στη γενική χλεύη.
Ο Δελαπατρίδης, γεννήθηκε στο Αδραμύττιο της επαρχίας Μπελίκεσιρ, της Μ. Ασίας, περί το 1895. Το πραγματικο του όνομα ήταν Τηλέμαχος Νταλάκας.
Οι άθλιες συνθήκες και οι διωγμοί που αντιμετώπιζαν οι ΄Ελληνες από τους Τούρκους (από το 1908, είχαν σχεδιάσει και μεθόδευαν, την εξόντωση των χριστιανικών πληθυσμών), ανάγκασε την οικογένεια, περί το 1915, να μετοικήσει στη Λέσβο.
Στο νησί ο Τηλέμαχος, ασχολήθηκε με την μόρφωσή του και όταν έγινε η Μικρασιατική εκστρατεία, θρυλείται ότι πήρε μέρος σ΄αυτήν, ως λοχίας. Επιστρέφοντας, για ένα διάστημα εργάστηκε ως υπάλληλος συμβολαιογράφου.
Η Μικρασιατική καταστροφή τον είχε συγκλονίσει. Ο ευαίσθητος χαρακτήρας του, έδειχνε να μην αντέχει την προσφυγιά των ανθρώπων και τον βαθύ τους πόνο. Σε αυτά, ήρθε να προστεθεί και ένας ανακπλήρωτος έρωτας, που τον έστρεψαν στη φυγή (κατ΄άλλους έφυγε ανεπιθύμητος από το νησί, λόγω της αλλοίωσης της συμπεριφοράς του, εξ αιτίας του έρωτά του, ενώ άρχισε να χάνει και τα λογικά του).
΄Ηρθε στον Πειραιά το 1925, με σκοπό «να σώσει την Ελλάδα», όπως έλεγε. Φτάνοντας στην Αθήνα, άλλαξε το όνομά του, επιλέγοντας επώνυμο, που να περιέχει τη λέξη «πατρίδα» [de la patrie = πατριώτης]. Ηταν ήδη ψυχικά διαταραγμένος.
Παρά το γεγονός ότι δεν διέθετε χρήματα, ούτε είχε εργασία, κατάφερε να βάλει τα θεμέλια μιας νέας ζωής, ξεχωρίζοντας με την ευγενική παρουσία του και το πάθος του, για την Πολιτική.
΄Ηταν ψηλός, κομψός, κυκλοφορούσε πάντα καλοντυμένος. με φράκο, με σκληρό κολλάρο, ριγέ παντελόνι, ημίψηλο καπέλο, μονόκλ, κρατούσε μπαστούνι και έφερε υπό μάλης χαρτοφύλακα. Απ΄όπου περνούσε, μοίραζε χαμόγελα και χαιρετούρες, κάνοντας υποκλίσεις αβροφροσύνης στις κυρίες.
Σύχναζε σε καφενεία, γύρω από την πλατείας Συντάγματος και εκφωνούσε με στόμφο πολιτικούς λόγους, ώστε γρήγορα έγινε μια φιγούρα γνώριμη και διασκεδαστική, που προκαλούσε ενθουσιασμό στους θαμώνες των καφενείων, ενώ η φήμη του γρήγορα εξαπλώθηκε και στην «υψηλή» κοινωνία των Αθηνών και η δημοτικότητά του, έκανε πολλούς αριστοκράτες, να στέλνουν τα αυτοκίνητά τους, για να τον φέρουν στα σπίτια τους, για να διασκεδάσουν,αδιαφορώντας μάλιστα και για την κριτική που δεχόντουσαν ότι «χρησιμοποιούν έναν τρελλό».
Παρά τα προβλήματα ψυχικής υγείας του, όλοι έδειχναν να τον συμπαθούν και να διακρίνουν ως χαρακτηριστικά του, την τιμιότητα, το φιλότιμο, την ειλικρίνεια και την ευγένεια [εδώ που τα λέμε, αν ζούσε σήμερα, μ΄αυτά τα χαρακτηριστικά, πάλι τρελλό θα τον έλεγαν!!!].
Πολλοί ήσαν αυτοί που τον κερνούσαν και αυτός ανταπέδιδε το κέρασμα, αρκετοί του έδιναν φιλοδωρήματα για το κόμμα και άπαντες τον φώναζαν «Πρόεδρο». Στις ομιλίες του, η πλατεία Συντάγματος γέμιζε κόσμο, που ήθελε να ξεδώσει και να απομακρυνθεί έστω και για λίγο από την σκληρή πραγματικότητα και σ΄αυτό βοηθούσαν πολύ οι «προγραματικές δηλώσεις» του και τα επιχειρήματα στήριξής τους, που έδιναν έδαφος για καζούρα, όπως π.χ. η πρόταση σύνδεσης της Ακρόπολης και του Λυκαβηττού με γέφυρα, η υπόγεια επικοινωνία μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης και η δημιουργία υπουργείου…΄Ερωτος. Στις εξαγγελίες του, περιλαμβανόταν και η …υπουργοποίηση των «οπαδών» του, έναντι συνδρομής 2 δραχμών, για έξοδα ορκωμοσίας [το πάρε-δώσε στην πολιτική, αποτελούσε πάντα μια αμετάβλητη συνθήκη]
Ο Δελαπατρίδης, ήταν φανατικός βενιζελικός, τα δε κεντρικά γραφεία του κόμματός του, τα είχε στο ξακουστό καφενείο του Ζαχαράτου (στη θέση που βρίσκεται σήμερα το Athens Plaza). Με ορμητήριο το καφενείο αυτό, περιφερόταν στους γύρω δρόμους και εκφωνούσε τους λόγους του.
Το 1926, ίδρυσε το «Αναμορφωτικό Κόμμα», το 1929, το «Κόμμα των Κυανοχιτώνων» και στη συνέχεια, το «Κόμμα των Κυανολεύκων»,που μακροημέρευσε.
Το 1928, σχημάτισε «κυβέρνηση», ορκίζοντας τους «υπουργούς», σε εξοχή των Αθηνών. Για την ορκωμοσία, ήταν επιβεβλημένο όσοι θα αναλάμβαναν υπουργικές θέσεις, να προσέρχονται με ψηλά καπέλλα.
Παρά το γεγονός ότι ο Δελαπατρίδης ήταν μια άκακη φιγούρα, που άπαντες τον αντιμετώπιζαν ως τρελλό, εν τούτοις, υπήρξαν και ενέργειες της εξουσίας, που έδειχναν ότι επεδίωκαν να τον φιμώσουν, εξ αιτίας της δημοτικότητάς του, που δεν την έβλεπαν με καλό μάτι.
Ο δικτάτορας Θεόδ. Πάγκαλος, όταν κατέλαβε την εξουσία, τον συμπεριέλαβε στους «ανισόρροπους που διατείνονται ότι ηγούνται κομμάτων» [το παράδοξο είναι ότι η κρίση αυτή, προερχόταν από ένα δικτάτορα, που θεωρούσε προφανώς ότι η δική του συμπεριφορά, να ηγείται κράτους, χωρίς την λαϊκή βούληση και εντολή, δήλωνε…. ισορροπία!!!]
΄Οντως, ο Δελαπατρίδης βρισκόταν διαρκώς στην επικαιρότητα, με τις Επιθεωρήσεις να μην παραλείπουν να έχουν πάντα ένα νούμερο με αναφορά σ΄αυτόν και τα χρονογραφήματα και οι γελοιογραφίες να αντλούν τα θέματά τους από τις δικές του ενέργειες, που κέντριζαν το ενδιαφέρον θεατών και αναγνωστών.
Η πλευρά του «μεσονυκτίου», που δρά παρασκηνιακά και ως παρακράτος, δεν είχε κανένα πρόβλημα, να τραμπουκίσει και να προβάλει βία, δείχνοντας ουσία,ότι η παρουσία του Δελαπατρίδη, ήταν υπολογίσιμη στην πολιτική σκηνή, παρά την ταμπέλα της τρέλλας και της γραφικότητας, που κουβαλούσε.
΄Ετσι, το 1928, ο Δελαπατρίδης, δέχθηκε δημόσιο ξυλοδαρμό από κάποιον αξιωματούχο (ίππαρχο). Μπαίνοντας αμέριμνος και χαμογελαστός στο ζαχαροπλαστείο του «Γιαννάκη» (συμβολή οδών Πανεπιστημίου και Κριεζώτου), δέχθηκε μια σπρωξιά, που τον έρριξε πάνω σ΄ένα τραπέζι. Ακόμα και σ΄αυτή την κατάσταση που βρέθηκε, ο Δελαπατρίδης, ζήτησε συγνώμη από τις κυρίες που κάθονταν στο τραπέζι και βάδισε προς την έξοδο, όπου και δέχθηκε και δεύτερο χτύπημα από τον «παλλικαρά», που τον έρριξε στο πεζοδρόμιο και άρχισε να τον χτυπάει.
΄Όταν ο τραμπούκος απομακρύνθηκε, ο Δελαπατρίδης σηκώθηκε, τίναξε τα σκονισμένα ρούχα του, φόρεσε το ημίψηλο και προέβη σε μια οργισμένη δήλωση, η οποία είχε σίγουρα πολιτικό περιεχόμενο και δεν ήταν λόγια ενός τρελλού, αλλά εναντίωση στην τακτική χρήσης βίας, για εκφοβισμό: «Η στρατοκρατία μαίνεται εις την Ελλάδα και είμαι υποχρεωμένος να διαμαρτυρηθώ. Θα αναφερθώ εις τον κ. Βενιζέλον και εις την Κοινωνίαν των Εθνών [Διεθνής οργανισμός-σύνδεσμος, που ιδρύθηκε το 1919 μετά τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο, στο Παρίσι, κατόπιν αμερικανικής πρωτοβουλίας]. Η αξιοπρέπειά μου, ως πολιτικού ηγέτου, δεν μου επέτρεψε να συμπλακώ μετά της στρατοκρατίας, την οποία περιφρονώ. Αλλά οπωσδήποτε από της αύριον αρχίζω μαθήματα πυγμαχίας και ξιφασκίας, δια να είμαι πρόχειρος δια παν ενδεχόμενον».
Εκτός από την Πολιτική, ο Δελαπατρίδης είχε πάθος και με την λογοτεχνία, θεωρώντας ότι η συγγραφική του ικανότητα, θα τον αναδείκνυε σε …2ο Βίκτωρα Ουγκώ.
Πρόθεσή του ήταν, να περατώσει και να εκδώσει ένα 8τομο έργο, με τίτλο «Η Κοινωνια γελά». Τελικά έγραψε τον 1ο τόμο και ύστερα εγκατέλειψε την προσπάθεια, διότι του εκλάπη ο χαρτοφύλακας με τα χειρόγραφα, από «κακεντρεχείς ψηφοφόρους», όπως ισχυρίστηκε. ΄Εβαλε μάλιστα και αγγελία στις εφημερίδες, προκειμένου να του επιστραφούν τα χειρόγραφα, πράγμα που έγινε, αλλά στη συνέχεια εκλάπησαν για δεύτερη φορά. Αυτό τον πίκρανε πολύ, διότι το θεωρούσε έργο ζωής.
Με τα χειρόγραφα του έργου του (πριν αυτά κλαπούν), περιφερόταν σε εφημερίδες και περιοδικά, επιδιώκοντας την δημοσίευσή τους.
Οι δημοσιογράφοι τον έβλεπαν με συμπάθεια και τον αντιμετώπιζαν με χιούμορ. Γράφει δημοσιογράφος της εποχής: «Θέλω να εκφράσω τας απείρους ευχαριστίας, προς τον Πρόεδρον του Αναμορφωτικού Κόμματος, όστις πραγματικώς, δι΄αναγνώσεως μέρους του βιβλίου του, με…αναμόρφωσε τόσον πολύ, ώστε να μην ξέρω κι΄εγώ τι γράφω».
H εφημ. «΄Εθνος», είχε μια πιο στενή σχέση μαζί του. Ο διευθυντής της εφημερίδας, του είχε μια συμπάθεια και για ένα διάστημα του πρότεινε να συνεργαστεί με την εφημερίδα, με συμβολική αμοιβή.
Η ίδια εφημερίδα, το 1959, δημοσίευσε και την πρόβλεψη του Δελαπατρίδη, σύμφωνα με την οποία ο Καραμανλής θα κυβερνούσε τη χώρα. Είχε πει τότε και κατεγράφη: «Προσωπικότητες του άλλοτε ενδόξου κόμματος του Ελευθ. Βενιζέλου, με επλησίασαν και μου εζήτησαν να αναλάβω εγώ την αρχηγία. Αρνήθηκα». Τότε ο δημοσιογράφος τον ρώτησε, γιατί είχε αρνηθεί και ο Δελαπατρίδης έδωσε μια απάντηση, που δύσκολα μπορεί να αποδοθεί σε τρελλό και πολιτικά άσχετο: «Μα τι λέτε; Τρελλός είμαι να βγάλω εγώ το φίδι από την τρύπα; Αυτοί που το έβαλαν, ας το βγάλουν, Εξ άλλου, υπάρχει και ο Μαρκεζίνης, ο μεγαλύτερος γόης (με την έννοια του γητευτή) φαρμακερών μάλιστα φιδιών».
▓ Πρώτη φορά ο Δελαπατρίδης, κλείστηκε στο Δαφνί, το 1933. Δραπέτευε όμως συνεχώς και η αστυνομία φρόντιζε να τον συλλαμβάνει και να τον οδηγεί ξανά και ξανά στο ψυχιατρείο, παρά το γεγονός ότι οι γιατροί, είχαν δηλώσει ότι δεν τον θεωρούν επικίνδυνο, αλλά παντελώς άκακο.
Το 1934, ευρισκόμενος στο απόγειο της δημοφιλίας του, έδωσε συνέντευξη σε δημοσιογράφο της εφημερίδας «Ημερήσιος Κήρυξ», που τον επισκέφτηκε στο Δαφνί. Δήλωσε αντίπαλος του Χίτλερ και τάχθηκε κατά του διωγμού των Εβραίων, αναφερόμενος και σε μέτρα που προτίθεται να λάβει αν δεν συμμορφωθεί η Γερμανία: «….μόλις καταλάβω την Αρχήν, θα καταδιώξω τους Γερμανούς επί 200 έτη. Εξ άλλου, έχω προηγούμενα μαζί τους δια τον διωγμόν των Εβραίων. Τας απόψεις μου επί του ζητήματος αυτού, ανέπτυξα και εις τον Γκαίρκινγκ…΄Ηρθε για να ιδή την εκκλησίαν του Δαφνιού και επί τη ευκαιρία, συναντηθήκαμε επισήμως και του είπα να πάψει ο διωγμός των Εβραίων. Εννοείται ότι αν τα πράγματα της Γερμανίας εξακολουθήσουν ανώμαλον τον δρόμον των, θα επέμβω και θα ενθρονίσω και πάλιν τους Χοετζόλερν» [Ο οίκος των Χοενζόλερν, μαζί με τους οίκους των Αψβούργων και των Βίττελσμπαχ, αποτελούσαν τους σπουδαιότερους ηγεμονικούς οίκους της Γερμανίας].
Αμέσως μετά, μη θέλοντας να συνεχίσει τη συνέντευξη, σηκώθηκε, απηύθυνε στον δημοσιογράφον τον χαιρετισμό «Χαίρετε λαοί και αγαλλιάθε» και απομακρύνθηκε, ψάλλοντας θρησκευτικούς ύμνους.
Οι κακουχίες και οι στερήσεις της Κατοχής, επιδείνωσαν την υγεία του και την διανοητική του κατάσταση, επιφέροντας για άλλη μια φορά, τον εγκλεισμό του στο Δημόσιο Ψυχιατρείο.
Βγαίνοντας μετά τον πόλεμο από το Δαφνί και επισκεπτόμενος τους τόπους της αλλοτινής δράσης του, βρήκε τα πράγματα αλλαγμένα.
Οι άνθρωποι, πρόσφατα βγαλμένοι από μια Κόλαση, προσπαθούσαν να ορθοποδήσουν, έχοντας χάσει την αίσθηση της ανεμελιάς του μεσοπολέμου. Οι συμπεριφορές είχαν σκληρύνει και ο Δελαπατρίδης, έπρεπε να επιστρατεύει καθημερινά μεγάλη ανοχή και καρτερικότητα, καθώς εξακολουθούσε να τριγυρνά, στα γνώριμα στέκια του, με το φθαρμένο πιά φράκο του και τενεκεδένια παράσημα στο πέτο.
Κάποιοι είχαν χονδρύνει το παιγνίδι, ποτίζοντάς τον με νοθευμένα ποτά, για να προκαλέσουν τις ομιλίες του, με πρόθεση να σπάσουν πλάκα, κάποιοι άλλοι έβαζαν φιόγκους στο ημίψηλό του και καρφίτσωναν χαρτιά με πολιτικές προκηρύξεις, στο πέτο του.
Τον Νοέμβριο 1954, οι εφημερίδες έγραφαν ότι, μετά από εκλογικές συγκεντρώσεις κομμάτων «…ο γνωστός τύπος των Αθηνών και αρχηγός του Κόμματος των Κυανολεύκων Αρμάνδρος Δελαπατρίδης, ηγήθη συγκεντρώσεως διαβατών».
Οι φάρσες εναντίον του πλήθαιναν και κάποιες ήσαν εξαιρετικά κακόγουστες και απάνθρωπες. Μια τέτοια περιέγραψε ο δημοσιογράφος Τάσος Κοντογιαννίδης, σε άρθρο του: «Το 1956, όταν παραιτήθηκε ο Καραμανλής για να προσφύγει στις κάλπες, ένας φαρσέρ παρέδωσε σημείωμα στον Δελαπατρίδη, ότι τον καλεί ο Πρόεδρος της Βουλής να ορκιστεί πρωθυπουργός. Ο Αρμάνδος έβαλε ημίψηλο και φράκο και έσπευσε μ΄ένα τσούρμο ξωπίσω του, να φωνάζει “να μας ζήσεις αρχηγέ…” ΄Όταν έφτασε στη Βουλή και έδειχνε το σημείωμα για να εισέλθει, κατά σύμπτωση αποχωρούσε ο Πρόεδος της Βουλής Ντίνος Ροδόπουλος, που αντελήφθη τη φάρσα, αλλά δεν θέλησε να του το πει. Αντ΄αυτού είπε: “Πρόεδρε, ο βασιλεύς απουσιάζει και ο αρχιεπίσκοπος είναι άρρωστος! Τι λές; Να το αναβάλλουμε;”. Και ο Δελαπατρίδης, ικανοποιημένος δέχθηκε την αναβολή και αποχώρησε».
▓ Γεγονός είναι ότι, οι υπαίθριες συγκεντρώσεις του Δελαπατρίδη, στις οποίες τολμούσε να εκστομίσει πικρές αλήθειες και να κατακεραυνώνει τους κυβερνώντες, είχαν περισσότερο κόσμο απ΄αυτές των Πολιτικών της εποχής. Αυτό τους προβλημάτιζε και δεν τους άρεσε καθόλου. ΄Ετσι, χρησιμοποίησαν την ισχύ και τον μηχανισμό της εξουσίας, ακολουθώντας το προσφιλές και αλάνθαστο μέσο της….απαγόρευσης, με άσκηση βίας όταν το απαιτούσαν οι περιστάσεις. Απαγόρευσαν τις υπαίθριες συγκεντρώσεις του Δελαπατρίδη, δίνοντας εντολη στην αστυνομία, να τις διαλύει.
Ο Δελαπατρίδης δεν πτοήθηκε. ΄Αρχισε να εκφωνεί τους λόγους του σε καφενεία και γνωστά αθηναϊκά στέκια, διατηρώντας το ενδιαφέρον του ακροατηρίου του.
Η αστυνομία ενέτεινε τις πιέσεις, τον συνέλαβε και τον οδήγησε στο ψυχιατρείο, όμως οι γιατροί του έδωσαν εξιτήριο, διότι ήταν παντελώς ακίνδυνος.
Οι συνεχείς πιέσεις που δεχόταν, οι φάρσες που υπέμενε, το ποτό που τον πότιζαν για να γελάσουν μαζί του, οι συνεχείς εγκλεισμοί στο Δαφνί, άρχισαν να του αφαιρούν την όρεξη για ζωή. Η εμφάνισή του έπαψε να είναι προσεγμένη. Είχε παχύνει, είχε καμπουριάσει, είχε χάσει τα μαλλιά του και γυρνούσε ατημέλητος και αξύριστος, πάντα μ΄ένα μπουκάλι ούζο στην τσέπη.
Το 1959, τον βρήκε πάλι στο ψυχιατρείο, όπου έδωσε και την τελευταία του συνέντευξη στον δημοσιογράφο Δημήτρη Λυμπερόπουλο, κάνοντας τον απολογισμό της ζωής του, δείχνοντας ότι είχε επίγνωση της καταστάσεώς του: «Είμαι μια σκιά του παρελθόντος, ένα σύμβολο των παλαιών καλών ημερών της εποχής του σφαιριδίου, της μαγκούρας του Κωνσταντίνου και του Λευτέρη. Εις τα 1929, εξέθεσα υποψηφιότητα Προέδρου Δημοκρατίας. Απέτυχα. Και όμως, είμαι βέβαιος πως περισσότερο με αγαπάει ο λαός σαν αποτυχημένο, παρά θα με αγαπούσε αν είχα εκλεγεί. Είμαι άρρωστος, το νιώθω. Αλλά έχω στιγμές εξάρσεως και διαύγειας, που αυτοελέγχομαι. Τότε κάθομαι και γράφω». Και αφού προέβλεψε ότι ο Καραμανλής θα κυβερνούσε για πολλά χρόνια, γιατί «αυτός ο ερασιτέχνης πολιτικός δεν ηξεύρει να εκφωνεί λόγους, αλλά γνωρίζει να πολιτεύεται», άφησε ως καταστάλαγμα της θολωμένης του σκέψης (που σε κάποιες περιγραφές και αναφορές δεν έμοιαζε και τόσο θολωμένη), τα λόγια: «Εγώ, ο νέος που ξεκίνησα κάποτε από το νησί μου δια να κατακτήσω τα σκήπτρα εις την Πολιτικήν και είμαι σήμερα εις ηλικίαν 63 ετών, δεξιός ιεροψάλτης αυτής εδώ της εκκλησούλας, απευθύνω εις τον άνθρωπον το πλέον περιεκτικόν μήνυμα που ειπώθηκε ποτέ: Το “Αγαπάτε αλλήλους” του Κυρίου»
▓ Τον Μάϊο 1960, νοσηλεύτηκε ως πάσχων από διαφραγματοκήλη, στο Λαϊκό Νοσοκομείο Αθηνών.
Το 20ήμερο της νοσηλείας του, ουδείς τον επισκέφτηκε.
Την 1η Ιουνίου 1960, πέθανε από συγκοπή καρδιάς. ΄Ηταν 65 ετών.
Ουδείς αναζήτησε την σορό του και ο Δήμος Αθηναίων ανέλαβε να τον κηδέψει, δημοσία δαπάνη.
Αυτός, που μια ζωή βρισκόταν στο κέντρο ενός ενθουσιασμένου πλήθους, πέθανε εντελώς μόνος!!!
Ο θάνατός του ανακοινώθηκε από τις εφημερίδες της εποχής. Οι δημοσιογράφοι αναφέρθηκαν με ιδιαίτερη τρυφερότητα σ΄αυτόν, αναγνωρίζοντάς του, την καθαρότητα συνείδησης, την ευγένεια και το γεγονός ότι ουδέποτε εγκατέλειψε την ρομαντική ματιά με την οποία έβλεπε τα πράγματα και την Πολιτική.
►Ο Δελαπατρίδης, διατήρησε τη φήμη του μέχρι σήμερα, με το όνομά του να είναι συνώνυμο της «τρέλλας» (σημαντικές πληροφορίες για τη ζωή και τη δράση του, περιέχονται στο εξαιρετικο βιβλίο του Γ. Καιροφύλα «Αρμάνδος Δελαπατρίδης»).
Κινήθηκε πάντα με ευγένεια και τόλμη στο προσκήνιο των πραγμάτων (ποτέ στο παρασκήνιο), απολαμβάνοντας την λατρεία και υπομένοντας τη χλεύη του κόσμου.
Φαινομενικά άσχετος με την Πολιτική, πολλάκις ουσιαστικός, με τις αλήθειες του, καίτοι αποδίδονταν στην «τρέλλα» του, χρησιμοποιήθηκε από μια κοινωνία, για να αποσβέσει τους κραδασμούς της και να καλύψει τις αδυναμίες της, αλλά και την ανάγκη, που συχνά έχουν οι άνθρωποι, να συνασπίζονται, για να αποδείξουν, ότι ανήκουν στο υγιές κομμάτι της κοινωνίας, και εξ αυτού δικαιούνται να περιγελάνε τους «τρελλούς», πολλές φορές μάλιστα και με σκληρότητα.
Στο ίδιο μήκος, κινήθηκαν και οι Πολιτικοί, εντάσσοντάς τον στη σφαίρα του «γραφικού» και ανισόρροπου (κάτι που εξακολουθεί να ισχύει μέχρι σήμερα, ως μέσον σίγουρης εξόντωσης, δια της γελοιοποίησης των αντιπάλων), ακυρώνοντας εκ προοιμίου και όσα βάσιμα περιελάμβαναν οι καταγγελίες του, οι προτάσεις και τα επιχειρήματά του.
Ο Δελαπατρίδης, ζούσε την Πολιτική, μέσα από την φαντασία του. Εικονοποιούσε και σκηνοθετούσε, αυτά που ήθελε να κάνει, αυτά που ήθελε να πει, εμφανιζοντάς τα ως γενόμενα, πεπεισμένος ο ίδιος ότι έτσι είχαν συμβεί, έχοντας πάνω απ΄όλα την αίσθηση ότι είναι ηγέτης και ως τέτοιος οφείλει να ασχολείται με κάθε τι, που αφορά το κράτος και την κοινωνία, προστατεύοντάς τα. ΄Ηταν ένας ρομαντικός, που ουδέποτε πρόδωσε την ειλικρίνεια του σκοπού του, ουδέποτε κατέφυγε σε ψεύδη (ίσως αυτά να είναι και οι πιστοποιήσεις της τρέλλας του, να θελει δηλαδή να ασχολείται με την Πολιτική, χωρίς να ψεύδεται!!!), οι δε υπερβολές του, ίσως και να ωχριούν, μπροστά σε όσα υπερβολικά και αδιανόητα υφίσταντο και υφίστανται οι κοινωνίες μέχρι σήμερα, από άτομα που θέτουν σε κίνδυνο την ψυχική ισορροπία των ανθρώπων και που κανείς δεν τα θεωρεί ανισόρροπα, αλλά αντιθέτως προβάλλονται και ως έγκριτα και χαίροντα εκτίμησης.
Το ποιος πραγματικά ήταν ο Δελαπατρίδης, καταγράφεται σ΄ένα κείμενο του ποιητή Κώστα Ουράνη: «Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι αγνοούν ποιος είναι ο υπουργός των Εσωτερικών (είμαι ένας εξ’ αυτών), αλλά κανείς ο οποίος να αγνοεί τον Α. Δελαπατρίδην. Σε όποιο κέντρο κι αν εμβή, όπου κι αν παρουσιάζεται, ο κόσμος τον υποδέχεται με χειροκροτήματα, του βγάζει το καπέλο και τον προσφωνεί «κύριον Αρχηγόν» ή «κύριον πρόεδρον». Ήρκεσε να εμφανισθή ένα βράδυ του περασμένου καλοκαιριού εις την πλατείαν του Συντάγματος και να εκφωνήση έναν πολιτικό λόγο, ούτε χειρότερον, ούτε καλλίτερον από εκείνους που εκφωνούνται εις την ελληνικήν Βουλήν δια να γίνη αμέσως διάσημος»....
