Γράφει ο Γιάννης Παπαγεωργίου, φιλόλογος
Τώρα που τα πρόσωπα και τα γεγονότα έγιναν ιστορία, τώρα που οι εικόνες έγιναν μνήμες, έρχονται αυτές οι μνήμες να φέρουν σκηνές περασμένες που είχαν τη δική τους δυναμική. Ο Μητροπολίτης Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνα, ο αποβιώσας πριν λίγες ημέρες ύστερα από πολύχρονη ασθένεια, βρισκόταν επί σειρά ετών στην κορυφή της εκκλησιαστικής ιεραρχίας του Νομού Πιερίας.
Όταν...
πήγα στο γραφείο του, νεόκοπος δημοσιογράφος σε ζωντανές εκπομπές, να του ζητήσω να μου παραχωρήσει συνέντευξη, είχα την πεποίθηση και το φόβο ότι θα συναντήσω έναν ιεράρχη απρόσιτο, να στέκεται στο ύψος του θρόνου του και να μου αρνηθεί.
Με δέχθηκε με προσήνεια μεγάλη, με ρώτησε διάφορα, έδειξε ενδιαφέρον για όλα, απλός, καταδεκτικός, μετριοπαθής, έκανε τον επισκέπτη και το συνομιλητή του να αισθάνεται άνετα. Αυτό ήταν το πρώτο ενθαρρυντικό σημείο.
Προς μεγάλη μου έκπληξη είπε το ναι αμέσως, δέχθηκε να έρθει στο στούντιο του Ραδιοφώνου και να απαντήσει τις ερωτήσεις που θα έκανα. Ορίσαμε ημερομηνία και έφυγα.
Την ορισμένη μέρα ήρθε στο στούντιο του Ραδιοφώνου εξίσου απλός, χωρίς συνοδεία και με την άνεση που του παρείχε η αγάπη προς την Εκκλησία και τον άνθρωπο, τον απλό, καθημερινό άνθρωπο, φανέρωσε αυτήν την αγάπη σε κάθε λέξη του, σε κάθε φράση του, ο λόγος του αγκάλιαζε τους πάντες χωρίς διακρίσεις και προσανατολισμούς, χωρίς ωραιοποιήσεις.
Λόγος εκκλησιαστικός, απλός, μεστός, ήρεμος, ωραίος.
Η κουβέντα κύλησε αβίαστα, δεν είχε φόβο να πει και δυσάρεστα, να κάνει και αυτοκριτική, κριτική σε πράξεις και δρώμενα.
Τα τηλέφωνα ήταν πολλά, άνθρωποι πολλοί επικοινώνησαν, άλλοι για να εκφράσουν την αγάπη τους, άλλοι για να θέσουν κάποιο ερώτημα, μιαν απορία, οτιδήποτε.
Δεν είχε κανένα πρόβλημα να απαντήσει σε όλους με αγάπη και λόγο πατρικό, καθυστέρησε αρκετά, όμως απάντησε και μίλησε στον καθένα με σεβασμό και όμορφα λόγια, γεμάτα χρώμα.
Έφυγε έτσι απλά, όπως ήρθε, τον περίμεναν πολλά να κάνει, όταν κατέχει κάποιος μια τόσο υπεύθυνη θέση, όπου δεν υπάρχει περιθώριο για το παραμικρό λάθος, όπου κρίνονται ζωές και ψυχές, τα πάντα απαιτούν προσοχή, παρατηρητικότητα, αγάπη αλλά και ψυχραιμία, σκέψη.
Την επόμενη φορά ήταν πιο εύκολα, υπήρχε η πρώτη συνέντευξη που έφερε τη δεύτερη.
Παραθέτω την πρώτη συνέντευξη, όπως μου παραχώρησε.
Μητροπολίτης Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνα κ.κ. Αγαθόνικος : Η Εκκλησία του σήμερα και του αύριο
Ο ΣεβασμιότατοςΜητροπολίτης Κίτρους και Κατερίνης κ.κ. Αγαθόνικοςφιλοξενήθηκε στην και στην εκπομπή «ΕκΒαθέων» του Γιάννη Παπαγεωργίου, με θέματα συζήτησης εκκλησιαστικά και μη.
Περί του ιδίου
Ερώτηση : Σεβασμιότατε, Σεβασμιότατε, σας ευχαριστούμε που είχατε την καλοσύνη να έρθετε στο στούντιο. Είναι μεγάλη τιμή για μας, γιατί μας δίνεται η ευκαιρία να μιλήσουμε για θέματα εκκλησιαστικά, αλλά και κοινωνικά. Αρχίζονταςτην εκπομπή μας θα σας ζητήσουμε να μας πείτε λίγα λόγια για το άτομό σας, για να σας γνωρίσουμε καλύτερα.
Μητροπολίτης Κίτρους, Κατερίνης και ΠλαταμώναΑγαθόνικος :Ευχαρίστως. Κατάγομαι από το Αίγιο της Πελοποννήσου, όπου έκανα τις πρώτες σπουδές μου. Κατόπιν συνέχισα στη Θεολογική Σχολή Αθηνών. Μετά το στρατό έχοντας την επιθυμία να μονάσω πήγα στα τα μετέωρα και εντάχθηκαστη δύναμη της αδελφότητας της μονής Βαρλαάμ. Εκεί έμεινα 4 χρόνια και κατόπιν με την υπόδειξη της τοπικής εκκλησίας διακόνησα ως Ιεροκήρυξ στη Μητρόπολη Γόρτυνας και Μεγαλοπόλεως στο Νομό Αρκαδίας για 5 χρόνια. Από εκεί αποσπάστηκα στην εκκλησιαστική εκπαίδευση έχοντας τη διεύθυνση του Εκκλησιαστικού Λυκείου της Τήνου μέχρι το 1974. Από το 1974 μέχρι τις εκλογής μου υπηρέτησαως Ιεροκήρυξ της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, όπου μου είχαν αναθέσει και την ευθύνη για τη νεότητα στις φοιτητικές εστίες. Από τονΔεκέμβριο του 1985 ασκώ τα καθήκοντά του ως επίσκοπος Πιερίας.
Η Εκκλησία στο χθες και το σήμερα. ο εθνικός της ρόλος
Ερώτηση: ποια είναι η θέση και ο ρόλος της Εκκλησίας στη ζωή του τόπου και της κοινωνίας ευρύτερα διαχρονικά αλλά και σήμερα;
Μητροπολίτης Κίτρους, Κατερίνης και ΠλαταμώναΑγαθόνικος: Εγώ σας ευχαριστώ με τη σειρά μου κ. Παπαγεωργίου για την πρόσκληση. Είναι σημαντικό να κάνουμε γνωστές στους ανθρώπους τις θέσεις της Εκκλησίας. Ξεκινώντας από την περίοδο του Βυζαντίου βλέπουμε ότι η εκκλησία δεν αναμείχθηκε στα πολιτικά. Όσες φορές το έκανε, υποβιβάστηκε στη συνείδηση του λαού. Αποτελούσε πάντα το συνδετικό κρίκο της συνοχής των λαών.
Η Εκκλησία στέκεται πάνω από την πολιτική για να λέει τα ορθά προς όλουςκαι σε κάθε κατεύθυνση. Όχι όταν εκφράζει ο κάθε εκπρόσωπος όσα πιστεύει ο ίδιος προσωπικά, αλλά όταν παραμένει πιστός στη γραμμή του Ευαγγελίου και της διδασκαλίας του Χριστού.
Στο Βυζάντιο είχαμε το εξής μεγάλο θαύμα: Εάν διατηρήθηκε η συνοχή του βυζαντινού κράτους ακέραια για πάνω από 1.000 χρόνια σε ένα κράτος που αποτελούνταν πάρα πολλές εθνότητες, αυτό οφείλεται στην εκκλησία.
Η Ορθοδοξία είναι ταυτισμένη στη συνείδηση του λαού με την έννοια της ευθυγραμμίσεως του κράτους, του έθνους, προς το ορθόν. Χωρίς αυτόν το σκοπό δε μπορεί να νοηθεί η εκκλησία, όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει αυτοτέλεια στην πορεία της εκκλησίας.
Αν υπήρξαν και υπάρχουν τώρα ή θα υπάρξουν στο μέλλον κάποιες εκτροπές, αυτό οφείλεται στον ιδιαίτερο τρόπο σκέψης που είχαν κατά καιρούς ορισμένοι εκπρόσωποι της εκκλησίας. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι εκκλησία τα ευλογεί όλα αυτά, αλλά τα καταδικάζει και συνεχίζει την πορεία της.
Το μεγαλύτερο θαύμα όλων αυτών είναι το γεγονός ότι παρότι η εκκλησία διοικείται φαινομενικά κατά το ορατό της μέρος από ανθρώπους, όπως είναι η επίσκοποι, ιερείς ή διάκονοι και άλλοι με αδυναμίες, με πάθη, με έριδες, μερικές φορές μάλιστα εξόφθαλμα εξοργιστικές, όμως πορεύεται και συνεχίζει να υπάρχει και να ζει. Αυτό φανερώνει ότι δεν είναι ένα ανθρώπινο κατασκεύασμα.
Ο εθνικός ρόλος της Εκκλησίας είναι αυτός, να κρατάει σε συνοχή τα παιδιά της, και τα καλά και τα κακά και να φρονηματίζει τα άτακτα. Όπως στην οικογένεια η μητέρα δεν ξεχωρίζει τα παιδιά της, έτσι και η εκκλησία είναι η μητέρα, είναι ο χώρος όπου χωρούν οι πάντες.
Η Εκκλησία δεν είναι χώρος αγίων. Υπάρχουν και οι χαρισματικοί άγιοι, όμως η εκκλησία είναι ένα νοσοκομείο, ένα ιατρείο, όπου καλούνται οι πάντες να θεραπευτούν. Από τον πρώτο μέχρι τον τελευταίο, σύμφωνα με το παράδειγμα του Χριστού που έκανε παρέα με αμαρτωλούς και κατατρεγμένος.
Αν η Εκκλησία πει το αντίθετο, δεν είναι τουΧριστού. Δεν πρέπει λοιπόν να στεκόμαστε στις εκτροπές μερικών από τους εκπροσώπους της εκκλησίας για να στηρίζουμε τα όποια επιχειρήματα μας εναντίον της.
Ο ρόλος της εκκλησίας είναι να δίνει πάντα το παρόν στην κοινωνική πραγματικότητα. Βλέπει τον άνθρωπο συνολικά. Δε μπορεί να δει μόνο το σώμα ή την ψυχή ξεχωριστά, αλλά ομιλεί για τον ψυχοσωματικό άνθρωπο, για ψυχή και σώμα. Ενδιαφέρεται και για τις υλικές του ανάγκες και για τις πνευματικές του. Αυτός είναι σκοπός και ο ρόλος της.
Από την εποχή του Βυζαντίου, όπου και πραγματοποιείται η πλήρης σχηματοποίηση της Εκκλησίας, έχουμε την εμφανέστατη και απεριόριστη παρουσία της μες στην κοινωνία. Το γεγονός ότι υπάρχουν ιδρύματα κοινωνικής διακονίας οφείλεται στη φροντίδα της εκκλησίας, παραδείγματος χάριν ο Ευαγγελισμός, το Αρεταίο και πάρα πολλά άλλα ιδρύματα κοινωνικής φύσεως βρίσκονται πάνω σε ιδρύματατης εκκλησίας.
Στους εθνικούς αγώνες, την εποχή του Ηρακλείου έφτασαν σε σημείο να πουλήσουν ακόμα και τα καντήλια της Αγιά Σοφιάς.Το 1940 το ίδρυμα της Παναγίας της Τήνου πούλησε όλα τα πολυτιμότατα αναθήματα του μοναστηριού, ενώ χρηματοδοτεί και όλα τα ιδρύματα της περιοχής. Αυτά είναι ενδεικτικά για τη ζωντανή παρουσία της εκκλησίας.
Ερώτηση: Ποια είναι η σχέση μεταξύ της Εκκλησίας και του πολιτισμού; Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι η Εκκλησία και ο πολιτισμός αποτελούν δύο αντίθετους πόλους στην καθημερινή ζωή. Ποια είναι η δική σας άποψη σχετικά με το θέμα αυτό;
Μητροπολίτης Κίτρους, Κατερίνης και ΠλαταμώναΑγαθόνικος: Η Εκκλησία καταφάσκει της αξίες του πολιτισμού. Λέει ναι σ’ αυτές, με μία προϋπόθεση όμως, εφόσον υπηρετούν τους ανθρώπους σωστά, και στο καλό θέατρο, στο τραγούδι και την τεχνολογική εξέλιξη. Είναι αντίθετη όμως στο δόγμα «Η τέχνη για την τέχνη». Από τη στιγμή που ητέχνη υποβιβάζει τον άνθρωπο, τότε δεν το αποδέχεται. Ο Χριστός ήταν παρών και σε γιορταστικές εκδηλώσεις και σε πολιτιστικές, παραδείγματος χάριν ο γάμος της Κανά. Δε μπορούμε να πούμε ότι είναι σωστή εκκλησία, αν δεν πει ναι σε όλα εκείνα τα στοιχεία του πολιτισμού που υπηρετούν τον άνθρωπο.
Σήμερα μάλιστα στην εποχή μας τη ματεριαλιστική, δηλαδή την υλιστική, την εποχή της κατανάλωσης, ο άνθρωπος έχει περισσότεροι ανάγκη να σταθεί σε κάποιο ηθικό και πνευματικό επίπεδο. Για όλα αυτά είναι απαραίτητο να υπάρχουν σωστά πρότυπα και οδηγοί, γιατί δυστυχώς πολύ συχνά θρηνούμε θύματα, ιδιαίτερα νέους που παρασύρονται από αρνητικά παραδείγματα.
Εκκλησία και νέοι
Ερώτηση: Μου δίνετε αφορμή να πάω κάπου αλλού.Ένα άλλο σοβαρό ζήτημα είναι οι σχέσεις της Εκκλησίας με τους νέους. Υπάρχει η γνώμη ότι η Εκκλησία είναι αποκομμένη από τους νέους και τα προβλήματά τους. Ποια νομίζετε ότι είναι η κατάσταση;
Μητροπολίτης Κίτρους, Κατερίνης και ΠλαταμώναΑγαθόνικος: Στην Αθήνα μού είχε ανατεθεί η ευθύνη της φοιτητικής εστίας που στεγάζει 1.500 φοιτητές. Εκεί κάναμε μέσα από δυσκολίες ένα παρεκκλήσιο στονόγδοο όροφο, είχαμε δυο-τρεις φορές την εβδομάδα επαφή με τους νέους και αυτή η επικοινωνία ήταν πιο έντονη μ’ εκείνους τους νέους που είχαν προβλήματα και δυσκολίες, παραδείγματος χάριν ναρκωτικά. Γιατί η θέση και η αρχή της εκκλησίας είναι ένα στέκεται κοντά τους και να βοηθάει τους νέους αλλά και όλους τους ανθρώπους που έχουν προβλήματα. Είναι γεγονός ότι νέοι δεν περιφρονούν την Εκκλησία, αντίθετα υπάρχει μεγάλη στροφή των νέων ανθρώπων προς αυτήν.
Κάπου εδώ τίθεται και η ευθύνη των ανθρώπων της Εκκλησίας. Έχουν χρέος σ’ αυτήν τη στροφή να τους δώσουν τον αληθινό Χριστό του Ευαγγελίου. «Εγώ είμαι η αλήθεια», «Εγώ δε λέγω υμίν», λέει στο Ευαγγέλιο ο Χριστός, μιλάμε το μεγάλο κύρος της απόλυτης αλήθειας. Αυτά αρχίζουν να τα κατανοούν οι νέοι μας και να βλέπουν εις όλα τα κατασκευάσματα την πραγματική τους διάσταση. Πολιτικοί σχηματισμοί, οργανώσεις, φιλοσοφίες, είναι καλά εφόσον υπηρετούν ορισμένα πράγματα του ανθρώπου, αλλά δεν φτάνουν ποτέ στην απόλυτη αλήθεια.
Πολλοί νέοι κατευθύνονται σήμερα στην εκκλησία από ανάγκη για την αλήθεια. Και οι άγιοι κάνουν πραγματικότητα το μήνυμα του θεού και την τελείωση του ανθρώπου μέσα από διαρκή αγώνα. Μετράει ο αγώνας και όχι το αποτέλεσμα.
Στην Κατερίνη ετοιμάζεται κάτι για τους νέους, το οποίο θα ανακοινωθεί αργότερα και θα ξεκινήσει το Φθινόπωρο. Υπάρχει και καλή κοσμική διασκέδαση, αρκεί να γίνονται σωστές επιλογές. Το 80% των διαζυγίων είναι από γάμους δύο τριών ετών, πράγμα που σημαίνει ότι αυτή η άνθρωποι παντρεύτηκαν από αγάπη, που όμως αποδείχτηκε ένα μεγάλο τίποτα καιδεν κράτησε καθόλου. Έλειπε η πραγματική αγάπη που δένει τους ανθρώπους αληθινά και φάνηκε ότι ήταν κάτι πρόσκαιρο. Η Εκκλησία ευλογεί το καλό αίσθημα που διατηρείται σε ένα επίπεδο αλληλοσεβασμού.
Τα ναρκωτικά και το Έιτζ είναι αποτέλεσμα της νοοτροπίας, της ψυχολογίας και της συμπεριφοράς των σημερινών ανθρώπων που δίνουν βαρύτητα μόνο στις καταναλωτικές ανάγκες, στη διασκέδαση, τη μόρφωση και παραμελούν τις ειδικές και πνευματικές τους υποχρεώσεις.
Πόλεμος – Ειρήνη
Ερώτηση: Η Εκκλησία ασχολείται ενεργά με ζωτικής σημασίας σημερινά θέματα, παραδείγματος χάριν τον πόλεμο και την ειρήνη που είναι κυρίαρχα στην εποχή μας;
Μητροπολίτης Κίτρους, Κατερίνης και ΠλαταμώναΑγαθόνικος: Η σχέση της εκκλησίας με την ειρήνη είναι διαρκής και στενή. Πάντα μιλάει για την ειρήνη. «Ειρήνη πάσι», «Υπέρ της άνωθεν ειρήνης του σύμπαντος κόσμου», «Ειρήνη υμίν». Η εκκλησία δεν βλέπει την ειρήνη σαν ένα εξωτερικό γνώρισμα που μπορούν να το κάνουν κάποιοι πορείες και ομιλίες. Η ειρήνη είναι συστατικό του Ιδρυτή της και δικό της, είναι εσωτερική κατάσταση που διοχετεύεται στις εξωτερικές της εκδηλώσεις. Αυτό είναι το σημείο αφετηρίας. Οι άνθρωποι που είναι μέσα τους ειρηνικοί δημιουργούν συνθήκες ειρήνης και στους γύρω τους.
Μέσα από την εκκλησία άρχισε η επανάσταση των βαλκανικών και των ανατολικών λαών που ήταν φιμωμένοι για δεκαετίες ολόκληρες, παραδείγματος χάριν στη Ρουμανία που από έναν ιερέα ξεκίνησαν όλα. Ο ίδιος ο Στάλιν, όταν χρειάστηκε τη βοήθεια της εκκλησίας, έσπευσε να τη ζητήσει. Όλοι οι λαοί κατάλαβαν ότι δεν μπορούν να ζήσουν έξω από την εκκλησία. Πάνω και πέρα από την πολιτική η Εκκλησία ήταν η κινητήρια δύναμη και έπαιξε το σημαντικότερο ρόλο. Αποτέλεσε των συνεκτικό κρίκο των λαών.
Το 1967 με τη δικτατορία ανέβηκε με αριστείνδην τρόπο ως Αρχιεπίσκοπος ο Ιερώνυμος, ένας ανώτερος άνθρωπος που όμως χρησιμοποιήθηκε και είχε μεγάλη φθορά. Με τη δεύτερη δικτατορία του Ιωαννίδη ανέβηκε ο Σεραφείμ, αφού είχε παραιτηθεί πρώτα ο Ιερώνυμος. Τότε υπαγορεύτηκε από τον Ιωαννίδη να διωχθούν 12 Αρχιερείς απαγορεύοντάς τους να πάνε στο Συμβούλιο Επικρατείας. Μετά από 17 χρόνια τους δόθηκε αυτό το δικαίωμα με την Οικουμενική και δικαιώθηκαν. Τώρα καλείται η Ιερά Σύνοδος να τους τοποθετήσει. Έμειναν έξι. Το σκεπτικό είναι, αφού οι Μητροπόλεις που κατείχαν είναι μεγάλες, να κοπούν στη μέση και να πάρουν από μισή περιοχή. Μία Μητρόπολη όμως, όπως η Πιερία δεν μπορεί να προσφέρει κάποιο τμήμα, γιατί είναι μικρή, εξάλλου το πρόβλημα μπορεί να λυθεί ενδογενώς.
Χρειάζεται από όλους ιδιαίτερη φροντίδα για την παιδεία, συνεργασία και σωστή κατεύθυνση. Οι νέοι θέλουν κατανόηση, αγάπη αλλά και υπόδειξη του ορθού, ώστε να ακολουθούν το σωστό δρόμο.
Γιάννης Παπαγεωργίου: Σ’ αυτό το σημείο φτάσαμε στο τέλος της εκπομπής μας Σεβασμιότατε. Ήταν πολύ ενδιαφέροντα αυτά που μας είπατε, μας διαφώτισαν για πολλά πράγματα που δεν τα γνωρίζαμε. Σας ευχαριστούμε πολύ που είχατε την καλοσύνη να έρθετε εδώ, στο στούντιο του Ράδιο Όλυμπος και να αφιερώσετε αρκετό χρόνο, ώστε να διαφωτίσετε τους ανθρώπους της Μητρόπολής σας. Σας ευχαριστούμε πολύ.
Μητροπολίτης Κίτρους, Κατερίνης και ΠλαταμώναΑγαθόνικος: Κι εγώ με τη σειρά μου σας ευχαριστώ πολύ κ. Παπαγεωργίου για την πρόσκληση που μου απευθύνατε και έτσι μού δώσατε την ευκαιρία να επικοινωνήσω μέσω του ραδιοφώνου σας εκφράζοντας τις θέσεις της Εκκλησίας και απαντώντας σε όλους, όσους πήραν τηλέφωνο για να εκφράσουν θέσεις και απορίες.
Με δέχθηκε με προσήνεια μεγάλη, με ρώτησε διάφορα, έδειξε ενδιαφέρον για όλα, απλός, καταδεκτικός, μετριοπαθής, έκανε τον επισκέπτη και το συνομιλητή του να αισθάνεται άνετα. Αυτό ήταν το πρώτο ενθαρρυντικό σημείο.
Προς μεγάλη μου έκπληξη είπε το ναι αμέσως, δέχθηκε να έρθει στο στούντιο του Ραδιοφώνου και να απαντήσει τις ερωτήσεις που θα έκανα. Ορίσαμε ημερομηνία και έφυγα.
Την ορισμένη μέρα ήρθε στο στούντιο του Ραδιοφώνου εξίσου απλός, χωρίς συνοδεία και με την άνεση που του παρείχε η αγάπη προς την Εκκλησία και τον άνθρωπο, τον απλό, καθημερινό άνθρωπο, φανέρωσε αυτήν την αγάπη σε κάθε λέξη του, σε κάθε φράση του, ο λόγος του αγκάλιαζε τους πάντες χωρίς διακρίσεις και προσανατολισμούς, χωρίς ωραιοποιήσεις.
Λόγος εκκλησιαστικός, απλός, μεστός, ήρεμος, ωραίος.
Η κουβέντα κύλησε αβίαστα, δεν είχε φόβο να πει και δυσάρεστα, να κάνει και αυτοκριτική, κριτική σε πράξεις και δρώμενα.
Τα τηλέφωνα ήταν πολλά, άνθρωποι πολλοί επικοινώνησαν, άλλοι για να εκφράσουν την αγάπη τους, άλλοι για να θέσουν κάποιο ερώτημα, μιαν απορία, οτιδήποτε.
Δεν είχε κανένα πρόβλημα να απαντήσει σε όλους με αγάπη και λόγο πατρικό, καθυστέρησε αρκετά, όμως απάντησε και μίλησε στον καθένα με σεβασμό και όμορφα λόγια, γεμάτα χρώμα.
Έφυγε έτσι απλά, όπως ήρθε, τον περίμεναν πολλά να κάνει, όταν κατέχει κάποιος μια τόσο υπεύθυνη θέση, όπου δεν υπάρχει περιθώριο για το παραμικρό λάθος, όπου κρίνονται ζωές και ψυχές, τα πάντα απαιτούν προσοχή, παρατηρητικότητα, αγάπη αλλά και ψυχραιμία, σκέψη.
Την επόμενη φορά ήταν πιο εύκολα, υπήρχε η πρώτη συνέντευξη που έφερε τη δεύτερη.
Παραθέτω την πρώτη συνέντευξη, όπως μου παραχώρησε.
Μητροπολίτης Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνα κ.κ. Αγαθόνικος : Η Εκκλησία του σήμερα και του αύριο
Ο ΣεβασμιότατοςΜητροπολίτης Κίτρους και Κατερίνης κ.κ. Αγαθόνικοςφιλοξενήθηκε στην και στην εκπομπή «ΕκΒαθέων» του Γιάννη Παπαγεωργίου, με θέματα συζήτησης εκκλησιαστικά και μη.
Περί του ιδίου
Ερώτηση : Σεβασμιότατε, Σεβασμιότατε, σας ευχαριστούμε που είχατε την καλοσύνη να έρθετε στο στούντιο. Είναι μεγάλη τιμή για μας, γιατί μας δίνεται η ευκαιρία να μιλήσουμε για θέματα εκκλησιαστικά, αλλά και κοινωνικά. Αρχίζονταςτην εκπομπή μας θα σας ζητήσουμε να μας πείτε λίγα λόγια για το άτομό σας, για να σας γνωρίσουμε καλύτερα.
Μητροπολίτης Κίτρους, Κατερίνης και ΠλαταμώναΑγαθόνικος :Ευχαρίστως. Κατάγομαι από το Αίγιο της Πελοποννήσου, όπου έκανα τις πρώτες σπουδές μου. Κατόπιν συνέχισα στη Θεολογική Σχολή Αθηνών. Μετά το στρατό έχοντας την επιθυμία να μονάσω πήγα στα τα μετέωρα και εντάχθηκαστη δύναμη της αδελφότητας της μονής Βαρλαάμ. Εκεί έμεινα 4 χρόνια και κατόπιν με την υπόδειξη της τοπικής εκκλησίας διακόνησα ως Ιεροκήρυξ στη Μητρόπολη Γόρτυνας και Μεγαλοπόλεως στο Νομό Αρκαδίας για 5 χρόνια. Από εκεί αποσπάστηκα στην εκκλησιαστική εκπαίδευση έχοντας τη διεύθυνση του Εκκλησιαστικού Λυκείου της Τήνου μέχρι το 1974. Από το 1974 μέχρι τις εκλογής μου υπηρέτησαως Ιεροκήρυξ της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, όπου μου είχαν αναθέσει και την ευθύνη για τη νεότητα στις φοιτητικές εστίες. Από τονΔεκέμβριο του 1985 ασκώ τα καθήκοντά του ως επίσκοπος Πιερίας.
Η Εκκλησία στο χθες και το σήμερα. ο εθνικός της ρόλος
Ερώτηση: ποια είναι η θέση και ο ρόλος της Εκκλησίας στη ζωή του τόπου και της κοινωνίας ευρύτερα διαχρονικά αλλά και σήμερα;
Μητροπολίτης Κίτρους, Κατερίνης και ΠλαταμώναΑγαθόνικος: Εγώ σας ευχαριστώ με τη σειρά μου κ. Παπαγεωργίου για την πρόσκληση. Είναι σημαντικό να κάνουμε γνωστές στους ανθρώπους τις θέσεις της Εκκλησίας. Ξεκινώντας από την περίοδο του Βυζαντίου βλέπουμε ότι η εκκλησία δεν αναμείχθηκε στα πολιτικά. Όσες φορές το έκανε, υποβιβάστηκε στη συνείδηση του λαού. Αποτελούσε πάντα το συνδετικό κρίκο της συνοχής των λαών.
Η Εκκλησία στέκεται πάνω από την πολιτική για να λέει τα ορθά προς όλουςκαι σε κάθε κατεύθυνση. Όχι όταν εκφράζει ο κάθε εκπρόσωπος όσα πιστεύει ο ίδιος προσωπικά, αλλά όταν παραμένει πιστός στη γραμμή του Ευαγγελίου και της διδασκαλίας του Χριστού.
Στο Βυζάντιο είχαμε το εξής μεγάλο θαύμα: Εάν διατηρήθηκε η συνοχή του βυζαντινού κράτους ακέραια για πάνω από 1.000 χρόνια σε ένα κράτος που αποτελούνταν πάρα πολλές εθνότητες, αυτό οφείλεται στην εκκλησία.
Η Ορθοδοξία είναι ταυτισμένη στη συνείδηση του λαού με την έννοια της ευθυγραμμίσεως του κράτους, του έθνους, προς το ορθόν. Χωρίς αυτόν το σκοπό δε μπορεί να νοηθεί η εκκλησία, όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει αυτοτέλεια στην πορεία της εκκλησίας.
Αν υπήρξαν και υπάρχουν τώρα ή θα υπάρξουν στο μέλλον κάποιες εκτροπές, αυτό οφείλεται στον ιδιαίτερο τρόπο σκέψης που είχαν κατά καιρούς ορισμένοι εκπρόσωποι της εκκλησίας. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι εκκλησία τα ευλογεί όλα αυτά, αλλά τα καταδικάζει και συνεχίζει την πορεία της.
Το μεγαλύτερο θαύμα όλων αυτών είναι το γεγονός ότι παρότι η εκκλησία διοικείται φαινομενικά κατά το ορατό της μέρος από ανθρώπους, όπως είναι η επίσκοποι, ιερείς ή διάκονοι και άλλοι με αδυναμίες, με πάθη, με έριδες, μερικές φορές μάλιστα εξόφθαλμα εξοργιστικές, όμως πορεύεται και συνεχίζει να υπάρχει και να ζει. Αυτό φανερώνει ότι δεν είναι ένα ανθρώπινο κατασκεύασμα.
Ο εθνικός ρόλος της Εκκλησίας είναι αυτός, να κρατάει σε συνοχή τα παιδιά της, και τα καλά και τα κακά και να φρονηματίζει τα άτακτα. Όπως στην οικογένεια η μητέρα δεν ξεχωρίζει τα παιδιά της, έτσι και η εκκλησία είναι η μητέρα, είναι ο χώρος όπου χωρούν οι πάντες.
Η Εκκλησία δεν είναι χώρος αγίων. Υπάρχουν και οι χαρισματικοί άγιοι, όμως η εκκλησία είναι ένα νοσοκομείο, ένα ιατρείο, όπου καλούνται οι πάντες να θεραπευτούν. Από τον πρώτο μέχρι τον τελευταίο, σύμφωνα με το παράδειγμα του Χριστού που έκανε παρέα με αμαρτωλούς και κατατρεγμένος.
Αν η Εκκλησία πει το αντίθετο, δεν είναι τουΧριστού. Δεν πρέπει λοιπόν να στεκόμαστε στις εκτροπές μερικών από τους εκπροσώπους της εκκλησίας για να στηρίζουμε τα όποια επιχειρήματα μας εναντίον της.
Ο ρόλος της εκκλησίας είναι να δίνει πάντα το παρόν στην κοινωνική πραγματικότητα. Βλέπει τον άνθρωπο συνολικά. Δε μπορεί να δει μόνο το σώμα ή την ψυχή ξεχωριστά, αλλά ομιλεί για τον ψυχοσωματικό άνθρωπο, για ψυχή και σώμα. Ενδιαφέρεται και για τις υλικές του ανάγκες και για τις πνευματικές του. Αυτός είναι σκοπός και ο ρόλος της.
Από την εποχή του Βυζαντίου, όπου και πραγματοποιείται η πλήρης σχηματοποίηση της Εκκλησίας, έχουμε την εμφανέστατη και απεριόριστη παρουσία της μες στην κοινωνία. Το γεγονός ότι υπάρχουν ιδρύματα κοινωνικής διακονίας οφείλεται στη φροντίδα της εκκλησίας, παραδείγματος χάριν ο Ευαγγελισμός, το Αρεταίο και πάρα πολλά άλλα ιδρύματα κοινωνικής φύσεως βρίσκονται πάνω σε ιδρύματατης εκκλησίας.
Στους εθνικούς αγώνες, την εποχή του Ηρακλείου έφτασαν σε σημείο να πουλήσουν ακόμα και τα καντήλια της Αγιά Σοφιάς.Το 1940 το ίδρυμα της Παναγίας της Τήνου πούλησε όλα τα πολυτιμότατα αναθήματα του μοναστηριού, ενώ χρηματοδοτεί και όλα τα ιδρύματα της περιοχής. Αυτά είναι ενδεικτικά για τη ζωντανή παρουσία της εκκλησίας.
Ερώτηση: Ποια είναι η σχέση μεταξύ της Εκκλησίας και του πολιτισμού; Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι η Εκκλησία και ο πολιτισμός αποτελούν δύο αντίθετους πόλους στην καθημερινή ζωή. Ποια είναι η δική σας άποψη σχετικά με το θέμα αυτό;
Μητροπολίτης Κίτρους, Κατερίνης και ΠλαταμώναΑγαθόνικος: Η Εκκλησία καταφάσκει της αξίες του πολιτισμού. Λέει ναι σ’ αυτές, με μία προϋπόθεση όμως, εφόσον υπηρετούν τους ανθρώπους σωστά, και στο καλό θέατρο, στο τραγούδι και την τεχνολογική εξέλιξη. Είναι αντίθετη όμως στο δόγμα «Η τέχνη για την τέχνη». Από τη στιγμή που ητέχνη υποβιβάζει τον άνθρωπο, τότε δεν το αποδέχεται. Ο Χριστός ήταν παρών και σε γιορταστικές εκδηλώσεις και σε πολιτιστικές, παραδείγματος χάριν ο γάμος της Κανά. Δε μπορούμε να πούμε ότι είναι σωστή εκκλησία, αν δεν πει ναι σε όλα εκείνα τα στοιχεία του πολιτισμού που υπηρετούν τον άνθρωπο.
Σήμερα μάλιστα στην εποχή μας τη ματεριαλιστική, δηλαδή την υλιστική, την εποχή της κατανάλωσης, ο άνθρωπος έχει περισσότεροι ανάγκη να σταθεί σε κάποιο ηθικό και πνευματικό επίπεδο. Για όλα αυτά είναι απαραίτητο να υπάρχουν σωστά πρότυπα και οδηγοί, γιατί δυστυχώς πολύ συχνά θρηνούμε θύματα, ιδιαίτερα νέους που παρασύρονται από αρνητικά παραδείγματα.
Εκκλησία και νέοι
Ερώτηση: Μου δίνετε αφορμή να πάω κάπου αλλού.Ένα άλλο σοβαρό ζήτημα είναι οι σχέσεις της Εκκλησίας με τους νέους. Υπάρχει η γνώμη ότι η Εκκλησία είναι αποκομμένη από τους νέους και τα προβλήματά τους. Ποια νομίζετε ότι είναι η κατάσταση;
Μητροπολίτης Κίτρους, Κατερίνης και ΠλαταμώναΑγαθόνικος: Στην Αθήνα μού είχε ανατεθεί η ευθύνη της φοιτητικής εστίας που στεγάζει 1.500 φοιτητές. Εκεί κάναμε μέσα από δυσκολίες ένα παρεκκλήσιο στονόγδοο όροφο, είχαμε δυο-τρεις φορές την εβδομάδα επαφή με τους νέους και αυτή η επικοινωνία ήταν πιο έντονη μ’ εκείνους τους νέους που είχαν προβλήματα και δυσκολίες, παραδείγματος χάριν ναρκωτικά. Γιατί η θέση και η αρχή της εκκλησίας είναι ένα στέκεται κοντά τους και να βοηθάει τους νέους αλλά και όλους τους ανθρώπους που έχουν προβλήματα. Είναι γεγονός ότι νέοι δεν περιφρονούν την Εκκλησία, αντίθετα υπάρχει μεγάλη στροφή των νέων ανθρώπων προς αυτήν.
Κάπου εδώ τίθεται και η ευθύνη των ανθρώπων της Εκκλησίας. Έχουν χρέος σ’ αυτήν τη στροφή να τους δώσουν τον αληθινό Χριστό του Ευαγγελίου. «Εγώ είμαι η αλήθεια», «Εγώ δε λέγω υμίν», λέει στο Ευαγγέλιο ο Χριστός, μιλάμε το μεγάλο κύρος της απόλυτης αλήθειας. Αυτά αρχίζουν να τα κατανοούν οι νέοι μας και να βλέπουν εις όλα τα κατασκευάσματα την πραγματική τους διάσταση. Πολιτικοί σχηματισμοί, οργανώσεις, φιλοσοφίες, είναι καλά εφόσον υπηρετούν ορισμένα πράγματα του ανθρώπου, αλλά δεν φτάνουν ποτέ στην απόλυτη αλήθεια.
Πολλοί νέοι κατευθύνονται σήμερα στην εκκλησία από ανάγκη για την αλήθεια. Και οι άγιοι κάνουν πραγματικότητα το μήνυμα του θεού και την τελείωση του ανθρώπου μέσα από διαρκή αγώνα. Μετράει ο αγώνας και όχι το αποτέλεσμα.
Στην Κατερίνη ετοιμάζεται κάτι για τους νέους, το οποίο θα ανακοινωθεί αργότερα και θα ξεκινήσει το Φθινόπωρο. Υπάρχει και καλή κοσμική διασκέδαση, αρκεί να γίνονται σωστές επιλογές. Το 80% των διαζυγίων είναι από γάμους δύο τριών ετών, πράγμα που σημαίνει ότι αυτή η άνθρωποι παντρεύτηκαν από αγάπη, που όμως αποδείχτηκε ένα μεγάλο τίποτα καιδεν κράτησε καθόλου. Έλειπε η πραγματική αγάπη που δένει τους ανθρώπους αληθινά και φάνηκε ότι ήταν κάτι πρόσκαιρο. Η Εκκλησία ευλογεί το καλό αίσθημα που διατηρείται σε ένα επίπεδο αλληλοσεβασμού.
Τα ναρκωτικά και το Έιτζ είναι αποτέλεσμα της νοοτροπίας, της ψυχολογίας και της συμπεριφοράς των σημερινών ανθρώπων που δίνουν βαρύτητα μόνο στις καταναλωτικές ανάγκες, στη διασκέδαση, τη μόρφωση και παραμελούν τις ειδικές και πνευματικές τους υποχρεώσεις.
Πόλεμος – Ειρήνη
Ερώτηση: Η Εκκλησία ασχολείται ενεργά με ζωτικής σημασίας σημερινά θέματα, παραδείγματος χάριν τον πόλεμο και την ειρήνη που είναι κυρίαρχα στην εποχή μας;
Μητροπολίτης Κίτρους, Κατερίνης και ΠλαταμώναΑγαθόνικος: Η σχέση της εκκλησίας με την ειρήνη είναι διαρκής και στενή. Πάντα μιλάει για την ειρήνη. «Ειρήνη πάσι», «Υπέρ της άνωθεν ειρήνης του σύμπαντος κόσμου», «Ειρήνη υμίν». Η εκκλησία δεν βλέπει την ειρήνη σαν ένα εξωτερικό γνώρισμα που μπορούν να το κάνουν κάποιοι πορείες και ομιλίες. Η ειρήνη είναι συστατικό του Ιδρυτή της και δικό της, είναι εσωτερική κατάσταση που διοχετεύεται στις εξωτερικές της εκδηλώσεις. Αυτό είναι το σημείο αφετηρίας. Οι άνθρωποι που είναι μέσα τους ειρηνικοί δημιουργούν συνθήκες ειρήνης και στους γύρω τους.
Μέσα από την εκκλησία άρχισε η επανάσταση των βαλκανικών και των ανατολικών λαών που ήταν φιμωμένοι για δεκαετίες ολόκληρες, παραδείγματος χάριν στη Ρουμανία που από έναν ιερέα ξεκίνησαν όλα. Ο ίδιος ο Στάλιν, όταν χρειάστηκε τη βοήθεια της εκκλησίας, έσπευσε να τη ζητήσει. Όλοι οι λαοί κατάλαβαν ότι δεν μπορούν να ζήσουν έξω από την εκκλησία. Πάνω και πέρα από την πολιτική η Εκκλησία ήταν η κινητήρια δύναμη και έπαιξε το σημαντικότερο ρόλο. Αποτέλεσε των συνεκτικό κρίκο των λαών.
Το 1967 με τη δικτατορία ανέβηκε με αριστείνδην τρόπο ως Αρχιεπίσκοπος ο Ιερώνυμος, ένας ανώτερος άνθρωπος που όμως χρησιμοποιήθηκε και είχε μεγάλη φθορά. Με τη δεύτερη δικτατορία του Ιωαννίδη ανέβηκε ο Σεραφείμ, αφού είχε παραιτηθεί πρώτα ο Ιερώνυμος. Τότε υπαγορεύτηκε από τον Ιωαννίδη να διωχθούν 12 Αρχιερείς απαγορεύοντάς τους να πάνε στο Συμβούλιο Επικρατείας. Μετά από 17 χρόνια τους δόθηκε αυτό το δικαίωμα με την Οικουμενική και δικαιώθηκαν. Τώρα καλείται η Ιερά Σύνοδος να τους τοποθετήσει. Έμειναν έξι. Το σκεπτικό είναι, αφού οι Μητροπόλεις που κατείχαν είναι μεγάλες, να κοπούν στη μέση και να πάρουν από μισή περιοχή. Μία Μητρόπολη όμως, όπως η Πιερία δεν μπορεί να προσφέρει κάποιο τμήμα, γιατί είναι μικρή, εξάλλου το πρόβλημα μπορεί να λυθεί ενδογενώς.
Χρειάζεται από όλους ιδιαίτερη φροντίδα για την παιδεία, συνεργασία και σωστή κατεύθυνση. Οι νέοι θέλουν κατανόηση, αγάπη αλλά και υπόδειξη του ορθού, ώστε να ακολουθούν το σωστό δρόμο.
Γιάννης Παπαγεωργίου: Σ’ αυτό το σημείο φτάσαμε στο τέλος της εκπομπής μας Σεβασμιότατε. Ήταν πολύ ενδιαφέροντα αυτά που μας είπατε, μας διαφώτισαν για πολλά πράγματα που δεν τα γνωρίζαμε. Σας ευχαριστούμε πολύ που είχατε την καλοσύνη να έρθετε εδώ, στο στούντιο του Ράδιο Όλυμπος και να αφιερώσετε αρκετό χρόνο, ώστε να διαφωτίσετε τους ανθρώπους της Μητρόπολής σας. Σας ευχαριστούμε πολύ.
Μητροπολίτης Κίτρους, Κατερίνης και ΠλαταμώναΑγαθόνικος: Κι εγώ με τη σειρά μου σας ευχαριστώ πολύ κ. Παπαγεωργίου για την πρόσκληση που μου απευθύνατε και έτσι μού δώσατε την ευκαιρία να επικοινωνήσω μέσω του ραδιοφώνου σας εκφράζοντας τις θέσεις της Εκκλησίας και απαντώντας σε όλους, όσους πήραν τηλέφωνο για να εκφράσουν θέσεις και απορίες.
