Του Μάρκου Μπόλαρη
Μαρίνα, φώς του αυγερινού …
με τον χρωστήρα Διονυσίου !
«Τα θεμέλιά μου στα βουνά
Και τα βουνά σηκώνουν οι λαοί στον ώμο τους
Και πάνω τους η μνήμη καίει
Άκαυτη βάτος
Μνήμη του λαού που σε λένε Πίνδο και σε λένε Άθω…»,
Α ! τα θεμέλιά μου …
στριφογυρίζουν από το πρωί , αχάραγα, τούτοι
οι στίχοι του Ελύτη στο μυαλό , νουνίζω,
το προς πρωί πρωί σηκώθηκα ,
ζέστα καταμεσής του Ιούλη κι ας είναι πέντε το πρωί
ο αυγερινός καλημερίζει με προσήνεια,
τα τζιτζίκια , α! τα τζιτζίκια ,
η χαρά τους τούτη η παρατεταμένη ζέστα , παλάβωσαν, φωνή μουσική σήκωσαν,
ωραίζοντας τον τόπο ,
αρχαία φυλή και γαρ , συνόκαιρη του κόσμου,
Μαρίνης Μεγαλομάρτυρος, σήμερα, της αγαπημένης,
Μαρίνα πράσινό μου αστέρι, Μαρίνα
Φώς του Αυγερινού ,
στα βουνά τα θεμέλιά μου,
στριφογυρίζουν οι στίχοι, στροβιλίζονται
Μνήμη του λαού που σε λένε Πίνδο και σε λένε Άθω,
Λες , αναρωτιόμουν ,
λες αυτόν να είχε κατά νούν ο Οδυσσέας του Αιγαίου ,
σε χρόνους δύστηνους , χρόνους χαλεπούς
γεννήθηκε , στα 1670 πάνω στα Άγραφα ,
απάτητα τ’ Άγραφα , εξ ού κι η ονομασία ,
η Οθωμανική φορολογία επιβαλλόταν με βάση
την καταγραφή των κατοίκων κάθε χωριού και πόλης,
άν είναι άγραφος ο τόπος, δεν έχει γίνει καταγραφή
ούτε φορολογία μπορεί να επιβληθεί,
τότε πρίν από τριακόσιους πενήντα ,
μπρός πίσω χρόνους, γεννήθηκε ο Διονύσιος,
γιός του παπά Παναγιώτη του Χαλκιά , στη Φουρνά , κεφαλοχώρι είναι η Φουρνά των Αγράφων ,
στα 1670, κι είναι τ’ Άγραφα
ένα ισχυρό παρακλάδι της Πίνδου ,
της ραχοκοκκαλιάς τούτης της χερσόνησος
της Ελληνικής ,
τα θεμέλιά μου …
Έχω μια έγνοια αδέρφια,
από μικρός που μ’ άρεζε να χάνομαι μέσα σ’ αποθήκες όπου φυλαγμένες ήταν οι ζωές και τα πράγματα των παππούδων μας,
έγνοια για όλα τα παλιά ,
μ’ αρέσει να σκαλίζω παλιά τεφτέρια και βιβλία ,
να μυρίζω την ξεχωριστή μυρουδιά του παλιού χαρτιού , εκδόσεις της Βενετιάς και της Λειψίας,
έγνοια να ακολουθώ τα αχνάρια ,
ή να ανασκαλεύω τις ρίζες τούτης της φύτρας ,
στα καράβια τους να κωπηλατώ στην ανοιχτωσιά
του πελάγου , στις θάλασσες της ιστορίας,
και το λευκό πανί στο κατάρτι , μαζί με τον Τηλέμαχο , να σηκώνω , λευκόν δ’ ιστίον,
έχω μιά έγνοια , τα θεμέλιά μου στα βουνά ,
και τα βουνά σηκώνουν οι λαοί στους ώμους,
τούτο πάλιν το Ελυτικό παράδοξο, Λοξίας ο ποιητής,
κι είναι μιά μέριμνα ιδιαίτερη,
αρχεία αρχαία και βιβλιοθήκες παλιές , σκονισμένες
τι προνόμιο τούτο ελληνικό,
και μιά αγωνία στα σωθικά
γιά όσους, πριν από εμάς, γεννηθήκαν
σε δύσκολους χρόνους και σε χειμέριους καιρούς,
καιρούς σα την Τουρκοκρατία ,
πεντακόσιους τόσους ατέλειωτους χρόνους ,
γιά όσους τότες πάλεψαν , χωρίς να εξωμοτήσουν,
χωρίς να τουρκέψουν ,
γιατί ήταν πολλοί οι άλλοι κι άς σιωπούμε,
μια ανύστακτη έγνοια απ’ το πρωί, αχάραγα με τον αυγερινό και μια μέριμνα επίμονη
για εκείνους που το λάδι στο καντήλι συντήρησαν
κι ας μην είχαν οι ίδιοι για το φαγί
γιά όσους , της ομορφιάς εραστές , το νήμα κράτησαν , από τον Λαβύρινθο να βγούνε ,
την γλώσσα , την ελληνική , τίμησαν μιλώντας, γράφοντας, τυπώνοντας, τραγουδώντας, ψάλλοντας,
για αυτούς , της ωραιότητας μανικούς,
που με τον χρωστήρα ζωγράφισαν , με το κοπίδι και το σκαρπέλο σμίλεψαν την πέτρα, το μάρμαρο, το ξύλο, έργα πολιτισμού σε ώρες χαλεπές,
την Ωραιότητα άδοντες και υμνούντες,
γιά τούτους , αφανείς και επώνυμους,
τους αδικημένους , τους παρατημένους ,
ναί , για αυτούς και τους εκείνους , ματώνω ,
σαν τον Διονύσιο τον εκ Φουρνά των Αγράφων, που δώδεκα χρόνων παιδί βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη να εργαστεί , να μαθητεύσει κι ύστερα έφηβος , νάτος, στ’ Άγιον Όρος μοναχός κι ιερομόναχος να συμπληρώνει τις εγκλύκλιες σπουδές του και να διδάσκεται από παλιούς μαστόρους την ομορφία της τέχνης της αγιογραφίας !
Χάρισμα είχε ο Διονύσιος στον χειρισμό του χρωστήρα και για τούτο τα έργα που μας κατέλιπε είναι έργα αξιολογώτατης τέχνης , έργα πνοής είναι , έργα με αξιώσεις ποιότητας , έργα ωραιότητας στα ίχνη του αξεπέραστου διδασκάλου του , αφού τούτον είχε ως πρότυπο , του Μανουήλ του Πανσέληνου , αυτού του μαίστορος που στα τέλη του ιγ’ αιώνα αρχές ωράιζε το Πρωτάτον στην πρωτεύουσα του Αγίου Όρους ανεπανάληπτα !
Να , ο Διονύσιος από τα Άγραφα, ήγουν από την Πίνδο, μέσω Κωνσταντινουπόλεως , νάτος στον Άθωνα, τα θεμέλιά μου στα βουνά, εκεί συνάχτηκαν όσοι ν’ αναπνεύσουν λευτεριάς αέρα , αιώνες πολλοί αυτοί της σκλαβιάς, μα ήταν κι άνθρωποι με ψυχή , την έμπνευση του Ελύτη ενσαρκώνει ,
νοηματοδοτεί τους στίχους του Ποιητή ,
στους ώμους τα βουνά ο Διονύσιος θα σηκώσει, κελλί επίσημο θα ιδρύσει στις Καρυές , δίπλα στο Πρωτάτον, στον Τίμιο Πρόδρομο θα το αφιερώσει και θα αγιογραφήσει το Ναύδριο με απαράμιλλη τέχνη και επιδέξιο χρωστήρα,
ένας διάδοχός του , ομότεχνος ιδιορύθμως,
επ’ εσχάτοις τοις καιροίς , Αναστάσιος Ιερομόναχος θα το αναστηλώσει και θα το ανακαινίσει,
τοις εκείνου ίχνεσιν επόμενος,
και στη Φουρνά των Αγράφων για τα Ελληνάκια,
Σχολείο των Κοινών Γραμμάτων θα ιδρύσει και δίπλα Εργαστήριο της Ζωγραφικής Τέχνης , σχολή κι εργαστήρι όπου ο διδάσκαλος του Γένους Θεοφάνης τ’ ανέδειξε , μέσα στην μαυρίλα της σκλαβιάς σε Σχολεία για ανώτερες σπουδές !
Κι άν τον μνημονεύω σήμερα,
τούτον , έναν εκ των μεγίστων των μετά την Άλωση ζωγράφων κι αγιογράφων του Τόπου μας , τούτον που συνέγραψε την εκπληκτική, έργο αναφοράς,
«Ερμηνεία της ζωγραφικής Τέχνης» ,
όπου την σοφία και την εμπειρία , τα μυστικά της τέχνης μα και την έμπνευση των προ αυτού αιώνων συγκέντρωσε και μας την παρέδωκε ,
θησαυρός ανεκτίμητος εις τους αιώνας , της Ενανθρώπησης αναδειχθείς κωδικογράφος,
που το πρώτο εκδόθηκε από το χειρόγραφο
εν Πετρουπόλει το 1900 υπό Α. Παπαδοπούλου - Κεραμέως στο Πατριαρχικό Τυπογραφείο της Ρωσσίας.
Κι αν τον μνημονεύω σήμερα ,
τούτον τον Άρχοντα της ζουγραφίας, τον κλεινόν διδάσκαλο Διονύσιο τον εκ Φουρνά των Αγράφων , είναι επειδή
της Αγιά Μαρίνας σήμερα της Μεγαλομάρτυρος,
στον πανηγυρίζοντα Ναό της Αγίας στην θεοφρούρητη πόλη των Σερρών , είχα την ευλογία ένα κεράκι να ανάψω στην εικόνα Της ,
έργον τριακοσίων και πλέον χρόνων ,
να ανασπαστώ αξιώθηκα την εικόνα Της , ποίημα του χρωστήρος τούτου του λαμπρού Ιερομονάχου, Διονύσιον μνημονεύω, τον γόνον των Αγράφων και του Άθωνος κλέισμα, μιά εικόνα της αγιά Μαρίνας, στην οποία «η Αγία εικονίζεται σε προτομή , μετωπικά, κρατώντας τον σταυρό του μαρτυρίου. Στον τύπο του προσώπου , που είναι πλατύ και εύσαρκο, και στα προσωπογραφικά χαρακτηριστικά ο καλλιτέχνης έχει υπ´ όψη του το πρόσωπο της ένθρονης Παναγίας του Πρωτάτου στο Άγιον Όρος …» , όπως με ακριβόλογη λιτότητα περιγράφει ο εξαίρετος Ε.Ν. Τσιγαρίδας , σε επιστημονική ανακοίνωσή του, όπου παρουσιάζει στην διεθνή επιστημονική κοινότητα τον θησαυρό που φυλάγει η εκκλησιά της Αγιά Μαρίνας και του Αγία Αντώνη στα Σέρρας, μιά σειρά μοναδικών έργων χειρών Ιερομονάχου Διονυσίου του εκ Φουρνά , παρακαταθήκη τέχνης και πίστης , κληρονομιά πολυτίμητη των χρόνων εκείνων, που, ενώ όλα τα ‘σκίαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά ,
ψυχές ελεύθερες,
τον μίτο του Πολιτισμού σφιχτά κρατώντας, δημιουργούσαν έργα ποιότητας
την ωραιότητα υπηρετώντας !
