Αντώνη Ι. Ζαρκανέλα
π. Γενικού Διευθυντή Ανάπτυξης
της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης.
Tην Δευτέρα 25 Νοεμβρίου συμπληρώθηκαν ογδόντα δύο (82) χρόνια από την καθοριστικής σημασίας ανατίναξη της Γέφυρας του Γοργοποτάμου. Μήπως θα ήταν ευκαιρία να δούμε τα ψέματα και του μύθους με τους οποίους περιβλήθηκε αυτό το σημαντικότατο για...
την έκβαση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου γεγονός ως προς την συμβολή του ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ; Και μία αλήθεια...
Η ανατίναξη της Γέφυρας του Γοργοποτάμου αποτέλεσε για την αριστερή προπαγάνδα την «ναυαρχίδα» των ψεμάτων, των υπερβολών, των αφελών ηρωισμών και της συνακόλουθης άκρατης μυθοπλασίας. Μιας μυθοπλασίας που έγινε τελικά «η αλήθεια». Μια «αλήθεια», όμως, που δεν αντέχει υπό το βάρος των στοιχείων και περιγραφών (π.χ. υπηρεσιακών αναφορών, βιβλίων κλπ) των πρωταγωνιστών και πρωτεργατών του μεγάλου συμμαχικού και εθνικού εγχειρήματος (ΕντυΜάγιερς και Κρις Γουντχάουζ, Διοικητή και Υποδιοικητή του εγχειρήματος, Θέμη Μαρίνου του μόνου Έλληνα ΄Εφεδρου Αξιωματικού της αποστολής των Άγγλων σαμποτέρ, Μ. ΜυριδάκηΛοχαγού Πυρ/κού του Ε.Σ., Στρατιωτικός υπαρχηγός του Ζέρβα κλπ).
Η επιχείρηση της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου παρουσιάστηκε από την άκρα αριστερά και τους κατά τον Λένιν «χρήσιμους ηλίθιους» της δημοκρατικής-κοινοβουλευτικής αριστεράςκαι τους αφελείς της δεξιάς του δεν «βαριέσε» και «ας τα ξεχάσουμε»,επιβλήθηκε χωρίς κόπο και, τελικά, ενσωματώθηκε στο υποσυνείδητο μας στερεοτυπικά ως μία επιχείρηση που κατά δύο αριστερής έμπνευσης εκδόσεις: «…οργανώθηκε από τον Άρη Βελουχιώτη, τον Ναπολέοντα Ζέρβα και τον Άγγλο αντισυνταγματάρχη Έντυ και στις 25 Νοέμβρη πραγματοποιήθηκε με 150 ΕΛΑΣίτες, 60 ΕΔΕΣίτες και 12 Άγγλους η ανατίναξη της Γέφυρας του Γοργοποτάμου» (ΚΑΛΛΙΝΟΣ, Θ.Ε.- καπετάν ΑΜΑΡΜΠΕΗΣ, 1978) ή στην καλλίτερη περίπτωση σε μία άλλη έκδοση μυθοποίησης, που «μοιράζει» σε όλους εύσημα: «Το Σχέδιο ήταν των Άγγλων και συγκεκριμένα του ΕντυΜάγιερς. Το Σχέδιο της Επίθεσης για την κατάληψη της γέφυρας έτσι ώστε να είναι δυνατή η ανατίναξη της διατυπώθηκε από τον αρχηγό του ΕΛΑΣ Άρη Βελουχιώτη. Η γενική Αρχηγεία ανετέθη στον Ναπολέοντα Ζέρβα..»
Μήπως θα ήταν ευκαιρία και εορτάζοντας την επέτειο του γεγονότος να δούμε τα ψέματα και τους μύθους με τους οποίους περιβλήθηκε αυτό το σημαντικότατο για την έκβαση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμουγεγονός ως προς την συμβολή του ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και να αποδοθούν, τελικά, «τα του καίσαρος τω καίσαρι» αλλά και την αλήθεια.
ΜΥΘΟΣ ΠΡΩΤΟΣ: Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου ήταν ιδέα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.Η αλήθεια είναι ότι η ανατίναξη ήταν ιδέα του Συμμαχικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής το οποίο και ανέθεσε την υπόθεση στη Διεύθυνση Ειδικών Υπηρεσιών (SpecialOperationsExecutive (SOE)) ώστε να ετοιμαστεί υπό απόλυτη μυστικότητα μία ομάδα σαμποτέρ οι οποίοι με την βοήθεια ελληνικών ανταρτικών ομάδων να καταστρέψουν μία από τις μεγάλες σιδηροδρομικές γέφυρες της Ρούμελης (όχι αποκλειστικά του Γοργοποτάμου) προκειμένου να σταματήσει για μερικές εβδομάδες η τροφοδοσία της στρατιάς Ρόμμελ. (MYERS, 1975; ΜΑΡΙΝΟΣ, 1994)
ΜΥΘΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ: Ο ΕΛΑΣ γνώριζε, περίμενε και βοήθησε στην πτώση με αλεξίπτωτα και περισυλλογή των βρετανών σαμποτέρ. Η αλήθεια είναι ότι ο ΕΛΑΣ δεν γνώριζε πότε και πού θα πέσουν οι βρετανοί. Όμως είχαν ειδοποιηθεί άνθρωποι του ΕΑΜ,ο δικηγόρος Σεφεριάδης στενός φίλος του Ευρ. Μπακιρτζή του επονομαζόμενου και «κόκκινου Συνταγματάρχη» ότι στην περιοχή της Γκιώνας-Παρνασσού θα έπεφταν αλεξιπτωτιστές των συμμάχων (ΜΑΡΙΝΟΣ, 1994, σελ. 32; MYERS, 1975, ΣΕΛ. 17).
ΜΥΘΟΣ ΤΡΙΤΟΣ: Όταν το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ έμαθε ότι στην περιοχή του έπεσαν Άγγλοι κομμάντος έσπευσαν να τους συναντήσουν, τους βοήθησαν στην συλλογή των υλικών (εκρηκτικών, υλικών υπονομεύσεων, όπλων, πυρομαχικώνκλπ), τους έκρυψαν.Η αλήθεια είναι ότι οι του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ δεν έδωσαν καν σημεία ζωής παρόλον που «είχε βουΐξει η ορεινή περιοχή Γκιώνας, Τυμφρηστού, Οίτης για την παρουσία των συμμάχων» όπως λέει οΜάγιερςο οποίος έστελνε μηνύματα στον Βελουχιώτη αλλά εκείνος δεν απαντούσε. «Φαινόταν σαν να μας απέφευγε επίτηδες», γράφει συγκεκριμένα ο Μάγιερς στο βιβλίο του «Η Ελληνική Περιπλοκή» (MAYERS, 1975, σελ. 60). Τους έστειλε μηνύματα να έρθουν σε επαφή μαζί του και παρότι διαισθάνονταν ότι οι ΕΛΑΣίτες τους παρακολουθούσαν, δεν εμφανίστηκαν ποτέ. . Επί ενάμιση μήνα, από την ημέρα της πτώσης μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου, οι ΕΛΑΣίτες δεν έδωσαν κανένα σημείο επαφής με τον Μάγιερς.
ΜΥΘΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟΣ: Όταν έπεσε η ομάδα του Μαρίνου-Κουκ διασώθηκαν από τους Ιταλούς και περισυλλέχθηκαν από ανθρώπους του ΕΑΜ.Η αλήθεια είναι ότι η ομάδα Μαρίνου-Κουκ δεν περισυλλέχθηκε από ανθρώπους του ΕΑΜ ούτε διασώθηκε από τα χέρια των Ιταλών. Η συνάντηση με τον καπετάν Νικηφόρο του ΕΛΑΣ, της ομάδας του Βελουχιώτη ήταν τυχαία καθώς, περνώντας από εκεί κοντά, ειδοποιήθηκε από τον παπά, ο οποίος και τους έκρυβε στο χωριό (ΜΑΡΙΝΟΣ, 1994, σελ. 73).
ΜΥΘΟΣ ΠΕΜΠΤΟΣ: Όταν οδηγήθηκε η ομάδα Μαρίνου-Κουκ στον Βελουχιώτη, αυτός τους δέχθηκε φιλικά και θερμά.Η αλήθεια είναι διαφορετική. Ο Βελουχιώτης αντίθετα ήταν δύσπιστος και επιφυλακτικός. Για τον λόγο αυτό, μάλιστα, τους έθεσε υπό περιορισμό, γιατί θεωρούσε πως ήταν Γερμανοί κατάσκοποι, και αυτό παρά τις αντιρρήσεις του καπετάν-Νικηφόρου, όπως αναφέρει ο ίδιος στο βιβλίο του «Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης» (σελ. 397).
ΜΥΘΟΣ ΕΚΤΟΣ: Ο Βελουχιώτης βοήθησε την ομάδα Μαρίνου-Κουκ ώστε άμεσα να ενωθεί με τις ομάδες Μάγιερς-Γουντχάουζ που είχαν πέσει στην Γκιώνα. Η αλήθεια είναι ότι όχι μόνον δεν τους βοήθησε να φθάσουν γρηγορότερα, αλλά μεταχειριζόμενος διάφορα «κόλπα» τους περιέφερε σε διάφορα χωριά της δυτικής Ευρυτανίας, στην αντίθετη κατεύθυνση από την Γκιώνα, οργανώνοντας συγκεντρώσεις, ομιλίες και παρελάσεις, βάζοντας, πάντα, τους Εγγλέζους μπροστά, ώστε να δημιουργείται η αίσθηση ότι οι σύμμαχοι ήταν με τον ΕΛΑΣ!!! Επί περίπου δέκα-πέντε ημέρες ο Βελουχιώτης τους επιδείκνυε στα χωριά της δυτικής, νοτιο-δυτικής Ευρυτανίας (ΜΑΡΙΝΟΣ,1994,σελ. 79).
ΜΥΘΟΣ ΕΒΔΟΜΟΣ: Οι Έλληνες πατριώτες, κάτοικοι της περιοχής, που βοήθησαν τους εγγλέζους σαμποτέρ από την πρώτη στιγμή, ήταν άνθρωποι του ΕΑΜ.Η αλήθεια είναι ότι οι πρώτοι άνθρωποι που συνάντησαν οι Εγγλέζοι ήταν απλοί κάτοικοι της περιοχής που ανιδιοτελώς προσέτρεξαν, συνάντησαν, βοήθησαν στην συγκέντρωση των εφοδίων, οδήγησαν τους Εγγλέζους σε ασφαλές λημέρι στην σπηλιά της Στρώμνης, τους τροφοδοτούσαν με τρόφιμα από το υστέρημα τους κλπ. δεν είχαν καμιά σχέση με το ΕΑΜ (ΜYERS, 1975).
ΜΥΘΟΣ ΟΓΔΟΟΣ: Ο Άρης Βελουχιώτης φαίνεται ωσάν να πρωτοστάτησε στην επιχείρηση της ανατίναξης της γέφυρας τους Γοργοποτάμου. Η αλήθεια είναι ότι οΆρης Βελουχιώτης,για περίπου ενάμιση μήνα, δεν έδωσε καθόλου σημεία ζωής με το Αρχηγείο των Εγγλέζων στην Γκιώνα Η πρώτη συνάντηση του Βελουχιώτη με τον Μάγιερς και τον Ζέρβα έγινε μόλις πέντε ημέρες πριν από την ανατίναξη «..το απόγευμα της 20ης Νοεμβρίου όταν ήδη τα φορτωμένα με τα εφόδια μουλάρια βρισκόταν στο Μαυρολιθάρι..» έτοιμα για να φύγουν για τη γέφυρα (ΜΑΓΙΕΡΣ, 1975, σελ. 69).
ΜΥΘΟΣ ΕΝΑΤΟΣ: Ο Ναπολέων Ζέρβας αναφέρεται στην αριστερή-κομμουνιστική βιβλιογραφία περίπου ως κομπάρσος σχεδόν, ως τυχαία συμμετασχών στην επιχείρηση.Η αλήθεια είναι ότι όταν ο Γουντχάουζ συνάντησε τον Ζέρβα στην ΄Ηπειρο στις 10 Νοεμβρίου, που τον έστειλε ο Μαγιερς, ζήτησε την συμμετοχή 50 ανταρτών του στην ανατίναξη μιας μεγάλης σιδηροδρομικής γέφυρας. Τότε ο Ζέρβας του είπε αμέσως ότι θα διαθέσει όχι 50 αλλά 100 άνδρες και θα συμμετάσχει και ο ίδιος προσωπικά. Και αναχώρησαν την επομένη για την Γκιώνα για να είναι εκεί στις 17 Νοεμβρίου. Ο Ζέρβας συναντήθηκε την επομένη ημέρα,στις 18 Νοεμβρίου, με τον Διοικητή της ομάδας των Εγγλέζων σαμποτέρ ΈντυΜάγιερς ο οποίος του πρότεινε «..να αναλάβει την διεύθυνση της επιχείρησης..» (ΜΑΓΙΕΡΣ, 1975, σελ. 67).
ΜΥΘΟΣ ΔΕΚΑΤΟΣ: Ο Άρης είχε το γενικό πρόσταγμα και την ευθύνη της επιχείρησης της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου. Η αλήθεια είναι ότι ο Άρης Βελουχιώτης όχι μόνον δεν δεσμεύτηκε ότι θα συμμετάσχει στο εγχείρημα αλλά προσπάθησε και να το καθυστερήσει. Όταν εμφανίστηκε ο Βελουχιώτης, ο΄Εντυ και ο Ζέρβας είχαν ήδη συμφωνήσει για το ποια γέφυρα από τις τρεις θα ανατιναχθεί, το πότε θα γίνει καθώς και στο στρατιωτικό-τακτικό σχέδιο της επιχείρησης το οποίο είχε εγκριθεί από τους δύο ενώ ο Έντυ ζήτησε να αναλάβει ο Ζέρβας την διεύθυνση της επιχείρησης στις 19 Νοεμβρίου 1942. Το σχέδιο αυτό που είχε εγκριθεί από τον Μάγιερς και τον Ζέρβα, ετέθη υπόψη και των δύο αρχηγών των αντιστασιακών οργανώσεων, αυτή τη φορά στη συνάντηση των τριών της 21ης Νοεμβρίου. (ΜΑΓΙΕΡΣ, 1975, σελ. 7) για να εκφράσει την άποψη του και ο Βελουχιώτης.
ΜΙΑ ΑΛΗΘΕΙΑ.: H συμμετοχή των δυνάμεων του ΕΛΑΣ, έστω και για λόγους τακτικής όπως παραδέχθηκε και ο Βελουχιώτης, δηλαδή για να μην οικειοποιηθεί ο Ζέρβας το εγχείρημα, είναι ένα γεγονός. Οι εντολές του ΚΚΕ ήταν όχι μόνον να μη συμμετάσχει ο ΕΛΑΣ στην επιχείρηση αλλά και να δημιουργεί προσκόμματα ώστε να αποτύχει.Ο Άρης Βελουχιώτης για την πρόθεση του να συμμετάσχει στην Επιχείρηση του Γοργοποτάμου κλήθηκε, πριν να συναντήσει τον Μάγιερς,να συναντηθεί με επιτροπή του ΕΑΜ από τη Λαμία στο χωριό Κολοκυθιάπροκειμένου να μην συμμετάσχει (ΜΑΡΙΝΟΣ, 1994, σελ. 96). Μετά την ανατίναξη κλήθηκε σε απολογία από επιτροπή του ΚΚΕ υπό τον Σιάντο, Ιωαννίδη, Τζήμα ως κατηγορούμενος για παράβαση εντολών του κόμματος και απειθαρχία αλλάκαι για υπερβάσεις, σκληρότητα και ειδεχθείς πράξεις εναντίον των χωρικών (ΜΥΡΙΔΑΚΗΣ, 1984).
Να όμως τι λένε για τον Γοργοπόταμο και επαναπατρισθέντες πολιτικοί πρόσφυγες που επιδίωξαν και επέτυχαν μέχρι το 1960 την επιστροφή τους στην πατρίδα από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και τη Σοβιετική Ένωση: «Ούτε και την ανατίναξιν της γεφύρας του Γοργοποτάμου από αντάρτας του Ζέρβα και Βρεταννούς σαμποτέρ ενέκρινε το Κ.Κ.Ε., παρά το γεγονός ότι υπεχρεώθη και ο Άρης Βελουχιώτης να διαθέση, εις υποστήριξιν του εγχειρήματος, μίαν από τας ομάδας του. Αντιθέτως, επετιμήθη ο Άρης δια την συμμετοχήν του εις την ανατίναξιν του Γοργοποτάμου. Μόνον όταν η Μόσχα πάλινανεφέρθη και εις το γεγονός αυτό, το Κ.Κ.Ε. ήρχισεκαπηλευόμενον το ηρωϊκόν κατόρθωμα»: (ΒΙΒΛΟΣ ΤΗΣ ΕΘΝΟΠΡΟΔΟΣΙΑΣ, Έκδοσις Συλλόγου Επαναπατρισθέντων εκ του Παραπετάσματος, Αθήνα 1961, σελ. 11).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Βίβλος της Εθνοπροδοσίας. Σύλλογος Επαναπατρισθέντων Πολιτικών Προσφύγων, 1961.
ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ (ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ) ΔΗΜ., 1978. Αντάρτης στα Βουνά της Ρούμελης.
ΚΑΛΛΙΝΟΣ, θ.Ε. – ΑΜΑΡΜΠΕΗΣ, 1978. Επιστολή προς τον Υπουργό Εθνικής Αμύνης Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσα. Αρχεία Γενικού Επιτελείου Στρατού. Τόμος 5, σελ. 48.
ΤΟ ΒΗΜΑ.
ΜΑΡΙΝΟΣ, θ., 1994. ΑΠΟΣΤΟΛΗ HARLING. 1942. (H ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΥ). ΕΤΑΙΡΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ. Εκδόσεις ΠΑΠΑΖΗΣΗ.
ΜΥΡΙΔΑΚΗΣ, Μ., 1983. Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΤΟΥ ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.
MYERS, E.C.W., 1975. H ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΡΙΠΛΟΚΗ. Εκδόσεις Εξάντας.
