«Μεγάλη Ελλάδα – Magna Grecia»
Γράφει ο Θεοχάρης Στύλος
Πρόεδρος της Πνευματικής Κίνησης Σκοτίνας
Αναπληρωτής Ταμίας της Ένωσης Συγγραφέων Πιερίας
Άρθρο κριτική μου στο νέο βιβλίο ποιητικής τριλογίας με τιτλο...
"Historae Antiquae" των Kurt F. Svatek, Gabriella Frenna και Ιωάννη Παπαγεωργίου.
Με μεγάλη μου χαρά παρέλαβα σήμερα το νέο ποιητικό πόνημα του Ιωάννη Παπαγεωργίου στην ελληνική, γερμανική, ιταλική και στην σικελική "γλώσσα" μια διάλεκτο που επιμένουν σε πείσμα όλων ακόμη να ομιλούν στην Νότια Ιταλία την άλλοτε Magna Grecia των αρχαίων Ελλήνων και πιο συγκεκριμένα στην Σικελία μαζί με τους καταξιωμένους στην Ιταλία και το εξωτερικό ποιητές Kurt F. Svatek και Gabriella Frenna στην Τριλογία "Historiae Antiquae" Αρχαία Ιστορία από τις εκδόσεις Edizioni Universum.
Το ποιητικό βιβλίο " Αρχαία Ιστορία" είναι ένα βιβλίο με "εικόνες" θα έλεγε κανείς και ουσιαστικό νόημα που ίσως να είναι και ο λόγος ύπαρξης της λογοτεχνίας και ιδιαίτερα της ποίησης, αν κανένας νοσταλγεί, ενστερνίζεται, ή πιστεύει ακόμα στο δίδαγμα του κινήματος του Εικονισμού υπό τον Έζρα Πάουντ. Φυσικά, η εκτίμηση ενός ποιήματος εξαρτάται και από κάποιους άλλους παράγοντες (ρυθμός, μουσικότητα, έκπληξη, συγκίνηση κ.ά.).
Διαβάζοντας το βιβλίο αντιλαμβάνεται κανείς ότι η Αρχαία ελληνική ιστορία,αλλά και η μυθολογία, περνάει σα νερό που πηδάει ορμητικά απ΄το βράχο του χρόνου, με αναφορές σε θεότητες, μυθικά πρόσωπα, ονόματα πόλεων που βγαίνουν μ΄ένα ρυθμό σα λαχάνιασμα. Αυτές οι άμεσες εικόνες της ιστορίας διαδέχονται ορμητικά η μία την άλλη, ενώνοντας πολλές φορές χρονικές περιόδους και περιοχές της Μεγάλης Ελλάδας των Ελλήνων, λες και ο ποιητής τα έχει ζήσει η ακόμη καλύτερα τα ζει. Ο Γιάννης Παπαγεωργίου μπροστά από το καμβά του χρόνου "ζωγραφίζει" και εξιστορεί με την ποιητική του πένα όλη την ελληνική κληρονομιά της Μεγάλης Ελλάδας και αυτό κάνει το έργο του σημαντικό και σπουδαίο.
Έχοντας όμως διαβάσεικάποιος και άλλα βιβλία ποίησης του Γιάννη Παπαγεωργίου αντιλαμβάνεται αμέσως το μέγεθος της επιστημονικής γνώσης και κατάρτισης του από το πρώτο του κιόλας ποίημα, ο Γιάννης Παπαγεωργίου έχει δώσει εξαιρετικά δείγματα τέτοιας γραφής ως αποτέλεσμα της παιδείας του - Ιστορία και Φιλοσοφία της Επιστήμης της γλώσσας.
Στο νέο του βιβλίο η αγάπη του για την πατρίδα είναι μάλλον ο λόγος που τα ποιήματα (αυτής της συλλογής) αντλούν χυμούς από παμπάλαιες πηγές, από τον λόγο της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας ή αυτό που ο Σολωμός αποκάλεσε σοφά «ανεκλάλητο ήχο» στον Κρητικό του. Έτσι, ακόμα και τώρα με ποιητές σαν τον Γιάννη Παπαγεωργίου η λογοτεχνία και η ποίηση αποδύεται σε αγώνα για την αναζήτηση ενός πρωτογενούς λόγου, φιλοδοξώντας να συναντήσει -μέσα στο παγκόσμιο χάος- από την αρχή τον ελληνικό Κόσμο στον Νότο της Ιταλίας. Στην προσπάθεια αυτή δεν μπορεί παρά να κάνει θαύματα, απάντηση δεν περιμένει, απλώς, ως μορφή Τέχνης, προκαλεί «ολικές κι αμίλητες συγκινήσεις» Πώς, όμως, βρίσκει σε τέτοια συνθήκη τη γλώσσα του; Επιλέγοντας μια έκφραση που να συνθέτει την ιστορική μας εθνική μνήμη, όπως υποστηρίζει ο Beckett, θραυσματική, διαρκώς ημιτελή; Πώς να αρθρώσεις το άλεκτο;
Σε τέτοια περίπου μονοπάτια κινείται η ποιητική γλώσσα του Γιάννη Παπαγεωργίου. Εκεί, λοιπόν, με ησιόδεια τεχνική συνείρονται κατ’αρχάς οι μύθοι, αναδημιουργείται με θραύσματα ποιητικά ο ελληνικός κόσμος της Magna Grecia, ο ποιητής αναζητά την αρχετυπική μητρική χώρα και γι’ αυτό κοιτάζει ανεμπόδιστα από «την κλειδαρότρυπα του αιώνιου χωροχρόνου» τον ελληνικό κόσμο που κάποτε μεγαλούργησε και μνημονεύεται ακόμη. Εκεί βλέπει τους πρώτους Έλληνες αποίκους που πρωτοκατοικήσαν την σημερινή Ιταλία, εκεί βλέπει και τα αβέβαια ίχνη του πρώτου Έλληνα στην φιλόξενη γη της Μεγάλης Ελλάδας, του τόσου μικρού αλλά και συνάμα πολύ μεγάλου για την προσφορά στις τέχνες και την επιστημονική γνώση της ανθρωπότητας.
Ο ποιητής ανασκάπτει με επιμονή την ελληνική-παγκόσμια «αρχαία μνήμη», διαβάζει αιρετικά και μετασχηματίζει τους μύθους (ακόμα και τους λογοτεχνικούς), κοιτάζει με προσοχή αρχαία πρόσωπα και γεγονότα που, αιωρούνται στο κοσμικό χάος και αναδιατάσσει τον κόσμο σε μια διαπλοκή ονείρου και πραγματικότητας, διατρέχει την παγκόσμια ελληνική Ιστορία των αρχαίων ελληνικών πόλεων της Μεγάλης Ελλάδας που αποτελεί μια διαρκή σταθερά της ανθρώπινης ιστορίας. Πάγκοινες ανθρώπινες διαπιστώσεις, οι οποίες δικαιολογούν το διακειμενικό διϊστορικό κουβεντολόι με την αρχαία ελληνική μυθολογία και ιστορία που ο ποιητής Γιάννης Παπαγεωργίου μοιράζεται με τους αναγνώστες του στην αχρονική παγκόσμια γλώσσα της ποιητικής Τέχνης: πιάνει κουβέντα για την Κύμη (την σημερνήΝάπολη), τις Συρακούσες, τον Τάραντα, την Ανκόνα, τους Λεοντίνους, τον Κρότωνα, την Συβαρη, τους Θουρίους και την Ποσειδωνία.
Μια μεγάλη πραγματικά χρονική αλυσίδα τόπων και χρόνου όπου προσπαθεί με τον τρόπο του, να δώσει λύση στην αναζήτηση του ανεύρετου μυστηριώδους κρίκου που μας ενώνει με τον αρχαίο ελληνικό Κόσμο της Magna Grecia. Καθώς όμως μια τέτοια μακροκοσμική φιλοδοξία φαίνεται εντελώς ανέφικτη, ο Γιάννης Παπαγεωργίου επιμένει να μας δημιουργεί νοητικές εικόνες λες και ξεφυλλίζουμε το οικογενειακό μας άλμπουμ, λες και ξαναβλέπουμε από την αρχή παλιές φωτογραφίες. Μας αφηγείται με τρόπο μοναδικό την ιστορική κληρονομιά των Ελλήνων της Μεγάλης Ελλάδας δημιουργώντας ιστορίες παρμένες από φωτογραφικά στιγμιότυπα της ιστορίας.
Δημιουργείποιητικά στιγμιότυπα αληθινά ή μη, τι σημασία έχει; Για την ψυχανάλυση και για τη λογοτεχνία, ό,τι ενδιαφέρει εν τέλει δεν είναι η ιστορική αλήθεια, αλλά η αφηγηματική. Στο σημειακό σύστημα που εμπεριέχουν οι ποιητικές εικόνες και οι ποιητικές ιστορίες του Γιάννη Παπαγεωργίου δεν υπάρχουν τόσο συγκεκριμένα γεγονότα, όσο σημεία που λειτουργούν ως γεγονότα, τα οποία για τον σύγχρονο άνθρωπο, η αναφορά και η επανάληψη τους αποτελούν την μητέρα πάσης μαθήσεως. Ηατελέσφορη αναζήτηση της αρχέγονης ρίζας όλων των Ελλήνων της Ιταλίας, η α-πορία, η παρηγοριά που δίνουμε ο ένας στον άλλον, αποτελούν εν ολίγοις αποδοχή της αδυναμίας μας ακόμη και σήμερα να απαντήσουμε στο αρχέγονο αυτό ερώτημα με σθένος.
«Μια ενδεχόμενη απάντηση στο ερώτημα του χαμένου κρίκου του σύγχρονουελληνισμού και του ελληνισμού της Κάτω Ιταλίας δεν είναι ο χαμένος κρίκος, αλλά αυτός που ποτέ μας δεν θα βρούμε» γιατί απλούστατα κρύβεται πολύ καλά κρυμμένος στο γονιδίωμά μας.
Τα πρόσωπα στα ποιήματα του ποιητή στις μικρές ιστορίες αυτής της ποιητικής συλλογής περιμένουν τον δικό τους Γκοντό κι ας γνωρίζουν πως με τη σειρά του τα περιμένει μόνον ένα "μεγάλο στόμα" που θα τα καταπιεί, όπως το μεγάλο στόμα του μπεκετικού «Όχι εγώ», ο ελληνισμός της Μεγάλης Ελλάδαςυπάρχει σε πείσμα όλων και δεν έχει πεθάνει.
Διαβάζονταςτα ποιήματα του Γιάννη Παπαγεωργίου, φανταζόμαστε την Magna Grecia σαν μια Ελληνίδα θεά πάνω σε θεατρική σκηνή, σαν μια «έρημη χώρα» όπου «βραδιάζει πάντα νωρίς», όπου εμβάλλουν λέξεις στη σιωπή και, παρά τη ματαιότητα ίσως του εγχειρήματος, ο ποιητής τις μοιράζεται με τον αναγνώστη. Έτσι, αισθάνεταικανείς ότι ο ελληνισμός στην Κάτω Ιταλίας δεν κάθεται με σταυρωμένα τα χέρια, δεν υποτάσσεται, επιτελεί και δρα: απελευθερωμένα από αυταπάτες, παίρνει μια γεμάτη ελπίδα απόφαση για ιστορική συνέχεια, η οποία λαμβάνεται, όπως φαίνεται, κάθε φορά που η ποιητής ολοκληρώνει το κάθε του ποίημα.
Κάθε νέο ποίημα, κάθε νέα «σχέση σιωπής» παραδίδει στο σύγχρονο ελληνικό χάος μια δυναμική υλική μορφή και υπόσταση, μια δυναμική και εν τέλει αισιόδοξη ποίηση, που μιλά κατευθείαν στην ψυχή όλων των Ελλήνων κι ας διατείνονται οι σύγχρονοι Έλληνες την ανυπαρξία σήμερα του ελληνισμού στην Μεγάλη Ελλάδα. Ας συνεχίσει, λοιπόν, η ποίηση του Γιάννη Παπαγεωργίου να ράβει «με στοχασμό το κουμπί του φεγγαριού στο πουκάμισο του γαλαξία της Ελλάδας» κάτι προλαβαίνει πριν διαλυθεί σε αστρική χρυσόσκονη μέσα στο τούνελ του χρόνου.
