Γιατί ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι μπορεί να εμφανιστεί απόψε;
Ένα νέο άστρο ενδέχεται να εμφανιστεί απόψε στον ουρανό μας μετά από ένα χρόνο αναμονής και πολλαπλούς ψευδείς συναγερμούς.
Πρόκειται για...
Ένα νέο άστρο ενδέχεται να εμφανιστεί απόψε στον ουρανό μας μετά από ένα χρόνο αναμονής και πολλαπλούς ψευδείς συναγερμούς.
Πρόκειται για...
το μακρινό άστρο, γνωστό ως «Καινοφανής Αστέρας» (Blaze Star), που συνήθως είναι αχνό για να είναι ορατό από τη Γη χωρίς ένα ισχυρό τηλεσκόπιο.
Ωστόσο, κάθε 80 περίπου χρόνια, η επαναλαμβανόμενη νόβα T Coronae Borealis εκρήγνυται με τη λάμψη να είναι αρκετά έντονη ώστε να είναι ορατή ακόμα και με γυμνό μάτι.
Αν πράγματι ο αυτός ο αστέρας νόβα «ζωντανέψει» απόψε, οι ενθουσιώδεις παρατηρητές του ουρανού θα έχουν αρκετό χρόνο για να την απολαύσουν, καθώς οι ειδικοί λένε ότι το εντυπωσιακό θέαμα μπορεί να διαρκέσει έως και μία εβδομάδα.
Οι επιστήμονες πρότειναν για πρώτη φορά ότι ο αστέρας νόβα ήταν κοντά στην εμφάνιση στα τέλη του 2023, όταν το σύστημα ξαφνικά σκοτείνιασε – ακριβώς όπως είχε κάνει και πριν από προηγούμενες εκρήξεις νόβα. Παρά τις πολλαπλές προβλέψεις κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους, ο αστέρας παρέμεινε πεισματικά κρυμμένος.
Μία νέα μελέτη που πραγματοποίησε για το Αστεροσκοπείο του Παρισιού ο αστρονόμος Ζαν Σνάιντερ, υποστηρίζει ότι το άστρο θα εμφανιστεί είτε αυτή την εβδομάδα είτε σε επτά μήνες.
Τι είναι ο «Καινοφανής Αστέρας»
Ο Λαμπρός Αστέρας δεν είναι τεχνικά ένα νέο αστέρι, αλλά μάλλον μια τεράστια έκρηξη που ονομάζεται νόβα, και συμβαίνει περίπου κάθε 80 χρόνια.
Η έκρηξη αυτή προέρχεται από ένα δυαδικό σύστημα αστέρων που αποτελείται από έναν κόκκινο γίγαντα και έναν υπερπυκνό λευκό νάνο (περίπου στο μέγεθος της Γης), οι οποίοι περιστρέφονται ο ένας γύρω από τον άλλο.
Καθώς το ζευγάρι περιστρέφεται, ο λευκός νάνος απορροφά σταδιακά υδρογόνο από τον συνοδό του – καταναλώνοντάς τον σιγά-σιγά.
Όμως καθώς το υδρογόνο συσσωρεύεται στην επιφάνεια του λευκού νάνου, δημιουργείται τόση πίεση που πυροδοτείται μια έκρηξη θερμότητας και φωτός – που φαίνεται από τη Γη σαν ένα νέο άστρο να εμφανίζεται στον ουρανό.
Η τελευταία φορά που οι επιστήμονες παρατήρησαν αυτήν την έκρηξη ήταν το 1946, πράγμα που σημαίνει ότι αναμένουμε ένα νέο ξέσπασμα οποιαδήποτε στιγμή μέσα στις επόμενες εβδομάδες ή μήνες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το T Coronae Borealis απέχει 3.000 έτη φωτός, πράγμα που σημαίνει ότι η έκρηξη έχει ήδη συμβεί — απλώς περιμένουμε το φως να φτάσει σε εμάς.
Γιατί ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι μπορεί να εμφανιστεί απόψε;
Στα τέλη του 2023, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι το T Coronae Borealis σκοτείνιασε αισθητά.
Δεδομένου ότι αυτό είχε συμβεί και πριν την έκρηξη του 1946, οι αστρονόμοι υπέθεσαν ότι ο καινοφανής αστέρας βρισκόταν στο χείλος της ανάφλεξης.
Ωστόσο, η ακριβής ημερομηνία άφιξης της λάμψης στη Γη είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλεφθεί, καθώς τα μοτίβα των καινοφανών αστέρων δεν είναι απολύτως σταθερά.
Ο χρόνος μεταξύ κάθε καταγεγραμμένης εμφάνισης έχει κατά μέσο όρο αυξηθεί ή μειωθεί κατά 1,4 έτη, χωρίς σταθερό μοτίβο.
Ωστόσο, όταν ο Σνάιντερ εξέτασε τις ημερομηνίες από την πρώτη εμφάνιση της του καινοφανούς το 1217, παρατήρησε κάτι περίεργο.
Όπως είπε «διαιρώντας αυθαίρετα το διάστημα των 78 έως 80 ετών μεταξύ των εκρήξεων με τον χρόνο που χρειάζονται τα άστρα να ολοκληρώσουν μια τροχιά (228 ημέρες), ανακάλυψα με μεγάλη έκπληξη ότι το αποτέλεσμα ήταν πάντα ακέραιος αριθμός».
Αυτό σημαίνει ότι το διάστημα μεταξύ των νόβα είναι ακριβώς διαιρετό με την τροχιακή περίοδο μεταξύ του κόκκινου γίγαντα και του λευκού νάνου.
Αν αυτό το μοτίβο ισχύει, η επόμενη ημερομηνία που ταιριάζει είναι σημερινή (27η Μαρτίου) με περιθώριο ±10 ημερών.
T Coronae Borealis: Your Once-In-A-Lifetime Chance To Watch a Star Go Nova Could Come Next Week
Αν το άστρο δεν εμφανιστεί μέσα σε αυτό το διάστημα, η επόμενη πιθανή ημερομηνία σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Σνάιντερ είναι η 10η Νοεμβρίου, και έπειτα η 25η Ιουνίου 2026.
Δεν είναι ξεκάθαρο γιατί η περίοδος των εκρήξεων να σχετίζεται με την τροχιά, και δεν υπάρχει επιβεβαιωμένη φυσική εξήγηση για αυτό το φαινόμενο.
Πώς να δείτε τον καινοφανή αστέρα
Αν οι προβλέψεις του Σνάιντερ είναι σωστές, τότε ο καινοφανής μπορεί να είναι ορατός από απόψε, και να παραμείνει στον ουρανό για έως και μία εβδομάδα.
Αν και η ακριβής στιγμή της έκρηξης είναι αβέβαιη, η τοποθεσία της στον ουρανό είναι σταθερή.
Το νέο άστρο θα εμφανιστεί στον λιγότερο γνωστό αστερισμό Corona Borealis (Βόρειος Στεφανός).
Για να εντοπίσετε τον Βόρειο Στεφανό, κοιτάξτε ανάμεσα στους μεγαλύτερους αστερισμούς Βοώτης και Ηρακλής για ένα καμπυλωτό σχήμα U από άστρα.
Αν δυσκολεύεστε, χρησιμοποιήστε κάποια δωρεάν εφαρμογή για χαρτογράφηση ουρανού στο κινητό σας, η οποία μπορεί να σας βοηθήσει να εντοπίσετε αστέρια και αστερισμούς.
Ο καινοφανής θα έχει φωτεινότητα +2, πράγμα που την καθιστά περίπου τόσο φωτεινή όσο ο Πολικός Αστέρας – επομένως θα είναι από τα πιο λαμπερά σημεία στον νυχτερινό ουρανό.
The Blaze Star Will Explode This Month
Για καλύτερη παρατήρηση:
Ωστόσο, κάθε 80 περίπου χρόνια, η επαναλαμβανόμενη νόβα T Coronae Borealis εκρήγνυται με τη λάμψη να είναι αρκετά έντονη ώστε να είναι ορατή ακόμα και με γυμνό μάτι.
Αν πράγματι ο αυτός ο αστέρας νόβα «ζωντανέψει» απόψε, οι ενθουσιώδεις παρατηρητές του ουρανού θα έχουν αρκετό χρόνο για να την απολαύσουν, καθώς οι ειδικοί λένε ότι το εντυπωσιακό θέαμα μπορεί να διαρκέσει έως και μία εβδομάδα.
Οι επιστήμονες πρότειναν για πρώτη φορά ότι ο αστέρας νόβα ήταν κοντά στην εμφάνιση στα τέλη του 2023, όταν το σύστημα ξαφνικά σκοτείνιασε – ακριβώς όπως είχε κάνει και πριν από προηγούμενες εκρήξεις νόβα. Παρά τις πολλαπλές προβλέψεις κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους, ο αστέρας παρέμεινε πεισματικά κρυμμένος.
Μία νέα μελέτη που πραγματοποίησε για το Αστεροσκοπείο του Παρισιού ο αστρονόμος Ζαν Σνάιντερ, υποστηρίζει ότι το άστρο θα εμφανιστεί είτε αυτή την εβδομάδα είτε σε επτά μήνες.
Τι είναι ο «Καινοφανής Αστέρας»
Ο Λαμπρός Αστέρας δεν είναι τεχνικά ένα νέο αστέρι, αλλά μάλλον μια τεράστια έκρηξη που ονομάζεται νόβα, και συμβαίνει περίπου κάθε 80 χρόνια.
Η έκρηξη αυτή προέρχεται από ένα δυαδικό σύστημα αστέρων που αποτελείται από έναν κόκκινο γίγαντα και έναν υπερπυκνό λευκό νάνο (περίπου στο μέγεθος της Γης), οι οποίοι περιστρέφονται ο ένας γύρω από τον άλλο.
Καθώς το ζευγάρι περιστρέφεται, ο λευκός νάνος απορροφά σταδιακά υδρογόνο από τον συνοδό του – καταναλώνοντάς τον σιγά-σιγά.
Όμως καθώς το υδρογόνο συσσωρεύεται στην επιφάνεια του λευκού νάνου, δημιουργείται τόση πίεση που πυροδοτείται μια έκρηξη θερμότητας και φωτός – που φαίνεται από τη Γη σαν ένα νέο άστρο να εμφανίζεται στον ουρανό.
Η τελευταία φορά που οι επιστήμονες παρατήρησαν αυτήν την έκρηξη ήταν το 1946, πράγμα που σημαίνει ότι αναμένουμε ένα νέο ξέσπασμα οποιαδήποτε στιγμή μέσα στις επόμενες εβδομάδες ή μήνες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το T Coronae Borealis απέχει 3.000 έτη φωτός, πράγμα που σημαίνει ότι η έκρηξη έχει ήδη συμβεί — απλώς περιμένουμε το φως να φτάσει σε εμάς.
Γιατί ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι μπορεί να εμφανιστεί απόψε;
Στα τέλη του 2023, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι το T Coronae Borealis σκοτείνιασε αισθητά.
Δεδομένου ότι αυτό είχε συμβεί και πριν την έκρηξη του 1946, οι αστρονόμοι υπέθεσαν ότι ο καινοφανής αστέρας βρισκόταν στο χείλος της ανάφλεξης.
Ωστόσο, η ακριβής ημερομηνία άφιξης της λάμψης στη Γη είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλεφθεί, καθώς τα μοτίβα των καινοφανών αστέρων δεν είναι απολύτως σταθερά.
Ο χρόνος μεταξύ κάθε καταγεγραμμένης εμφάνισης έχει κατά μέσο όρο αυξηθεί ή μειωθεί κατά 1,4 έτη, χωρίς σταθερό μοτίβο.
Ωστόσο, όταν ο Σνάιντερ εξέτασε τις ημερομηνίες από την πρώτη εμφάνιση της του καινοφανούς το 1217, παρατήρησε κάτι περίεργο.
Όπως είπε «διαιρώντας αυθαίρετα το διάστημα των 78 έως 80 ετών μεταξύ των εκρήξεων με τον χρόνο που χρειάζονται τα άστρα να ολοκληρώσουν μια τροχιά (228 ημέρες), ανακάλυψα με μεγάλη έκπληξη ότι το αποτέλεσμα ήταν πάντα ακέραιος αριθμός».
Αυτό σημαίνει ότι το διάστημα μεταξύ των νόβα είναι ακριβώς διαιρετό με την τροχιακή περίοδο μεταξύ του κόκκινου γίγαντα και του λευκού νάνου.
Αν αυτό το μοτίβο ισχύει, η επόμενη ημερομηνία που ταιριάζει είναι σημερινή (27η Μαρτίου) με περιθώριο ±10 ημερών.
T Coronae Borealis: Your Once-In-A-Lifetime Chance To Watch a Star Go Nova Could Come Next Week
Αν το άστρο δεν εμφανιστεί μέσα σε αυτό το διάστημα, η επόμενη πιθανή ημερομηνία σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Σνάιντερ είναι η 10η Νοεμβρίου, και έπειτα η 25η Ιουνίου 2026.
Δεν είναι ξεκάθαρο γιατί η περίοδος των εκρήξεων να σχετίζεται με την τροχιά, και δεν υπάρχει επιβεβαιωμένη φυσική εξήγηση για αυτό το φαινόμενο.
Πώς να δείτε τον καινοφανή αστέρα
Αν οι προβλέψεις του Σνάιντερ είναι σωστές, τότε ο καινοφανής μπορεί να είναι ορατός από απόψε, και να παραμείνει στον ουρανό για έως και μία εβδομάδα.
Αν και η ακριβής στιγμή της έκρηξης είναι αβέβαιη, η τοποθεσία της στον ουρανό είναι σταθερή.
Το νέο άστρο θα εμφανιστεί στον λιγότερο γνωστό αστερισμό Corona Borealis (Βόρειος Στεφανός).
Για να εντοπίσετε τον Βόρειο Στεφανό, κοιτάξτε ανάμεσα στους μεγαλύτερους αστερισμούς Βοώτης και Ηρακλής για ένα καμπυλωτό σχήμα U από άστρα.
Αν δυσκολεύεστε, χρησιμοποιήστε κάποια δωρεάν εφαρμογή για χαρτογράφηση ουρανού στο κινητό σας, η οποία μπορεί να σας βοηθήσει να εντοπίσετε αστέρια και αστερισμούς.
Ο καινοφανής θα έχει φωτεινότητα +2, πράγμα που την καθιστά περίπου τόσο φωτεινή όσο ο Πολικός Αστέρας – επομένως θα είναι από τα πιο λαμπερά σημεία στον νυχτερινό ουρανό.
The Blaze Star Will Explode This Month
Για καλύτερη παρατήρηση:
- Επιλέξτε περιοχή μακριά από φωτορύπανση, όπως φώτα δρόμων
- Αφήστε τα μάτια σας να προσαρμοστούν στο σκοτάδι (μη χρησιμοποιείτε τηλέφωνο ή φακούς)
- Προτιμήστε μέρος με απεριόριστη θέα στον ουρανό
Ωστόσο, η Μετεωρολογική Υπηρεσία προβλέπει κακές καιρικές συνθήκες για απόψε τουλάχιστον.
Για το μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας απόψε, οι καιρικές συνθήκες χαρακτηρίζονται από παροδικές νεφώσεις και αφρικανική σκόνη στην ατμόσφαιρα, η οποία περιορίζει αισθητά την καθαρότητα του ουρανού. Ιδιαίτερα στα νότια τμήματα μεταξύ των οποίων η Κρήτη και στα νησιά του Αιγαίου, η συγκέντρωση σκόνης ενδέχεται να μειώσει την ορατότητα, καθιστώντας δυσκολότερη την παρατήρηση του καινοφανούς αστέρα, ακόμη και σε περιοχές με λιγότερη φωτορύπανση. Συνιστάται αναμονή για ένα παράθυρο καθαρού ουρανού ή χρήση φίλτρων σε τηλεσκόπια για όσους διαθέτουν εξοπλισμό.
