Η αρχή του πιο ηρωικού αγώνα του Κυπριακού Ελληνισμού
Σαν σήμερα, 1η Απριλίου 1955, ξεκινά στην Κύπρο ένας από τους σημαντικότερους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες του ελληνισμού: ο ένοπλος ξεσηκωμός των Ελληνοκυπρίων ενάντια στην αγγλική αποικιοκρατία, με στόχο την πολυπόθητη Ένωση με την Ελλάδα.
Από...
τις πρώτες νυχτερινές ώρες, οι αντάρτες της ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών), με ηγέτη τον Κύπριο συνταγματάρχη Γεώργιο «Διγενή» Γρίβα, επιτίθενται ταυτόχρονα σε κυβερνητικά κτίρια, αστυνομικούς σταθμούς, τον ραδιοφωνικό σταθμό και σε βρετανικό στρατόπεδο της Αμμοχώστου. Ο πρώτος νεκρός είναι ο 17χρονος Μόδεστος Παντελής, που σκοτώνεται από ηλεκτροπληξία καθώς προσπαθεί να διακόψει τον φωτισμό στη βρετανική βάση.
Πολιτικός αρχηγός της ΕΟΚΑ είναι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, ο οποίος λίγα χρόνια αργότερα θα γίνει ο πρώτος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το κίνημα είχε τις ρίζες του στο δημοψήφισμα του 1950, όταν το 95,7% των Ελληνοκυπρίων δήλωσε την επιθυμία του για ένωση με την Ελλάδα, και ενισχύθηκε από την ανάδειξη του Μακαρίου Γ’ στην ηγεσία της Εκκλησίας.
Ο αγώνας της ΕΟΚΑ κράτησε τέσσερα αιματηρά και ηρωικά χρόνια, με σκληρές μάχες, βασανιστήρια και εκτελέσεις. Στο στόχαστρο των ανταρτών μπήκαν όχι μόνο οι Άγγλοι κατακτητές αλλά και οι συνεργάτες τους, ακόμη και μέλη του ΑΚΕΛ, που δέχθηκαν κατηγορίες για φιλοβρετανική στάση. Παράλληλα, αντιμέτωποι βρέθηκαν και οι Τουρκοκύπριοι της οργάνωσης «Ταξίμ», που ζητούσαν τη διαίρεση της Κύπρου και ένωση του βορείου τμήματος με την Τουρκία.
Ανάμεσα στις πιο ηρωικές μορφές του αγώνα, ξεχωρίζει ο Γρηγόρης Αυξεντίου, υπαρχηγός της ΕΟΚΑ, ο οποίος θα μείνει στην ιστορία για τον μαρτυρικό του θάνατο: περικυκλωμένος από Βρετανούς στο κρησφύγετό του, αρνείται να παραδοθεί και σκοτώνεται όταν τον πυρπολούν με βενζίνη. Ήρωες του αγώνα και οι Μιχαλάκης Καραολής, Ανδρέας Δημητρίου, Κυριάκος Μάτσης, Ανδρέας Παναγίδης, που εκτελέστηκαν στην αγχόνη φωνάζοντας «Ζήτω η Ελλάδα». Ο 18χρονος Ευαγόρας Παλληκαρίδης ήταν ο τελευταίος που απαγχονίστηκε – παρά τις εκκλήσεις για χάρη, η βασίλισσα Ελισάβετ αρνήθηκε.
Οι νεκροί αγωνιστές θάφτηκαν εντός των Κεντρικών Φυλακών Λευκωσίας, για να αποφευχθούν λαϊκές εξεγέρσεις. Τα «Φυλακισμένα Μνήματα», όπως αποκαλούνται σήμερα, έχουν μετατραπεί σε τόπο προσκυνήματος.
Ο στόχος της Ένωσης με την Ελλάδα τελικά δεν επιτεύχθηκε. Με τις Συμφωνίες του Λονδίνου και της Ζυρίχης, στις 19 Φεβρουαρίου 1959, η Κύπρος ανακηρύχθηκε ανεξάρτητο κράτος. Η ανεξαρτησία της θα ανακοινωθεί επίσημα την 1η Οκτωβρίου 1960, αλλά η σκιά του ανολοκλήρωτου πόθου της Ένωσης θα συνεχίσει να στοιχειώνει για δεκαετίες την Ιστορία του νησιού.
