Τετάρτη 30 Απριλίου 2025

Ροές αισθήματος και λογικής των Ελλήνων χθες και σήμερα


ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ

''Ο άνθρωπος δεν αλλάζει'', λέει ο λαός μας, αν και οι επιστήμονες δε συμφωνούν με αυτό γιατί συναρτούν τη δυνατότητα αλλαγής του με βιολογικούς και γενετικούς μηχανισμούς, ακόμα και περιβαλλοντικούς που του δίνουν τη δυνατότητα να αλλάξει.

Τη...  

 
δυνατότητα αλλαγής στη συμπεριφορά και τις πτυχές του χαρακτήρα ενός ανθρώπου, την έζησα εμπειρικά αναπάντεχα μόλις χθες στο πρόσωπο και την προσωπικότητα ενός παλιού διευθυντή μου τον οποίο καλούσαμε σε κάθε κοινή έξοδο των καθηγητών του παλιού μας σχολείου εις μάτην.

Δεν υπήρχε θετική ανταπόκριση εκ μέρους του συστηματικά, με επίκληση διαφόρων προφάσεων που δεν πολυπιστεύαμε. Γι' αυτό και αποδίδαμε πάντα την άρνησή του στον μοναχικό και εσωστρεφή χαρακτήρα του, ο οποίος οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι δεν είχε δική του οικογένεια και ζούσε με πάθος την πολιτικοποίηση του καφενόβιου λόγου.

Ο καφενές στην Ελλάδα, ως χώρος εκτόνωσης έντονων πολιτικών αντιθέσεων και κομματικών ανταγωνισμών σε φορτισμένες ειδικά πολιτικοκοινωνικά περιόδους έχει μεγάλη ιστορία, στην μετεξέλιξη της οποίας οφείλεται η μεταμόρφωσή του σε μικρογραφία της ελληνικής Βουλής.

Κι αυτό γιατί οι θαμώνες του καφενείου, προσκείμενοι σε διάφορα κόμματα, συμπεριφέρονται ως οπαδοί ομάδων που μετατρέπονται συχνά σε ''πελάτες'' κομματαρχών και κομματικών ινστρουχτόρων, τους οποίους εκθειάζουν ή λοιδορούν ανάλογα με τις πολιτικές θέσεις τους.

Με αέρα καφενόβιας... επικοινωνίας, που λέτε, έσκασε μύτη χθες εντελώς αναπάντεχα ο παλιός διευθυντής μας απολαμβάνοντας το βουβό ξάφνιασμά μας το οποίο μετατράπηκε σε διπλή έκπληξη, γιατί - πέρα απ' τις αναπότρεπτες αλλαγές του χρόνου - είδαμε πως άλλαξε άρδην το σήμα κατατεθέν της εμφάνισης και της συμπεριφοράς του.

Ο μόνιμα άτσαλα δεμένος κόμπος της γραβάτας του έγινε τώρα σωστό κομψοτέχνημα. Τα νύχτα του φρεσκοκομμένα και καθόλου κιτρινισμένα απ' το αποτσίγαρο, όπως παλιά, και το πουκάμισο φρεσκοσιδερωμένο και ατσαλάκωτο (δείγμα ότι είχε πετάξει εκείνο με τα τριμμένα μανίκια) κάτω από το καινούργιο καμηλό παλτό του, που έφτανε κάτω απ' τα γόνατα, λίγα εκατοστά απ' τα καλογυαλισμένα παπούτσια του στη θέση των παλιών σκονισμένων.

Του κάναμε θέση να καθίσει και τον κοιτάξαμε υποψιασμένα ρωτώντας τον παιχνιδιάρικα, αν βρήκε γυναίκα και παντρεύτηκε με το που πήρε τη σύνταξή του. Σ' άλλη περίπτωση, θα το έπαιρνε για αδιακρισία. Μπορεί και να θύμωνε.

Όμως τώρα ήταν άλλος άνθρωπος, εντελώς μεταμορφωμένος. Γι' αυτό και τα λίγα μαλλιά του έδειχναν περιποιημένα με φροντισμένη χωρίστρα στο πλάι, εκτός από ένα τσουλούφι στο μέτωπο που έμοιαζε επιμελημένα ατημέλητο.

- Α, όχι, όχι, δεν παντρεύτηκα, μη χαίρεστε..., είπε με ανάλαφρη ειρωνεία βλέποντας το υποψιάρικο βλέμμα μας. Χήρεψε η αδελφή μου και μου ζήτησε να μένω στο σπίτι της για παρέα στην ίδια και τα ανίψια μου...

Ήταν κάτι που δε φανταστήκαμε και σπεύσαμε να τον συλλυπηθούμε, αλλά εκείνος μ' ένα του νεύμα άλλαξε άρδην το κλίμα φέρνοντας στο τραπέζι την πολιτική επικαιρότητα με εισαγωγή την ατάκα του Ηλιόπουλου από την ταινία της Φίνος φιλμ του '61 ''ΑΤΣΙΔΑ'':

- Λοιπόν, σήμερα δεν ξέρω αν το προσέξατε… είμαστε μια ωραία ατμόσφαιρα, είπε και - πάνω που πήγαμε να δακρύσουμε - ξεσπάσαμε σε λυτρωτικά γέλια, σαν να θέλαμε να διαψεύσουμε το ''Μαραμένα τα γιούλια'' του Αττίκ που ακουγόταν σε χαμηλούς τόνους στην ρετρό ταβέρνα της Πλάκας (''Μαραμένα τα γιούλια κι οι βιόλες/Μαραμένα και τα γιασεμιά/Μαραμένες κι οι ελπίδες μου όλες / Στης καρδιάς μου τη μαύρη ερημιά...).

Όμως γρήγορα σοβαρευτήκαμε όλοι μπαίνοντας στα βαθιά της γκρίζας επικαιρότητας. Κάποια στιγμή μάλιστα, το όλο κλίμα που δημιουργήθηκε μεταξύ μας στο άναμμα των πολιτικών συζητήσεων, έδινε την αίσθηση ότι αναβίωνε το ιστορικό καφενείο του ''ΖΑΧΑΡΆΤΟΥ'' στην πλατεία Συντάγματος, όπως το περιγράφουν στα έργα τους οι συγραφείς της εποχής 1888-1963, με θαμώνες ανθρώπους των Γραμμάτων (Παλαμά, Ψυχάρη κλπ), της Τέχνης (ζωγράφους: Ιακωβίδη, Λύτρα κλπ), στρατιωτικούς και πολιτικούς (Βενιζέλο, Παπανδρέου κλπ).

Το περιγράφουν ως εμβληματικό, με τη λεπτομέρεια ότι ο πλειστάκις πρωθυπουργός της Ελλάδας Γεώργιος Παπανδρέου (1944-1945, 1963, 1964-1965) το χαρακτήρισε ως ''το δεύτερον και το πλέον ελεύθερον κοινοβούλιον της χώρας''.

Για μας ωστόσο εκείνο το ιστορικό ταβερνάκι της Πλάκας, που ήταν σημείο συνάντησης διαπρεπών προσωπικοτήτων, το είχε υποκαταστήσει τώρα η σύγχρονη έκδοση ενός πολύχρωμου πολυχώρου εστίασης, μετά το μεσοδιάστημα του διαχωρισμού των καφενείων σε κόκκινα, πράσινα ή γαλάζια καφενεία, όπου έδινε κι έπαιρνε ο καφενόβιος πολιτικός λόγος σε περιόδους κλιμάκωσης της πολιτικής έντασης μεταξύ των κομμάτων εξουσίας.

Η διαφορά του μακρινού χθες με το σήμερα είναι χαώδης βέβαια, γιατί τότε ο λόγος των λαϊκών καφενείων είχε δεχτεί ασυναίσθητα την εσάνς του μορφωτικού επιπέδου της εποχής που τη χαρακτήριζε η πνευματική καλλιέργεια και η εξισορρόπηση του αισθήματος με τη λογική.

Καλλιέργεια η οποία απλωνόταν διαταξικά, σε όλα τα κοινωνικά στρώματα εξευγενίζοντας χαρακτήρες και προικίζοντας με ήθος τον απλοϊκό λαό, πέραν του σεβασμού και του θαυμασμού που έτρεφε αυτός προς την αριστοκρατία του πνεύματος της εποχής του.

Αν εξαιρέσει κανείς την επταετία της Χούντας η οποία αντιμετώπιζε αυταρχικά τον λαό αποκλείοντάς του από κάθε πολιτική δράση και επιβάλλοντας άπνοια του πολιτικού λόγου και στα καφενεία ακόμα (πράγμα που οδήγησε πολλούς να λειτουργούν συγκεκαλυμμένα και συνωμοτικά), στα χρόνια της Μεταπολίτευσης οι πολίτες απολάμβαναν τη δημοκρατία.

Τη δημοκρατία μέσα και έξω απ' τη Βουλή, κυρίως στα καφενεία όπου επεκτείνονταν οι πολιτικές αντιπαραθέσεις χωρίς να ξεφεύγουν ωστόσο από τα πλαίσια του διαλόγου με ανταλλαγή επιχειρημάτων, στη βάση πραγματικών στοιχείων και επιστημονικών δεδομένων, κατά τα πρότυπα της πολιτικής αντιπαράθεσης στο Κοινοβούλιο μεταξύ των βουλευτών της συμπολίτευσης και της αντιπολίτευσης.

Όσο περνούσε ο καιρός όμως, οι ροές αισθήματος και λογικής του λαού μας άρχισαν να ξεφτίζουν. Η έκπτωση των δημοκρατικών ελευθεριών (τι οποίες αποθέωνε άλλοτε ο ηθικός πλουραλισμός των υπερατομικών αξιών) άρχισε να μεταγγίζει αργά αλλά σταθερά την παρακμή έξω απ' το Κοινοβούλιο.

Παρακμή στην οποία συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό ο φαλκιδευτής της δημοκρατίας λαϊκισμός (πολιτικό παράσιτο που ευδοκιμεί στο έδαφός της δια των αριστεροδεξιών εκπροσώπων του στη Βουλή), με αποτέλεσμα να αποκτά χαρακτήρα χαμηλής ποιότητας η πολιτική μας ζωή κυρίαρχα σήμερα, με αντίκτυπο στην κοινωνία και όχημα τα Μέσα Επικοινωνίας και Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ).

Ποιότητας ρηχής, φτηνής και τυποποιημένης, που μετατρέπει τους πολίτες σε ''εργαλεία'' κομματικής προπαγάνδας χειραγωγούμενα και ετεροκατευθυνόμενα. ''Εργαλεία'' με ατεκμηρίωτες απόψεις και δογματικές θέσεις, τα οποία - επειδή στερούνται επιχειρημάτων - χρησιμοποιούν για αντίλογο απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς.

Χαρακτηρισμούς υποτίμησης χυδαίους και χοληφόρους κατά των των πολιτικών αντιπάλων τους είτε λόγω του αναλφαβητισμού και του συμπλεγματισμής συμπεριφοράς τους είτε (στην περίπτωση των εγγράμματων) της επιλογής τους να απεκδυθούν του ρόλου τους και να ενδυθούν αυτόν που λειτουργεί ανεξέλεγκτα ως δολοφόνος χαρακτήρων σε βάρος των άλλων, με πρώτο θύμα της εχθροπάθειάς τους τον πρωθυπουργό.

Έτσι φτάσαμε σήμερα στη δημιουργία δυναμικής όχλου με αφορμή το προ διετίας τραγικό δυστύχημα των Τεμπών. Δημιουργία που εκδηλώθηκε - βάσει σχεδίου - ως αίτημα για δικαιοσύνη με όχημα τα συλλαλητήρια, για να αποκαλυφθούν στη συνέχεια οι πολιτικοί στόχοι των κρυπτόμενων ή μη ποδηγετών του.

Δυναμική που προσπάθησε ανεπιτυχώς να διαμορφώσει υπόστρωμα πολιτικής αστάθειας με κυρίαρχη τη στρεψοδικία που παραποιεί την αλήθεια, ψεύδεται ενσυνείδητα, χυδαιολογεί και αναπαράγει ψεύτικες ειδήσεις, με αποκορύρωμα την εξώθηση και καθοδήγηση πολιτών από τα (ρο) μποτς του διαδικτύου, τα οποία - με έδρα την Ελλάδα ή το εξωτερικό, απ' όπου εκπορεύονται μεγάλα οικονομικά συμφέροντα - επιτίθενται μαζικά κατά της κυβέρνησης.

Επιτίθενται βίαια προειδοποιώντας την, κατά περίπτωση, για την προσεχή κάθοδό τους στην πολιτική. Κάθοδο που θα τη... ''σβήσει'' εκλογικά, όπως πιστεύουν, παίρνοντας την εκδίκησή τους γιατί τους αδίκησε στη μοιρασιά των ευρωπαϊκών κονδυλίων και όχι μόνο...

Με άλλα λόγια κάνουν ό,τι μπορούν για να επαληθεύσουν τα λόγια του Αμερικανού διανοούμενου Νόαμ Τσόμσκι ότι η αντιπροσώπευση στη δημοκρατία εξαντλείται μόνο στην εκπροσώπηση των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων.

Πράγμα που απευχόμαστε όλοι, ασφαλώς, γιατί ένα δυστοπικό περιβάλλον σε καθεστώς δημοκρατικό αποκαλύπτει τη μη συμμετοχή του λαού στο πολιτικό γίγνεσθαι και τη διάβρωση της εμπιστοσύνης του στις αξίες λόγω της σταδιακής επικράτησης της πολιτικής προπαγάνδας περί διαφθοράς (βλ. συνέντευξη Καρυστιανού στο Sunday Times περί διεφθαρμένης Ελλάδας) και μετατροπής της ελληνικής δημοκρατίας σε αυταρχικό και απολυταρχικό καθεστώς ''χωρίς κοινωνική ευαισθησία''.

Πολιτικής προπαγάνδας που, στη δική μας περίπτωση, εκπορεύεται από κόμματα της αντιπολίτευσης, τα οποία - προκειμένου να αποκομίσουν πολιτικά οφέλη στο ενδεχόμενο πρόωρης προσφυγής στις κάλπες - επιδίδονται συστηματικά - αντί κριτικής - σε διασπορά ψευδών ειδήσεων (ισοδύναμης με ''δολοφονία χαρακτήρων'') κατά του πρωθυπουργού, μελών της κυβέρνησης και εκπροσώπων της Δικαιοσύνης (με επίδικο την μη εκδικασθείσα ακόμα τραγωδία των Τεμπών).

Σε ''δολοφονία χαρακτήρων'' μέσω συνεντεύξεων σε ξένα ΜΜΕ και παραπλανητικών αναρτήσεων από κομματικά τρολ του διαδικτύου. Αγώνα δρόμου στο εξωτερικό προς δυσφήμιση του κύρους της Ελλάδας και των Αρχών της, με αποτέλεσμα σωρεία καταδικαστικών αποφάσεων σε βάρος μας απ' την Ε.Ε...

Όλα αυτά, φυσικά, βάσει καταγγελιών Ελλήνων και ακτιβιστών φιλομεταναστών στο Ευρωκοινοβούλιο (σε συνέργεια με την κ. Καρυστιανού), εξ αφορμής του ναυαγίου του '23 στην Πύλο, της υπόθεσης των Τεμπών (η δικογραφία της οποίας διαβιβάστηκε ήδη στη Βουλή προκειμένου να διερευνηθούν τυχόν ευθύνες του πρώην υπουργού Υποδομών και Μεταφορών Κώστα Καραμανλή και του πρώην υπουργού Χρήστου Σπίρτζη) και των επιστροφών μη νόμιμων μεταναστών, τις οποίες καθιέρωσε η κυβέρνηση να γίνονται από το Λιμενικό για προστασία των θαλάσσιων και ηπειρωτικών συνόρων μας με την Τουρκία.

Κρινιώ Καλογερίδου