Δευτέρα 23 Ιουνίου 2025

Η δική μας θαλασσοπλοΐα (Έρρωσθε)


(Του Μάρκου Μπόλαρη)

Ακουμπισμένος στην κουπαστή

της Αυτοκρατορικής τριήρεως βρισκόταν,

είχαν διαπλεύσει τα Στενά της Έλλης,

ανάμεσα...
 
 
Ίμπρου και Τενέδου έπλευσαν,

την Λήμνο θωρούσαν στη νοτιά,

το Αγιονόρος ορθωνόταν μπροστά τους

καταμεσής του βόρειου Αιγαίου αρχαίος βιγλάτορας,

τελείωνε η άνοιξη,

καλοκαίριαζε,

κι ο νούς του ταξίδευε , επί πτερύγων κυμάτων,

στους χρόνους εκείνους ξαναγύριζε

που πρωτόρθε το πολεμικό πλοίο

από την Βασιλεύουσα για να τον παραλάβει

τούτον , τον ιερομόναχο Κάλλιστο,

τον μαθητή του Αγίου Γρηγορίου του Σιναίτη,

που ασκήτευε στην Σκήτη του Μαγουλά, πλησιόχωρη της αρχαίας Πατριαρχικής Μονής των Ιβήρων,

είχε αγκυροβολήσει τότες το αποσταλθέν

από τον Αυτοκράτορα Ιωάννη Καντακουζηνό τον Στ’ αυτοκρατορικό σκάφος στον αρσανά τον Ιβηρήτικο , ναυσιπλοΐα προς χειροτονία ,

αφού η εν Κωνσταντινουπόλει Σύνοδος

τον είχε επιλέξει , Σωτηρίω εν έτει 1350,

ως Οικουμενικό Πατριάρχη ,

και ιδού, Κάλλιστος Κωνσταντινουπόλεως ο Α ‘ !

Δύσκολοι χρόνοι ,

άβυσσος άβυσσον επικαλείται,

κι η ανοησία των ανθρώπων τους έκανε αφόρητους,

κυκλωμένη η Αυτοκρατορία των Ρωμαίων

από ούλες τις μπάντες,

Βούλγαροι και Σέρβοι, Αλβανοί και Φράγκοι

στα Βαλκάνια,

Τούρκοι και πάλιν Τούρκοι , φυλές και άλλες φυλές στην Μικρά Ασία ,

Βενετσιάνοι και Γενοβέζοι στο Αιγαίο , στην Θάλασσα του Μαρμαρά , στον Εύξεινο Πόντο,

κι αυτοί στην Πόλη , στην Πόλη του Κωνσταντίνου

στήσαν θανατερές διαμάχες ,

το ποιός θα είναι ο εστεμμένος ,

εμφύλιοι πόλεμοι λυσσαλέοι ,

συμμαχίες με τους εχθρούς τους ανελέητους,

χάθηκε σχεδόν όλοι η Μικρασία ,

χάθηκε η Μακεδονία, πλήν της Θεσσαλονίκης,

ρεσάλτα των Γενοβέζων στα Αιγαιοπελαγίτικα νησιά,

το πώς η άμετρη φιλοδοξία,

το πώς η ανικανότητα που την φουντώνει

η φιλοδοξία, η κενοδοξία, η ματαιοδοξία,

το πώς η συσπείρωση ανασφαλών σε βάρος ικανών,

το πώς η σφαλερής επιλογή συμμάχων,

τούτους τους καιρούς ,

επιδείνωσε την κυριαρχία των Ρωμαίων,

ανέστρεψε το χέρι του ο Πατριάρχης

ένα δάκρυ να σφουγγίσει,

το κομποσκοίνι στην χέρα του δουλεύει,

την πάσαν ελπίδα μου εις Σε ανατίθημι ,

Κερά μου Πορταίτισσα,

ζύγωσε το πλοίο στ’ Άγιον Όρος ,

χάρμα οφθαλμών τούτη η ευλογημένη χερσόνησος,

στην Λαύρα πρώτα θα προσκυνούσε

ο Πρώτος της Ορθοδοξίας ,

στην Μεγίστη Λαύρα του Αγίου Αθανασίου,

του πεφιλημένου δασκάλου

του Αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά,

ο ρυθμικός παφλασμός

στα βαθυγάλανα νερά του Αιγαίου των κουπιών

του πολεμικού πλοίου χάιδευε τ’ αυτιά του

και τον ξεκούραζε ,

ένα αγέρι βόρειοανατολικό κινημένο

απ’ τα βουνά της Θράκης φούσκωνε τα πανιά της τριήρεως, χάιδευε μ’ αρμύρα το πρόσωπό του

κι ανέμιζε το ράσο του ,

στην κρίσιμη αποστολή ξαναγύρισε ο νούς του,

όχι, δεν έχει πολύ χρόνο περίσπασης

ούτε ρεμβασμού,

ορδές βαρβάρων πέρασαν τον Ελλήσποντο,

τουρκικές ορδές ταλανίζουν την ερίβωλο Θράκη,

να, η Καλλίπολη στα χέρια τους,

μόνον αυτή να ήταν,

ακολούθησε το Διδυμότειχο, η Ανδριανούπολη,

η Φιλιππούπολη,

τα περιφανέστερα κάστρα των Ρωμιών

στα χέρια των Τουρκών,

Α ! η αμυαλοσύνη που περίσσεψε

στους καιρούς μας,

Α ! η φιλοδοξία η άμετρη που τύφλωσε

βασιλείς και λαό,

ένα γύρω οχτροί θανατεροί, άπληστοι,

και εμείς , ο ένας τ’ αλλουνού

τα μάτια πώς θα βγάλει, πιό βαθιά ,

Ίλεως γενού ημίν Δέσποτα επί ταις αμαρτίαις ημών,

ναί, σε κατεπείγουσα αποστολή,

ζητήσαν από τον Πατριάρχη να πάει για λογαριασμό

της Αυτοκρατορίας ,

Πρέσβυς να γενεί ,

στην Τσαρίνα να πορευτεί την χήρα Ελισάβετ

του Στεφάνου του Ντουσάν των Τριβαλών,

των Σέρβων εννοώ ,

να φιλιόσουν αναπότρεπτη ανάγκη οι Χριστιανοί ,

να πάψει η φαγωμάρα, να συμμαχήσουν κατά των αλλοπίστων,

κοινή πανστρατιά να συμπήξουν,

Ρωμιοί και Σέρβοι, μακάρι κι οι Βούλγαροι,

τον Τούρκο πίσω, στην θάλασσα να ρίξουν,

τούτες ήταν οι γραφές

από τον Αυτοκράτορα τον Ιωάννη τον Ε ‘ τον Παλαιολόγο, είχε αποσυρθεί ο Καντακουζηνός,

στο μοιράδι της Παναγιάς αποβιβάστηκε,

στον Άγιο Μάξιμο τον ερημίτη, τον Καυσοκαλύβη

του πρότειναν να πάει για ευχές.,

κι ήταν τι , τάχατες,

παλαβομάρες ενός γέρο σαλεμένου,

ή μήπως , απίθανον μα πιθανόν,

πρόρρηση ενός αγιασμένου,

τον καλωσόρισε στο καλυβάκι του,

κι ύστερις, στους άλλους στράφηκε

και τους ανακοίνωσε

«Ούτος ο γέρων έχασε την γραίαν του»,

τη θέλει τούτο να πεί, αργότερα το νιιώσανε,

μετά κατάλαβαν την πρόφητεία,

τότες κατάλαβαν γιατί όταν έφευγε ο Πατριάρχης

από το καλύβι του, τούτος τον ξεπροβόδιζε

ψάλλοντας την νεκρώσιμη ακολουθία

«Άμωμοι εν οδώ …»,

όταν τους ήρθαν τα νέα από τας Σέρρας,

που και Φέρρας τα ονόμαζαν οι ιστορικοί

της εποχής εκείνης,

μην λησμονήσω να σας ειπώ και τούτο ,

μείζον και γαρ,

ότι παραπλέοντας την Αθωνική χερσόνησο

ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κάλλιστος

στους χίλιους τριακόσιους εξήντα τέσσαρες χρόνους,

εγκαινίασε επί αλικτύπου βράχου

το νεόδμητο Καθολικό της Ιεράς Μονής Παντοκράτορος,

μνημείο λαμπρό των Τεχνών έως και τα νύν

κι από εκεί έπλευσε στη συνέχεια

για την πρωτεύουσα του Ντουσάν,

απ’ όπου τα νέα διαδόθηκαν, δηλαδή,

πώς είχε φτάσει η Πατριαρχική Συνοδεία

στην θεοφρούρητη αυτή πόλη που

ως έδρα της είχε η Τσαρίνα των Σέρβων ,

η χήρα του μεγάλου Στεφάνου Ντουσάν η Ελισάβετ,

τους είχε υποδεχτεί εν πάση πομπή και τελετή,

κι όχι μόνον η Βασίλισσα μα κι άπαντες οι Σέρβοι της ακολουθίας της κι απαξάπαντες οι Ρωμιοί ,

οι αρχαίοι της πόλης των Σερρών κάτοικοι,

άρχισαν οι συζητήσεις κι οι διαπραγματεύσεις,

το ισχυρό βασίλειο του Ντουσάν ήδη σε αποσύνθεση βρίσκονταν, όλοι αντιλαμβανόντουσαν ότι η ισχύς απέναντι στον εχθρό από την συμμαχία και την ένωση μόνον θα προέκυπτε,

αλλά, το λοιμικό ,

μαύρος θάνατος θέριζε την Ευρώπη ,

πανούκλα και στα Σέρρας,

πριχού ολοκληρωθούν οι πρεσβείες,

που άρχισαν με τους ευνοϊκότερους οιωνούς,

αρρωσταίνει ο Πατριάρχης Κάλλιστος ,

άρρωστοι και πλείστοι της Συνοδείας του,

πριν καλά το καταλάβουν,

ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Κάλλιστος ο Α ‘

εξεδήμησε στην θεόσωστη πόλη των Σερρών,

τότες θυμήθηκαν τον ιδιότροπο ασκητή και τις παλαβομάρες του,

τότες αντιλήφτηκαν το νόημα του αποχαιρετισμού του με τον «Άμωμο»,

πήγαν οι Λαυριώτης το νεκρό να ζητήσουν

στο Άγιον ´Ορος να τον ενταφιάσουν,

καλόγηρος Αγιονορείτης , μαθές, ήταν,

στήλωσε πόδι η Τσαρίνα,

τούτον τον Άγιο του Θεού εδώ τον θέλω,

στα Σέρρας, την πρεσβεία του έχω ανάγκη ,

όχι τώρα πιά προς τον Αυτοκράτορα,

μα , τα νύν, χρείαν έχω της προς

Κύριον Ιησούν Χριστόν πρεσβείας Του,

εδώ, μπροστά στην αρχαία Μητρόπολη,

εδώ, ομπρός από τον κάλλιστο αρχαίο Μηττοπολιτικό Ναό του Αγίου Θεοδώρου

θα ενταφιαστεί , κειμήλιο πολυτίμητο των Σερρών,

κι απάνω στο μνήμα Του, παρεκκλήσι

του Κάλλους αντίστοιχο θα ανεγείρω ,

εις μνημόσυνον αιώνιον,

τους τίμησε τους Αγιονορείτες η Τσαρίνα,

μα το χατίρι δεν τους το έκανε ,

και έμεινε έκτοτε

ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Κάλλιστος ο Α ‘,

ο λόγιος ο διαπρέπων τόσον εις τα της θύραθεν σοφίας όσον και εις τα νάματα της θεολογίας,

ο προεστώς της εν Κωνσταντινουπόλει Συνόδου

που την Ορθοδοξία εστερέωσε

και τα θεοκίνητα ρήματα

του Θεσσαλονίκης Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά

Συνολικώς κατοχύρωσε ,

υπό την προεδρία Ιωάννου του Στ’ του Καντακουζηνού,

ετάφη και παρέμεινε εν Σέρραις

πρεσβεύων αείποτε,

τι κι εάν εμείς οι περίφροντεις τον λησμονούμε,

τι κι εάν εμείς ούτε μιά εικόνα έχουμε κι ένα καντήλι,

στ’ αλήθεια , δεν τα χρειάζεται ,

εμείς υπολειπόμεθα κι υστερούντες

υστερούμεθα,

πρεσβεύων ούτος υπάρχει

στην κουπαστή ακουμπώντας

της άλλης νηός, της σωτηριώδους !

Η αποστολή πέτυχε ,

η πρεσβεία έγινε δεκτή από την Τσαρίνα

ενθουσιωδώς ,

ο Πρέσβυς όμως ποτέ δεν επέστρεψε

στην Βασιλεύουσα την απόκριση να μεταφέρει !

Η ευκαιρία δαπανήθηκε , επειδή δεν υπήρξε

η ψυχραιμία κι η σοβαρότητα

εμμονής στην στρατηγική

της Συμμαχίας !

Λίγο αργότερα , καθώς

ο Αυτοκράτορας Ιωάννης Ε’ Ο Παλαιολόγος

θα μπεί στην εξουθενωτική περιπέτεια

αναζήτησης βοήθειας στην Δύση,

την πρωτοβουλία θα πάρει στα χέρια του

ο Δεσπότης των Σερρών Ιωάννης ο Ούγκλεσης,

εκστρατεύων κατά των Τούρκων,

μιά άλλη ιστορία .

Της εικοστή Ιουνίου μηνός

Μνήμη του εν Αγίοις Πατρός Ημών

Καλλίστου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως !

Τις πρεσβείες Του,

στους δύστηνους καιρούς

της δικής μας θαλασσοπλοΐας !

Έρρωσθε !

ΥΓ

Η μικρογραφία από Κώδικα που φυλάσσεται εις Παρισίους αποτυπώνει εξαιρετικά την Σύνοδο του 1351 στο Ανάκτορο των Βλαχερνών για τον Ησυχασμό, υπό την Προεδρία του Αυτοκράτορος Ιωάννου ΣΤ’ του Καντακουζηνού , προεστώτος του Πατριάρχου Καλλίστου του Α ‘ . Εικάζεται ως χρονολογία κατασκευής το 1370 - 1375