Καθώς τα εθνικά θέματα έχουν τεθεί και πάλι στο επίκεντρο, έχει τα δικά της χαρακτηριστικά μια “ξεχασμένη” (αλλά ιστορική και άκρως επίκαιρη) επέτειος η οποία αφορά την Βόρειο Ήπειρο...
Σαν χθες στις 18 Ιουνίου 1914 οι Μεγάλες Δυνάμεις έδωσαν την επίσημη έγκρισή τους για το «Πρωτόκολλο της Κέρκυρας» με το οποίο αναγνωρίστηκε επίσημα η ελληνικότητα και η αυτονομία της Βορείου Ηπείρου. Και μολονότι λόγω των γεγονότων που ακολούθησαν δεν εφαρμόστηκε, το Πρωτόκολλο αυτό δεν έχει -έως και σήμερα- ακυρωθεί από καμία μεταγενέστερη συνθήκη. Επομένως θα έπρεπε κανονικά να παραμένει ανοικτό το θέμα της υλοποίησής του...
Είχε προηγηθεί στις 17 Δεκεμβρίου 1913 η υπογραφή του Πρωτοκόλλου της Φλωρεντίας που παραχωρούσε στο νεοσύστατο αλβανικό κράτος την περιοχή της Βόρειας Ηπείρου – και συγκεκριμένα, υπό τις πιέσεις της Ιταλίας και της Αυστρίας, το Αργυρόκαστρο, το Δέλβινο, την Κορυτσά, το Λεσκοβίκι και την Πρεμετή.
Όμως ο ελληνισμός τη Βορείου Ηπείρου δεν αποδέχτηκε αυτή τη συμφωνία και τους ετεροβαρείς συμβιβασμούς του Ελευθερίου Βενιζέλου, συνεχίζοντας τον ξεσηκωμό. Τον Φεβρουάριο του 1914 κηρύχθηκε από τον Σπύρο Σπυρομήλιο αρχικά η αυτονομία της Χειμάρρας και αμέσως μετά συγκροτήθηκε - παρά την άρνηση της Ελλάδας να βοηθήσει- η κυβέρνηση της “Αυτόνομης Δημοκρατίας της Βορείου Ηπείρου” με πρόεδρο τον Γεώργιο Χρηστάκη-Ζωγράφο. Η 17η Φεβρουαρίου θεωρείται ημέρα-σταθμός....
Οι Βορειοηπειρώτες ύστερα από πολλές και νικηφόρες μάχες κέρδισαν με το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας, που αναθεωρούσε της Φλωρεντίας, επίσημα την αυτονομία τους. Υπό την εγγύηση των Μεγάλων Δυνάμεων και την αιγίδα του πρίγκηπα Βηντ της Αλβανίας εξασφάλισαν αυτοδιοίκηση και απέκτησαν δικαιώματα όπως στρατολόγηση αυτοχθόνων στην χωροφυλακή, απαγόρευση παραμονής στρατιωτικών μονάδων από μη ντόπιους στην περιοχή παρά μόνο σε περίπτωση πολέμου ή επανάστασης, διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στα σχολεία, θρησκευτική διδασκαλία μόνο στα ελληνικά. Μετά την έγκριση των Μεγάλων Δυνάμεων, αποδέχτηκε οριστικά την συμφωνία και η αλβανική κυβέρνηση «εξ ολοκλήρου και χωρίς όρους»...
Τι επακολούθησε; Μερικούς μήνες αργότερα, τον Αύγουστο, κηρύχθηκε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος κι ενώ η Ελλάδα εισήλθε το 1917 σε αυτόν άφησε ανεκμετάλλευτο το αντάλλαγμα που είχε τεθεί στο τραπέζι για οριστική ενσωμάτωση της Βορείου Ηπείρου...
Η επόμενη μεγάλη ευκαιρία που χάθηκε ήταν στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Αν και το 1940-41, η Ελλάδα με το αλβανικό έπος απελευθέρωσε την Βόρειο Ήπειρο, η γερμανική κατοχή που επακολούθησε ματαίωσε την ενσωμάτωση της στη μητέρα πατρίδα....
Αν και όλα αυτά τα χρόνια δεν εφαρμόστηκε, το «Πρωτόκολλο της Κέρκυρας» είναι ακόμα και σήμερα σε ισχύ καθώς δεν έχει αναιρεθεί ή αντικατασταθεί με κάποιο άλλο. Και τώρα που η Αλβανία επιδιώκει την είσοδο της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, γιατί να μην τεθεί το θέμα ενεργοποίησης του; Από μια άλλη κυβέρνηση προφανώς και όχι τη σημερινή του κ. Μητσοτάκη...
Ο ΚΟΡΙΟΣ
