Συρτάρια γεμάτα, μυαλό φορτωμένο...
Συρτάρια γεμάτα παλιά χαρτιά, ντουλάπες που δεν κλείνουν πια, κουτιά που μετακινούνται από γωνιά σε γωνιά χωρίς να ανοίγονται ποτέ. Για...
πολλούς από εμάς, αυτή η εικόνα είναι απλώς «μια φάση» ή «έλλειψη χρόνου». Για άλλους όμως, μπορεί να είναι σημάδι ενός βαθύτερου μοτίβου που σχετίζεται με την ψυχική υγεία: τη συσσώρευση αντικειμένων ως μηχανισμό αντιμετώπισης — και ίσως, ως σύμπτωμα της ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder / Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας).
Δεν είναι απλώς αναβλητικότητα
Πόσες φορές σκεφτήκαμε να «ξεκαθαρίσουμε επιτέλους τα πράγματα»; Να κάνουμε ένα γερό ξεσκαρτάρισμα και να πετάξουμε ό,τι δεν χρειαζόμαστε πια; Και πόσες φορές αυτό το ξεκαθάρισμα αναβλήθηκε, ή μας γέμισε άγχος, ενοχές ή ακόμα και λύπη;
Ο αποθησαυρισμός — ή αλλιώς hoarding — δεν είναι πάντα μια ξεκάθαρη διαταραχή. Μπορεί να ξεκινά ως μικρή συνήθεια, μια δυσκολία στο να αποχωριστούμε αντικείμενα, είτε γιατί «μπορεί να χρειαστούν», είτε γιατί «κουβαλούν αναμνήσεις». Όμως, για κάποιους από εμάς, αυτή η δυσκολία ξεπερνά το πρακτικό επίπεδο και επηρεάζει την καθημερινότητά μας: δυσκολευόμαστε να οργανώσουμε το χώρο μας, νιώθουμε πίεση, ενοχές, στρες. Και σε πολλές περιπτώσεις, αυτό συνδέεται με την ADHD.
Η νέα έρευνα που ρίχνει φως
Σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Psychiatric Research, σχεδόν το 19% των ενηλίκων με διαγνωσμένη ADHD παρουσίασε κλινικά σημαντικά συμπτώματα αποθησαυρισμού. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από το Anglia Ruskin University σε συνεργασία με το Cambridge and Peterborough NHS Foundation Trust, με επικεφαλής τον Δρ. Sharon Morein, ειδικό ψυχολόγο.
Το δείγμα αποτελούνταν από ενήλικες ηλικίας γύρω στα 30, άνδρες και γυναίκες εξίσου, οι οποίοι δεν είχαν προηγουμένως αναγνωρίσει τη συσσώρευση ως πρόβλημα. Μέχρι που οι ερωτήσεις της έρευνας αποκάλυψαν έναν κοινό παρονομαστή: παρορμητικότητα, δυσκολία συγκέντρωσης, συναισθηματική προσκόλληση σε αντικείμενα και διαρκής αίσθηση “ανολοκλήρωτου”.
Αντίθετα, σε δύο διαφορετικές ομάδες του γενικού πληθυσμού χωρίς ADHD, μόνο το 2% έως 3% εμφάνισε τέτοιου επιπέδου αποθησαυριστική συμπεριφορά. Η διαφορά είναι εντυπωσιακή — και σημαντική.
ADHD και αποθησαυρισμός: Τι σχέση έχουν;
Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής/Υπερκινητικότητας (ADHD) δεν αφορά μόνο την παιδική ηλικία. Συνεχίζει να επηρεάζει τη ζωή πολλών ενηλίκων, με τρόπους που δεν είναι πάντα εμφανείς. Εκτός από τη δυσκολία συγκέντρωσης ή την παρορμητικότητα, ένα βασικό χαρακτηριστικό είναι η εκτελεστική δυσλειτουργία: η αδυναμία να οργανώσουμε, να πάρουμε αποφάσεις, να ξεκινήσουμε ή να ολοκληρώσουμε απλές ενέργειες.
Και τι είναι το ξεκαθάρισμα του σπιτιού, αν όχι μια σειρά από αποφάσεις και δράσεις; Όταν έχουμε ADHD, αυτός ο τύπος δραστηριότητας μπορεί να μας φαίνεται βουνό. Και τότε, επιλέγουμε να κρατήσουμε τα πράγματα. Όχι γιατί τα χρειαζόμαστε, αλλά γιατί δεν έχουμε την ψυχική ενέργεια να αποφασίσουμε για αυτά.
Όχι απλώς «συλλογή» — ψυχολογικό βάρος
Ο αποθησαυρισμός δεν είναι hobby. Δεν είναι συλλογή. Είναι ένα μοτίβο που γεμίζει τους χώρους μας και αδειάζει τη συναισθηματική μας ενέργεια. Ο Δρ. Morein εξηγεί:
«Τα άτομα με διαγνωσμένη διαταραχή αποθησαυρισμού έχουν γεμίσει τους χώρους διαβίωσής τους με τόσα πολλά αντικείμενα, ώστε η ακαταστασία τους επηρεάζει την καθημερινή λειτουργία και οδηγεί σε κακή ποιότητα ζωής, άγχος και κατάθλιψη».
Όμως, τα άτομα με ADHD σπάνια αναφέρουν τέτοια προβλήματα από μόνα τους. Συνήθως τα εντοπίζουν τυχαία — όταν κάποιος τους ρωτήσει, ή όταν η κατάσταση στο σπίτι αρχίζει να τους πνίγει. Και κάπου εκεί, ξεκινάει η συνειδητοποίηση.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Η αποδοχή είναι το πρώτο βήμα. Δεν είμαστε «τεμπέληδες» ούτε «ανίκανοι». Είμαστε άνθρωποι με ένα διαφορετικό νευρολογικό προφίλ, που χρειάζεται κατανόηση — όχι ντροπή.Αν ζούμε με ADHD, είναι σημαντικό να συζητήσουμε με τον γιατρό ή τον θεραπευτή μας για πιθανές τάσεις αποθησαυρισμού.
Μπορούμε να ζητήσουμε ψυχολογική υποστήριξη για να βρούμε πιο υγιείς τρόπους οργάνωσης, να δουλέψουμε τη συναισθηματική προσκόλληση στα αντικείμενα και να ανακτήσουμε τον έλεγχο στο χώρο μας.
Και κυρίως: να δώσουμε στον εαυτό μας χώρο και χρόνο. Γιατί η αλλαγή δεν είναι απλή — αλλά είναι απολύτως εφικτή.
Κλείνοντας…
Η ακαταστασία δεν είναι απλώς θέμα αισθητικής. Μπορεί να είναι ο καθρέφτης του εσωτερικού μας κόσμου. Και όσο δύσκολο κι αν είναι να αποχωριστούμε ένα παλιό κουτί, ένα ρούχο, ένα χαρτί, άλλο τόσο δύσκολο είναι να αφήσουμε πίσω και τις πεποιθήσεις που μας κρατούν εγκλωβισμένους.
Δεν είμαστε μόνοι. Και δεν χρειάζεται να τα κρατάμε όλα.
Δεν είναι απλώς αναβλητικότητα
Πόσες φορές σκεφτήκαμε να «ξεκαθαρίσουμε επιτέλους τα πράγματα»; Να κάνουμε ένα γερό ξεσκαρτάρισμα και να πετάξουμε ό,τι δεν χρειαζόμαστε πια; Και πόσες φορές αυτό το ξεκαθάρισμα αναβλήθηκε, ή μας γέμισε άγχος, ενοχές ή ακόμα και λύπη;
Ο αποθησαυρισμός — ή αλλιώς hoarding — δεν είναι πάντα μια ξεκάθαρη διαταραχή. Μπορεί να ξεκινά ως μικρή συνήθεια, μια δυσκολία στο να αποχωριστούμε αντικείμενα, είτε γιατί «μπορεί να χρειαστούν», είτε γιατί «κουβαλούν αναμνήσεις». Όμως, για κάποιους από εμάς, αυτή η δυσκολία ξεπερνά το πρακτικό επίπεδο και επηρεάζει την καθημερινότητά μας: δυσκολευόμαστε να οργανώσουμε το χώρο μας, νιώθουμε πίεση, ενοχές, στρες. Και σε πολλές περιπτώσεις, αυτό συνδέεται με την ADHD.
Η νέα έρευνα που ρίχνει φως
Σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Psychiatric Research, σχεδόν το 19% των ενηλίκων με διαγνωσμένη ADHD παρουσίασε κλινικά σημαντικά συμπτώματα αποθησαυρισμού. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από το Anglia Ruskin University σε συνεργασία με το Cambridge and Peterborough NHS Foundation Trust, με επικεφαλής τον Δρ. Sharon Morein, ειδικό ψυχολόγο.
Το δείγμα αποτελούνταν από ενήλικες ηλικίας γύρω στα 30, άνδρες και γυναίκες εξίσου, οι οποίοι δεν είχαν προηγουμένως αναγνωρίσει τη συσσώρευση ως πρόβλημα. Μέχρι που οι ερωτήσεις της έρευνας αποκάλυψαν έναν κοινό παρονομαστή: παρορμητικότητα, δυσκολία συγκέντρωσης, συναισθηματική προσκόλληση σε αντικείμενα και διαρκής αίσθηση “ανολοκλήρωτου”.
Αντίθετα, σε δύο διαφορετικές ομάδες του γενικού πληθυσμού χωρίς ADHD, μόνο το 2% έως 3% εμφάνισε τέτοιου επιπέδου αποθησαυριστική συμπεριφορά. Η διαφορά είναι εντυπωσιακή — και σημαντική.
ADHD και αποθησαυρισμός: Τι σχέση έχουν;
Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής/Υπερκινητικότητας (ADHD) δεν αφορά μόνο την παιδική ηλικία. Συνεχίζει να επηρεάζει τη ζωή πολλών ενηλίκων, με τρόπους που δεν είναι πάντα εμφανείς. Εκτός από τη δυσκολία συγκέντρωσης ή την παρορμητικότητα, ένα βασικό χαρακτηριστικό είναι η εκτελεστική δυσλειτουργία: η αδυναμία να οργανώσουμε, να πάρουμε αποφάσεις, να ξεκινήσουμε ή να ολοκληρώσουμε απλές ενέργειες.
Και τι είναι το ξεκαθάρισμα του σπιτιού, αν όχι μια σειρά από αποφάσεις και δράσεις; Όταν έχουμε ADHD, αυτός ο τύπος δραστηριότητας μπορεί να μας φαίνεται βουνό. Και τότε, επιλέγουμε να κρατήσουμε τα πράγματα. Όχι γιατί τα χρειαζόμαστε, αλλά γιατί δεν έχουμε την ψυχική ενέργεια να αποφασίσουμε για αυτά.
Όχι απλώς «συλλογή» — ψυχολογικό βάρος
Ο αποθησαυρισμός δεν είναι hobby. Δεν είναι συλλογή. Είναι ένα μοτίβο που γεμίζει τους χώρους μας και αδειάζει τη συναισθηματική μας ενέργεια. Ο Δρ. Morein εξηγεί:
«Τα άτομα με διαγνωσμένη διαταραχή αποθησαυρισμού έχουν γεμίσει τους χώρους διαβίωσής τους με τόσα πολλά αντικείμενα, ώστε η ακαταστασία τους επηρεάζει την καθημερινή λειτουργία και οδηγεί σε κακή ποιότητα ζωής, άγχος και κατάθλιψη».
Όμως, τα άτομα με ADHD σπάνια αναφέρουν τέτοια προβλήματα από μόνα τους. Συνήθως τα εντοπίζουν τυχαία — όταν κάποιος τους ρωτήσει, ή όταν η κατάσταση στο σπίτι αρχίζει να τους πνίγει. Και κάπου εκεί, ξεκινάει η συνειδητοποίηση.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Η αποδοχή είναι το πρώτο βήμα. Δεν είμαστε «τεμπέληδες» ούτε «ανίκανοι». Είμαστε άνθρωποι με ένα διαφορετικό νευρολογικό προφίλ, που χρειάζεται κατανόηση — όχι ντροπή.Αν ζούμε με ADHD, είναι σημαντικό να συζητήσουμε με τον γιατρό ή τον θεραπευτή μας για πιθανές τάσεις αποθησαυρισμού.
Μπορούμε να ζητήσουμε ψυχολογική υποστήριξη για να βρούμε πιο υγιείς τρόπους οργάνωσης, να δουλέψουμε τη συναισθηματική προσκόλληση στα αντικείμενα και να ανακτήσουμε τον έλεγχο στο χώρο μας.
Και κυρίως: να δώσουμε στον εαυτό μας χώρο και χρόνο. Γιατί η αλλαγή δεν είναι απλή — αλλά είναι απολύτως εφικτή.
Κλείνοντας…
Η ακαταστασία δεν είναι απλώς θέμα αισθητικής. Μπορεί να είναι ο καθρέφτης του εσωτερικού μας κόσμου. Και όσο δύσκολο κι αν είναι να αποχωριστούμε ένα παλιό κουτί, ένα ρούχο, ένα χαρτί, άλλο τόσο δύσκολο είναι να αφήσουμε πίσω και τις πεποιθήσεις που μας κρατούν εγκλωβισμένους.
Δεν είμαστε μόνοι. Και δεν χρειάζεται να τα κρατάμε όλα.
