«Μόλις καθίσαμε του είπα ότι έχω να κάμω μία ανακοίνωση και του έδωσα το έγγραφο. Άρχισε μετά προσοχής να το διαβάζει. Παρακολούθησα τη συγκίνησή του στα χέρια του και στα μάτια του. Όταν τελείωσε την ανάγνωση, σήκωσε το κεφάλι του και κάρφωσε τα μάτια του επάνω μου. Με σταθερή φωνή και βλέποντας με κατάματα μου είπε: «Αυτό σημαίνει πόλεμο!
Του απάντησα αργά και σιγά ότι...
Του απάντησα αργά και σιγά ότι...
αυτό θα ήταν δυνατόν να αποφευχθεί, αν η ελληνική κυβέρνηση έδινε διαταγή να επιτραπεί στα τμήματα του ιταλικού στρατού, που θα κινούνταν την 6ην πρωινή ώρα να περάσουν. Μου απάντησε: ΟΧΙ! Διότι και τεχνικώς ακόμη θα ήταν τούτο «αδύνατο» να γίνει.
Του πρόσθεσα: αν ο στρατηγός Παπάγος μπορούσε δια του ασυρμάτου να διαβιβάσει μια διαταγή στις διοικήσεις των μονάδων να μην παρεμβάλλουν εμπόδια στα τμήματα του ιταλικού στρατού. Ο Μεταξάς με διέκοψε και μου είπε: «ΟΧΙ! Αδύνατον! Η ευθύνη του πολέμου βαραίνει απολύτως την ιταλική κυβέρνηση. Διότι γνώριζε πολύ καλά ότι η Ελλάς ήταν αποφασισμένη να παραμείνει ουδέτερη, αλλά και αποφασισμένη να υπερασπισθεί το έδαφός της, εναντίων οποιουδήποτε που θα επιχειρούσε να το παραβιάσει.»
Ψιθύρισα: Δεν χάνω την ελπίδα.
Ο Μεταξάς σηκώθηκε και με συνόδευσε μέχρι την πόρτα χωρίς να μου δώσει απάντηση. Έφυγα υποκλινόμενος, με το βαθύτερο σεβασμό, προ του γέροντος αυτού, που προτίμησε τη θυσία αντί της υποδουλώσεως. Έφυγα ταπεινωμένος και με σφιγμένη τη ψυχή μου από μίσος για το επάγγελμα μου. Μετά την αναχώρηση μου από την οικία της Κηφισιάς του Ι.Μεταξά, ήμουν απολύτως βέβαιος ότι μέχρι τις 6 το πρωί που θα έληγε η δια του τελεσιγράφου τασσόμενη προθεσμία αποδοχής των όρων του, ουδεμία επρόκειτο να μου δοθεί απάντηση εκ μέρους της τότε ελληνικής κυβέρνησης, όπως και συνέβη. Γι΄αυτό και δεν δοκίμασα καμία έκπληξη όταν το ρολόι σήμανε την 6η πρωινή, χωρίς να έχω λάβει καμία απάντηση επί του επιδοθέντος εγγράφου. Από το «ΟΧΙ» και το «ΑΔΥΝΑΤΟΝ» που δις μου επανέλαβε και όταν ακόμη έφευγα, ο Μεταξάς, σχημάτισα αμέσως την απόλυτη βεβαιότητα , ότι ουδεμία συζήτηση υποχώρησης εκ μέρους του μπορούσε να γίνει. Η άρνηση υποταγής, το «ΟΧΙ» του, ήταν απόλυτο και κατηγορηματικό.»
Εμανουέλε Γκράτσι
Ιταλός πρέσβης
(από το ημερολόγιο του)
Του πρόσθεσα: αν ο στρατηγός Παπάγος μπορούσε δια του ασυρμάτου να διαβιβάσει μια διαταγή στις διοικήσεις των μονάδων να μην παρεμβάλλουν εμπόδια στα τμήματα του ιταλικού στρατού. Ο Μεταξάς με διέκοψε και μου είπε: «ΟΧΙ! Αδύνατον! Η ευθύνη του πολέμου βαραίνει απολύτως την ιταλική κυβέρνηση. Διότι γνώριζε πολύ καλά ότι η Ελλάς ήταν αποφασισμένη να παραμείνει ουδέτερη, αλλά και αποφασισμένη να υπερασπισθεί το έδαφός της, εναντίων οποιουδήποτε που θα επιχειρούσε να το παραβιάσει.»
Ψιθύρισα: Δεν χάνω την ελπίδα.
Ο Μεταξάς σηκώθηκε και με συνόδευσε μέχρι την πόρτα χωρίς να μου δώσει απάντηση. Έφυγα υποκλινόμενος, με το βαθύτερο σεβασμό, προ του γέροντος αυτού, που προτίμησε τη θυσία αντί της υποδουλώσεως. Έφυγα ταπεινωμένος και με σφιγμένη τη ψυχή μου από μίσος για το επάγγελμα μου. Μετά την αναχώρηση μου από την οικία της Κηφισιάς του Ι.Μεταξά, ήμουν απολύτως βέβαιος ότι μέχρι τις 6 το πρωί που θα έληγε η δια του τελεσιγράφου τασσόμενη προθεσμία αποδοχής των όρων του, ουδεμία επρόκειτο να μου δοθεί απάντηση εκ μέρους της τότε ελληνικής κυβέρνησης, όπως και συνέβη. Γι΄αυτό και δεν δοκίμασα καμία έκπληξη όταν το ρολόι σήμανε την 6η πρωινή, χωρίς να έχω λάβει καμία απάντηση επί του επιδοθέντος εγγράφου. Από το «ΟΧΙ» και το «ΑΔΥΝΑΤΟΝ» που δις μου επανέλαβε και όταν ακόμη έφευγα, ο Μεταξάς, σχημάτισα αμέσως την απόλυτη βεβαιότητα , ότι ουδεμία συζήτηση υποχώρησης εκ μέρους του μπορούσε να γίνει. Η άρνηση υποταγής, το «ΟΧΙ» του, ήταν απόλυτο και κατηγορηματικό.»
Εμανουέλε Γκράτσι
Ιταλός πρέσβης
(από το ημερολόγιο του)
Β.Β.
