σε αφήνουν να αμφισβητείς τον εαυτό σου, τη μνήμη σου, τα συναισθήματά σου.
Αν μετά από μια συζήτηση νιώθεις μπερδεμένος/η, ένοχος/η ή σαν να αμφισβητείς τη δική σου πραγματικότητα, πιθανότατα έχεις έρθει σε επαφή με τέτοιες φράσεις–εργαλεία χειραγώγησης.
Παρακάτω θα βρεις 7 χαρακτηριστικές φράσεις που χρησιμοποιούν συναισθηματικά ανώριμα ή χειριστικά άτομα για να αποφύγουν την ευθύνη και να μεταφέρουν το βάρος πάνω σου – και τι κρύβεται πίσω από καθεμία.
1. «Δεν το εννοούσα έτσι»
Ακούγεται αθώο, αλλά συχνά λειτουργεί σαν γόμα: σβήνει το πώς ένιωσες.
Όταν η πρόθεση γίνεται ασπίδα, η επίδραση εξαφανίζεται από τη συζήτηση.
Μήνυμα από κάτω: «Το πρόβλημα δεν είναι αυτό που έκανα/είπα, είναι ο τρόπος που το πήρες».
Τι θα έλεγε ένας πιο ώριμος άνθρωπος:
«Δεν το εννοούσα, αλλά καταλαβαίνω πώς σε επηρέασε».
2. «Είσαι πολύ ευαίσθητος/η» ή «Έλα τώρα, υπερβάλλεις»
Αυτές οι φράσεις χτυπούν κατευθείαν στην καρδιά της αυτοπεποίθησης.
Δεν απαντούν σε αυτό που λες – κρίνουν το αν έχεις δικαίωμα να το νιώθεις.
Σε κάνουν να σκέφτεσαι:
«Μήπως όντως υπερβάλλω; Μήπως είμαι υπερβολικά ευαίσθητος/η;»
Στην ουσία:
υποβαθμίζουν τη δική σου εμπειρία,
μεταθέτουν την προσοχή από τη συμπεριφορά τους στη δική σου αντίδραση.
3. «Δεν μπορώ να πω τίποτα σωστά» / «Δεν θέλω να τσακωθούμε»
Εδώ η συζήτηση μετατρέπεται από διάλογο σε… μικρό δράμα.
Ξαφνικά, από το «τι με πλήγωσε» πάμε στο «πόσο δύσκολα περνάει ο άλλος γιατί του κάνεις παρατήρηση».
Το «Δεν θέλω να τσακωθούμε» συχνά δεν σημαίνει «θέλω να βρούμε λύση», αλλά:
«Δεν θέλω να μιλήσουμε γι’ αυτό, νιώθω άβολα, ας το κλείσουμε».
Έτσι χάνεται η ουσία και βρίσκεσαι να παρηγορείς, αντί να ακούγεσαι.
4. «Απλώς αστειευόμουν» / «Έλα τώρα, ένα αστείο έκανα»
Όταν νιώθεις ότι ένα «αστείο» σε μειώνει, αλλά η αντίδρασή σου απορρίπτεται, κάτι δεν πάει καλά.
Το «αστείο» γίνεται τρόπος:
να δοκιμάσουν τα όριά σου,
να πουν κάτι σκληρό με «ασφαλή» τρόπο,
να σε κάνουν να νιώσεις ότι δεν έχεις χιούμορ, αν πληγώθηκες.
Αν πονάει, δεν είναι αστείο. Είναι κρυμμένη κριτική ή απαξίωση με γυαλιστερό περιτύλιγμα.
5. «Ποτέ δεν είπα κάτι τέτοιο»
Μπαίνουμε στην περιοχή του gaslighting: όταν κάποιος προσπαθεί να σε κάνει να αμφισβητήσεις τη μνήμη σου και την αντίληψή σου.
Εσύ θυμάσαι καθαρά κάτι που ειπώθηκε.
Εκείνοι επιμένουν ότι «ποτέ» δεν το είπαν ή ότι «τα θυμάσαι λάθος».
Στόχος;
Να αμφιβάλλεις για τον εαυτό σου, όχι για τη συμπεριφορά τους.
Όσο περισσότερο αμφισβητείς τις μνήμες σου, τόσο ευκολότερα σε ελέγχουν.
6. «Γιατί σε ενοχλεί; Κανείς άλλος δεν έχει πρόβλημα»
Εδώ ο άλλος δεν σου λέει απλώς ότι διαφωνεί. Σου λέει ότι είσαι ο μόνος/η μόνη που βλέπει πρόβλημα.
Δημιουργεί αίσθηση απομόνωσης:
«Άρα μάλλον εγώ φταίω, εγώ είμαι περίεργος/η».
Είναι τρόπος να ακυρωθεί η εμπειρία σου με… «πλειοψηφικό» επιχείρημα, ακόμη και αν αυτή η πλειοψηφία υπάρχει μόνο στα λόγια.
Το ότι κάποιοι άλλοι δεν ενοχλούνται (ή έτσι λένε) δεν σημαίνει ότι εσύ δεν έχεις δικαίωμα να νιώθεις άσχημα.
7. «Είναι για το καλό σου» / «Αν ενδιαφερόσουν πραγματικά για μένα, τότε θα…»
Εδώ μπαίνουμε στον καθαρό συναισθηματικό εκβιασμό.
«Είναι για το καλό σου»:
χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει ελεγκτική συμπεριφορά.
«Αν ενδιαφερόσουν πραγματικά για μένα, τότε θα…»:
η ευθύνη για τη δική τους ευτυχία μεταφέρεται στις δικές σου επιλογές.
Αυτές οι φράσεις πατάνε πάνω στην αγάπη, το ενδιαφέρον και τις ενοχές σου, για να σε σπρώξουν να κάνεις πράγματα που ίσως δεν θέλεις.
Τι μπορείς να κάνεις όταν ακούς τέτοιες φράσεις
Η αναγνώριση αυτών των μοτίβων δεν είναι κατηγορία, ούτε διάγνωση. Είναι εργαλείο αυτοπροστασίας.
Μπορείς να πεις:
«Μπορεί να μην το εννοούσες έτσι, αλλά εγώ έτσι το βίωσα».
«Δεν υπερβάλλω, σου εξηγώ πώς νιώθω».
«Δεν θέλω να το προσπεράσουμε, θέλω να το λύσουμε».
Μπορείς να κρατήσεις στο μυαλό σου: η ωριμότητα δεν σημαίνει «δεν κάνω ποτέ λάθος», αλλά «αναλαμβάνω το μερίδιο της ευθύνης μου και θέλω να μάθω από αυτό».
Όσο καλύτερα αναγνωρίζεις αυτά τα λεκτικά «τρικ», τόσο δυσκολότερο είναι να σε μπερδέψουν. Και τόσο ευκολότερο γίνεται να βάζεις όρια εκεί που χρειάζονται.
