Από το 1908 ο θεσσαλικός κάμπος έμοιαζε έτοιμος να εκραγεί. Η αδικία, οι πιέσεις και οι συνθήκες ζωής των κολίγων συσσωρεύονταν χρόνο με τον χρόνο, μέχρι που ο τόπος έγινε ένα πραγματικό ηφαίστειο. Το πρώτο μεγάλο ξέσπασμα ήρθε το 1909 με το συλλαλητήριο στην Καρδίτσα. Και λίγους μήνες μετά, στις αρχές του 1910, η φωτιά είχε απλωθεί σε όλη τη Θεσσαλία, ώσπου ένα Σάββατο του Μαρτίου γράφτηκε στην ιστορία το «Κιλελέρ»…
Έκτοτε, οι αγροτικές κινητοποιήσεις δεν έλειψαν ποτέ. Από τα τρακτέρ που έκλειναν δρόμους μέχρι τα χρόνια της πρώτης οκταετίας του ΠΑΣΟΚ —τότε που οι αρχές συχνά «έλυναν» τα μπλόκα με σκασμένα λάστιχα— οι αγρότες βρέθηκαν πολλές φορές στο επίκεντρο. Ωστόσο, σχεδόν πάντα υπήρχε μια κάποια κατάληξη, μια συμφωνία που έδινε χρόνο, που άμβλυνε την ένταση. Αυτό το μοντέλο έχει τελειώσει. Το πρόβλημα πλέον δεν είναι μια ακόμη διαμαρτυρία· είναι ζήτημα καθαρά υπαρξιακό για τον πρωτογενή τομέα.
Η γενιά που κράτησε τη γη ζωντανή από το 1946 έως το 1964 αποχωρεί και τα παιδιά που θα την παραλάμβαναν είναι λίγα. Πολλά χωράφια μένουν απλώς νοικιασμένα, ενώ άλλα αρχίζουν να περνούν σε ξένα χέρια. Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, η ελληνική γη —ο πυρήνας της οικονομικής ανεξαρτησίας των οικογενειών— πωλείται συστηματικά σε ξένες εταιρείες και «επενδυτές». Είναι μέρος μιας διαδικασίας που ξεκίνησε μέσα στην εποχή των μνημονίων…
Στην αρχή χτυπήθηκαν τα αστικά ακίνητα: εισόδημα μειωμένο, φόροι αυξημένοι. Σήμερα, στο στόχαστρο βρίσκεται η γη. Η περιφέρεια άδειασε, οι νέοι έφυγαν και έτσι δημιουργήθηκε ένα δημογραφικό κενό που αφήνει απροστάτευτη την αγροτική περιουσία. Από τη GEN X μέχρι τη GEN Z δεν υπάρχουν αρκετοί διάδοχοι για να συνεχίσουν την καλλιέργεια…
Το αποτέλεσμα είναι εμφανές: η ελληνική γη εγκαταλείπεται ή συγκεντρώνεται στα χέρια λίγων. Όσοι μπορούν την καλλιεργούν, όσοι δεν μπορούν τη νοικιάζουν. Και μέσα σε αυτό το κενό, ξένες εταιρείες βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για να αγοράσουν εκτάσεις με ρυθμούς που μέχρι πριν λίγα χρόνια φαίνονταν αδιανόητοι. Ο σημερινός «μεγαλοτσιφλικάς» δεν θυμίζει σε τίποτα τον Χορμόβα της εποχής του Κιλελέρ. Είναι ένα fund, μια πολυεθνική, ένας επενδυτικός όμιλος. Και με την ταχύτητα που αλλάζουν τα πράγματα, ο πρωτογενής τομέας κινδυνεύει να εξελιχθεί σε ένα ολιγοπώλιο που θα καθορίζει τον τρόπο, την ποιότητα και το (υψηλό) κόστος με το οποίο θα τρώμε…
Κι όμως, η ελληνική οικογένεια είχε χτίσει έναν διαφορετικό δρόμο. Ήταν μια οικογένεια εντάσεως κεφαλαίου. Εκτός από τη μισθωτή εργασία είχε και την ιδιοκτησία της: σπίτια, χωράφια, περιουσία αποκτημένη με κόπο, που λειτουργούσε ως δίχτυ ασφαλείας. Τώρα που αυτό το κεφάλαιο αποψιλώνεται, οι οικογένειες μένουν ξανά εκτεθειμένες. Και κάπου εκεί επιστρέφει η ιστορική μνήμη: το αίσθημα ότι βρισκόμαστε ξανά μπροστά σε ένα νέο Κιλελέρ. Μόνο που αυτή τη φορά, ο αντίπαλος δεν βρίσκεται στον διπλανό κάμπο, αλλά στα διεθνή, μακρινά και απρόσωπα χρηματοπιστωτικά «γεράκια»…
Ο ΚΟΡΙΟΣ
