ΗΤΗ

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΕΝΟΣ ΑΙΜΟΣΤΑΓΟΥΣ ΠΡΟΔΟΤΗ

Στη μεγάλη αίθουσα του βορειοδυτικού τμήματος του δικαστικού μεγάρου Ηρακλείου, χωρητικότητας 150 περίπου ατόμων, όπου σήμερα συνεδριάζει κάθε Δευτέρα και Πέμπτη το Α’ Τριμελές Πλημμελειοδικείο Ηρακλείου, συνεδρίαζε για τρία περίπου χρόνια το Ειδικό Δικαστήριο Δοσιλόγων, όπως ονομάστηκε το δικαστήριο που ιδρύθηκε μεταπολεμικά με τον Αναγκαστικό Νόμο 543/1945, στην αποκλειστική αρμοδιότητα του οποίου παραπέμφθηκαν όσοι κατηγορήθηκαν για συνεργασία με τους γερμανούς κατακτητές. Τη σύνθεση του δικαστηρίου αυτού αποτελούσαν τρεις τακτικοί δικαστές και δύο πολίτες – ένορκοι, που κληρώνονταν την ημέρα της δίκης.
Οι δίκες των δοσίλογων διεξάγονταν σε ατμόσφαιρα εξαιρετικά ηλεκτρισμένη, λόγω της προσέλευσης μεγάλου αριθμού ακροατών, πολλοί από τους οποίους ήταν συγγενείς των θυμάτων που είχαν χάσει τη ζωή τους είτε από τους κατηγορούμενους, είτε από τους γερμανούς, στους οποίους καταδόθηκαν ως μέλη της Κρητικής Αντίστασης. Συχνά ο πρόεδρος του δικαστηρίου έχανε τον έλεγχο της διαδικασίας και αναγκαζόταν να κάνει χρήση της πολυάριθμης ένοπλης φρουράς για να επιβάλει την τάξη. Σε δύο όμως περιπτώσεις οι χωροφύλακες δεν μπόρεσαν να επιβληθούν, με αποτέλεσμα τη θανάτωση των κατηγορουμένων. Πρόκειται για:

1) Την οικογένεια Σωμαράκη από το χωριό Σάρχος, το σύνολο των μελών της οποίας (5) είχε παραπεμφθεί για συνεργασία με τον εχθρό. Και οι πέντε (Κώστας, Σταύρος, Μαρία, Χαρίκλεια και Ελένη) κατασφάχτηκαν από συγγενείς των θυμάτων τους λίγο μετά την έκδοση της σε βάρος τους καταδικαστικής απόφασης, η οποία δεν ικανοποίησε το κοινό αίσθημα και
2) Τον κατηγορούμενο Νίκο Μαγιάση, τον οποίο σκότωσε στις 30-4-1947 με μαχαιριά πάνω στο εδώλιο του κατηγορουμένου ο Γιώργος Βρέντζος, αδελφός του φονευθέντος από τον Μαγιάση στις 3-9-1943 Μιχάλη Βρέντζου.

Σπάνια θάνατος ανθρώπου, ως τιμωρία για όσα έπραξε σε βάρος συνανθρώπων του, υπήρξε τόσο δικαιολογημένος και έγινε δεκτός με τόσο βαθύ αίσθημα αγαλλίασης, όσο αυτός (ο θάνατος) που επιφύλαξε στο ανθρωπόμορφο τέρας, τον Νίκο Μαγιάση, ένας γενναίος ανωγειανός κτηνοτρόφος, ο Γιώργος Βρέντζος, μπήγοντάς του θανάσιμα στην κοιλιά το κρητικό μαχαίρι του, στις 30-4-1947 μέσα στο δικαστικό μέγαρο Ηρακλείου, επάνω στο εδώλιο του κατηγορουμένου. Αλλά σκοτώνοντας με τον συμβολικό αυτό τρόπο το φονιά του αδελφού του, ως είχε χρέος σύμφωνα με τον κώδικα της τιμής, δεν ενήργησε μόνο ατομικά: ο Γιώργος Βρέντζος ενήργησε και ως εντολοδόχος μερικών εκατοντάδων συμπατριωτών του και επομένως «αδελφών», στενοί συγγενείς των οποίων είχαν χάσει τη ζωή τους είτε απ’ ευθείας από το χέρι του αιμοσταγούς Μαγιάση, είτε από το γερμανικό στρατό στον οποίο τους κατέδωσε, καλυπτόμενος πίσω από την παραπλανητική ιδιότητά του ως διερμηνέα των κατακτητών.

Πολύ δικαιολογημένα λοιπόν και εύστοχα η λαϊκή μούσα, δια στόματος του Ανωγειανού βοσκού Μαν. Δακανάλη, χαιρέτισε το βαρυσήμαντο εκδικητικό του διάβημα με την ακόλουθη μαντινάδα:

Ένας αϊτός των Βρέντζηδων σκότωσε το Μαγιάση
Κι όλοι μαζί φωνάξαμε το χέρι του ν’ αγιάσει
Μέσα στο Δικαστήριο γιατί ‘χενε σκοτώσει
Κι έπρεπε οπωσδήποτε ζωή κι αυτός να δώσει