Η ΕΚΔΙΚΗΣΗ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΦΟΝΙΚΑ ΣΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ Συνεχίζοντας την έρευνά μας για τη βεντέτα στην Κρήτη παρουσιάζουμε από σήμερα μια σειρά εκδικητικών φόνων, κοινό γνώρισμα των οποίων είναι η τέλεσή τους μέσα στο ίδιο το δικαστήριο όπου έχει παραπεμφθεί για να δικαστεί ο δράστης ενός φόνου (ο αδικητής).

Δεν είναι βέβαια μεγάλος ο αριθμός των φονικών αυτών προφανώς εξαιτίας των μεγάλων πρακτικών δυσχερειών που αντιμετωπίζει ο δράστης τους (ο εκδικητής). Οι δυσχέρειες αυτές οφείλονται στα αυστηρά αστυνομικά μέτρα που εφαρμόζονται όταν η κρινόμενη υπόθεση έχει κακουργηματικό χαρακτήρα (φόνο, απόπειρα φόνου, βιασμό και αποπλάνηση). Ανάμεσα σ' αυτά τα μέτρα περιλαμβάνονται η σχολαστική σωματική έρευνα σε κάθε εισερχόμενο στο δικαστήριο ώστε να αποκλείεται η εισαγωγή όπλου σ’ αυτό αλλά και η διαρκής παρουσία μεγάλης αστυνομικής δύναμης, που μπορεί να αποτρέψει κάθε τυχόν πράξη βίας σε βάρος του κατηγορουμένου. Δεν είναι δε σπάνιες οι περιπτώσεις που ο Αρειος Πάγος, σύμφωνα με ρητή πρόβλεψη του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (άρθρο 136), παραπέμπει για λόγους δημόσιας τάξης την εκδίκαση των εφέσεων σε φορτισμένες υποθέσεις έξω από τα γεωγραφικά όρια της Κρήτης και συγκεκριμένα στο Εφετείο Πειραιά. Τέτοιες παραπομπές στο Εφετείο Πειραιά έχουν γίνει εντελώς πρόσφατα για τις υποθέσεις των αδελφών Μπονατάκη που κατηγορήθηκαν για το φόνο του Κουκουλά, των Στριλιγγάδων και των Τσαπάκηδων και Φουντουλάκηδων.

Παρόλα αυτά η δικαστική πρακτική, πρόσφατη και παλαιότερη, έχει να μας δώσει αρκετά παραδείγματα του χαρακτηριστικού αυτού είδους εκδίκησης, που διαπράττεται μέσα στο ίδιο το δικαστήριο, όπου δικάζεται ο κατηγορούμενος για την ανθρωποκτονία η οποία προκαλεί την σε βάρος του εκδίκηση.

Αντιπροσωπευτικό δείγμα του είδους αυτού εκδίκησης είναι ο φόνος του Ι. Βενιεράκη στις 20-12- 1988 μέσα στο ακροατήριο του Εφετείου Πειραιά από τον Ιωάννη Παπαδόσηφο, κάτοικο Ρεθύμνου. Ο Παπαδόσηφος, όπως αναλυτικότερα θα εκθέσουμε παρακάτω, σκότωσε με πιστόλι τον Βενιεράκη εκδικούμενος το θάνατο του γιού του Μανώλη, τον οποίο είχε σκοτώσει ο Βενιεράκης στις 7 Αυγούστου 1983 στο Ρέθυμνο.

Εξίσου όμως χαρακτηριστικές είναι και δύο άλλες περιπτώσεις φονικών, που διαπράχθηκαν κατά τα αμέσως μετακατοχικά χρόνια μέσα στην αίθουσα του Πρωτοδικείου Ηρακλείου, όπου συνεδρίαζε το Ειδικό Δικαστήριο Δοσιλόγων. Πρόκειται για: 1) το φόνο του Νίκου Μαγιάση, τον οποίο σκότωσε (30 Απριλίου 1947) με μαχαιριές στην κοιλιά πάνω στο εδώλιο του κατηγορουμένου ο Γεώργιος Βρέντζος εκδικούμενος με τον «βιβλικό» αυτό τρόπο τον θάνατο του αδελφού του Μιχάλη και 2) τους αδελφούς Κώστα, Σταύρο, Μαρία και Χαρίκλεια Σωμαράκη και τη μητέρα τους Ελένη τους οποίους έσφαξαν οι συγγενείς των θυμάτων τους αμέσως μετά την απαγγελία της απόφασης (30 Οκτωβρίου 1945).

Στην κατηγορία αυτή θα μπορούσε να συγκαταλεχθεί και ένα άλλο φονικό που έγινε στην αίθουσα του Πταισματοδικείου Περάματος το 1969 με δράστη το Δαμιανό Παρασύρη κάτοικο Ζωνιανών και θύμα τον ανωγειανό Ιωάννη Βρέντζο, γνωστό και ως «Λορντογιάννη». Ο Δαμιανός Παρασύρης έσφαξε με μαχαίρι τον Βρέντζο μέσα στο δικαστήριο και ενώ διεξαγόταν μια άλλη δίκη άσχετη και με τους δύο, εκδικούμενος το θάνατο του αδελφού του Γιώργου, γνωστού με το παρατσούκλι «δικηγόρος», τον οποίο ο Βρέντζος είχε σκοτώσει το 1945 στην περιοχή «Δύο Αοράκια» του Ηρακλείου για κτηνοτροφικές διαφορές. Ο Δαμιανός Παρασύρης καταδικάστηκε για τη βεντέτα αυτή από το Κακουργιοδικείο Χανίων σε συνολική ποινή κάθειρξης 20 ετών και 2 μηνών (αρ. αποφάσεως 95/6-11-1970). Λίγο μετά την αποφυλάκισή του, «άγνωστος» αποπειράθηκε να τον σκοτώσει με κυνηγετικό όπλο μέσα στο καφενείο του στα Ζωνιανά. Μερικά σφαιρίδια τον κτύπησαν στην περιοχή του λαιμού χωρίς όμως να προκαλέσουν το θάνατό του. Η πλευρά του αποδίδει την απόπειρα αυτή σε στενό συγγενή του Λοντρογιάννη, χωρίς όμως να διαθέτει τις απαραίτητες αποδείξεις. Πάντως η ανάμνηση της βεντέτας αυτής εξακολουθεί να παραμένει νωπή και να δηλητηριάζει τις σχέσεις μεταξύ Ζωνιανών και Ανωγειανών, όπως φάνηκε προ ολίγων ετών με την ευκαιρία της εφαρμογής του σχεδίου «Καποδίστρια». Ένας από τους λόγους που έκαναν τους Ανωγειανούς να αποκρούουν τη διοικητική τους συνένωση με τα Ζωνιανά ήταν η βεντέτα αυτή.

Η ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ

Το κύριο κοινό γνώρισμα στις προαναφερόμενες πράξεις εκδίκησης είναι ο συμβολισμός που εμπεριέχει η επιλογή του χώρου και του χρόνου τέλεσής της: Ως κατάλληλος χώρος επιλέγεται το δικαστήριο, όπου παραπέμπεται να δικαστεί ο αδικητής, ενώ καταλληλότερος κρίνεται ο χρόνος της αποδεικτικής διαδικασίας (περίπτωση Παπαδόσηφου και Βρέντζου) μέχρι την απαγγελία της απόφασης και λίγο μετά από αυτήν (περίπτωση Σωμαράκηδων) (.....)

Η ΕΚΔΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ

Η εκδίκηση του Γιάννη Παπαδόσηφου, που θα σας περιγράψουμε στη συνέχεια, έλαβε χώρα στις 20/12/1988 στην αίθουσα του Εφετείου Πειραιώς, όπου παραπέμφθηκε να εκδικασθεί για λόγους δημοσίας τάξεως από τον Άρειο Πάγο (άρθρο 136 Κ.Π.Δ) η έφεση του αδικητή του Γιάννη Βενιεράκη κατά της απόφασης του ΜΟΔ Ηρακλείου (3,4,5 /1985 ) που τον είχε καταδικάσει σε ισόβια κάθειρξη για το φόνο του Μανώλη Παπαδόσηφου. Επομένως σωστό είναι να ανατρέξουμε με λίγα λόγια στο ιστορικό της δολοφονίας του τελευταίου, που έγινε στις 7 Αυγούστου 1983 στο Ρέθυμνο.

Ο Μανώλης Παπαδόσηφος είχε κληρονομήσει την παλικαριά του πατέρα του και την ευαισθησία της μάνας του, κόρης του κρητικού στρατηγού Γιουλούντα. Κρίνοντας από τις φωτογραφίες του και τις περιγραφές των μαρτύρων, συμπεραίνουμε ότι θα πρέπει να ήταν ένας ωραίος άνδρας με καλλιτεχνική ψυχή. Μιλούσε τρεις ξένες γλώσσες και έπαιζε πιάνο. Είχε δηλαδή όλα τα προσόντα για να προκαλέσει το φθόνο του Γιάννη Βενιεράκη, νταή και τσαμπουκά του υποκόσμου, σύμφωνα με τους χαρακτηρισμούς των μαρτύρων της δίκης του, ο οποίος οπλοφορούσε επιδεικτικά και έβγαζε λεφτά κάνοντας τον τσιλιαδόρο και προστάτη ενός καφενείου, που κατά τις βραδινές ώρες μετατρεπόταν σε χαρτοπαικτική λέσχη. «Ατλαντίς» ήταν το όνομά του και βρισκόταν στο παραλιακό δρόμο του Ρεθύμνου. Δεν πρέπει να είχαν φιλικές σχέσεις μεταξύ τους ο δράστης και το θύμα αλλά μια απλή γνωριμία που στάθηκε μοιραία για τον ανυποψίαστο Μανώλη.. (.....)

Δημήτρης Ξυριτάκης

(Πλήρες άρθρο στο τεύχος νο 70 των ΣΤΙΓΜΩΝ)