Ψυχό-κοινωνικό-εκπαιδευτικό πιπεράτο του Καθηγητή Πιπερόπουλου
Το σημερινό μου πιπεράτο είναι ένα ευγενικό κάλεσμα σε δασκάλες και δασκάλες, καθηγήτριες και καθηγητές συναδέλφους της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και μαζί τους γονείς των παιδιών ...
Δημοτικών, Γυμνασίων και Λυκείων να εντοπίσουν τα δημιουργικά παιδιά με γνώμονα τα χαρακτηριστικά συμπεριφοράς που παρουσιάζω παρακάτω…
Καλώ και εσάς φίλες και φίλοι αναγνώστες που με διαβάζετε εδώ στον αγαπημένο διαδικτυακό τόπο που φιλοξενεί τις πιπεράτες απόψεις μου κάθε εβδομάδα να συνειδητοποιήσουμε ότι υπάρχουν στιγμές στην καθημερινότητα όλων μας που καθώς τις βιώναμε αισθανθήκαμε εκείνη την αποστομωτική συναρπαστικότητα της δημιουργικής διαδικασίας, στιγμές στις οποίες διαπιστώσαμε ότι υπάρχει τελικά μια ανύπαρκτη μέχρι πριν σχέση σε ιδέες, είδαμε μια νέα σύνθεση αντικειμένων, βρήκαμε τη λύση σε κάποιο βασανιστικό πρόβλημα ή ένα αμείλικτο ερώτημα.
Υπάρχουν γύρω μας συνάνθρωποί μας που διακρίνονται για την ικανότητά τους, για το προίκισμα ή το προνόμιό τους να ζούνε τέτοιες στιγμές με εναλλασσόμενη αλλά αδιάκοπη ένταση. Και υπάρχουν παράγωγα τέτοιων στιγμών που μας περιβάλλουν από την ώρα που γεννιόμαστε και συσσωρεύονται καθώς περνούν τα χρόνια.
Στιγμές, άτομα, πράξεις, διαδικασίες και παράγωγα αποτελούν τέσσερα σημαντικά στοιχεία που σε μια δυναμική αλληλεξάρτηση θα πρέπει να μας δώσουν το προφίλ ή το περίγραμμα της προσωπικότητας του δημιουργικού ατόμου και της δημιουργικότητας.
Μπορούν;
Σίγουρα και αναμφίβολα ΝΑΙ εφόσον σχετίζονται με τις διαστάσεις του χώρου και του χρόνου.
Πώς, όμως, μπορούμε εμείς όχι μόνο να κατανοήσουμε, διαισθητικά, την μυσταγωγία της δημιουργίας αλλά και να συλλάβουμε την ουσία της διαδικασίας ώστε να βοηθήσουμε τα άτομα που διαθέτουν αυτό το "προίκισμα" να το αναπτύξουν και την κοινωνία στην οποία ζούμε να τους ευνοήσει ώστε να το κάνουν γιακοινό όφελος;
Γιατί όσο και εάν φαίνεται πεζό το ερώτημα δεν επιτρέπεται να θεωρήσουμε ως δεδομένα ούτε τα προικίσματα ορισμένων συνανθρώπων μας ούτε και την καλή πρόθεση κάθε κοινωνίας ανθρώπων και ειδικότερα της ελληνικής κοινωνίας να τους επιτρέψει να τα εκδηλώσουν παραγωγικά!..
Η ανακάλυψη του τηλεφώνου από τον Bell περίμενε για πολλά χρόνια ανεκμετάλλευτη ακριβώς επειδή «δεν υπήρχε πρακτικήχρήση για τέτοια συσκευή» ενώ κρίνοντας την εφεύρεση του Edison σχετικά με το ηλεκτρικό φως πολλοί επιστήμονες της εποχής αποφάνθηκαν ότι «οι προσπάθειές του δεν άξιζαν την προσοχή σοβαρών επιστημόνων ή και πρακτικών ακόμα ανθρώπων!...»
Υπάρχει μια ομάδα συναδέλφων επιστημόνων της συμπεριφοράς οι οποίοι διατείνονται ότι τα δημιουργικά άτομα είναι και λίγα και σπάνια σε κάθε κοινωνικό σύστημα, ενώ από την άλλη πλευρά η άλλη ομάδα (στην οποία δηλώνω ότι ανήκω) θεωρούμε ότι η δημιουργικότητα φαίνεται να υπάρχει στον καθένα και την καθεμιά μας αλλά τόσο οι μέθοδοι μάθησης και η Παιδεία μας γενικότερα όσο και οι ειδικές ψυχοκοινωνικές και πολιτιστικές μας συνθήκες καταπιέζουν και αδρανοποιούν τις δημιουργικές τάσεις του καθένα και της καθεμιάς μας και ίσως ακόμη περισσότερο εκείνα τα άτομα που είναι ιδιαίτερα προικισμένα με σαφείς δημιουργικές ικανότητες.
Υπάρχουν, όμως, συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που μπορούν να μας δώσουν το προφίλ του δημιουργικού ατόμου άσχετα εάν αυτό είναι ώριμοι στην ηλικία άνδρες, γυναίκες ή παιδιά; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι καταφατική και παραθέτω εδώ μερικά συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που θα βοηθήσουν να προσδιορίσετε τόσο τις δικές σας όσο και τις δημιουργικές ικανότητες των παιδιών σας...
1. Ενδογενής ευαισθησία - υπάρχει μια εμφανής έμφυτη τάση, μια κλίσηόπως κοινά χαρακτηρίζεται του ατόμου για ευαισθησία σε μαθηματικές,μουσικές, λογοτεχνικές ή εικαστικές εμπειρίες.
2. Τάση ασυμμετρικής σκέψης - Το άτομο κατορθώνει να εντοπίσει πρότυπα τάξης μέσα στην αταξία δεδομένων και φαινομένων την ίδια στιγμήπου άλλοι, ακόμη και άτομα προικισμένα με ψηλό δείκτη νοημοσύνης βλέπουν μόνο ότι είναι συμμετρικό και σε κατάσταση τάξης ή λαϊκά τακτοποιημένο.
3. Προσχολική παιδεία - Το δημιουργικό άτομο έχει μεγαλώσει, συνήθως,σε οικογενειακό περιβάλλον όπου ενθαρρύνθηκε η περιέργειά του και όπουη δημιουργικότητα ήταν μια συνειδητή στάση των γονέων του.
4. Σχολική εκπαίδευση - Το άτομο έχει μαθητέψει με δασκάλους καικαθηγητές που έδιναν σημασία σε συνεχείς ερωτήσεις και αναζητήσεις καιόχι στην απομνημόνευση γεγονότων, κανόνων, ονομάτων και ημερομηνιών.
5. Αστείρευτη περιέργεια - Το δημιουργικό άτομο ποτέ δεν σταμάτησε ναερευνά, να αμφιβάλλει ακόμα και για τα πλέον σταθερά δεδομένα έχονταςμια παιδιάστικη νοοτροπία περιέργειας ακόμη και όταν βρίσκεται σεπροχωρημένη χρονολογική ηλικία.
6. Ανεξαρτησία από το χρόνο - το δημιουργικό άτομο δεν λειτουργεί μεγνώμονα το ρολόι του. Πρωί, μεσημέρι ή βράδυ δεν έχουν όπως και οισχετικές έννοιες της εβδομάδας του μήνα ή του έτους ως διαβαθμίσειςχρόνου το νόημα που έχουν για όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Τα προβλήματά του ίσως απαιτήσουν χρόνια για να βρούνε τις λύσεις τους, οι ανακαλύψειςτου δεκαετίες ή, συχνά, μια ολάκερη ζωή. Αυτή η προσωπική υποκειμενικήαίσθηση του χρόνου αντιτίθεται στα ψυχοκοινωνικά δεδομένα και συνήθωςτα δημιουργικά άτομα αποτυχαίνουν να ανταποκριθούν στα χρονικά όριαπου τους θέτουν οι άλλοι.
7. Προσωπικό θάρρος και αφοσίωση - το δημιουργικό άτομο δεν φοβάταιτην αποτυχία ή τον χλευασμό, ακριβώς επειδή αυτό που πραγματικά μετράειστη ζωή του είναι η υποκειμενική του αίσθηση της σπουδαιότητας του έργουτου και όχι η γνώμη που οι άλλοι έχουν για αυτό.
8. Αγάπη για τηνεργασία – άσχετα τη λανθασμένη εντύπωση σε μέρος της κοινής γνώμης, στην πραγματικότητα τα δημιουργικά άτομα,καλλιτέχνες, λογοτέχνες, εφευρέτες, εξερευνητές, επιστήμονες, εργάζονται και σκληρά αλλά και με διαχρονική συνέπεια. Σίγουρα αυτό δενσημαίνει ότι μπορεί να μετρήσει κανείς πραγματική ενασχόληση με τηδουλειά τους για 15 ή 20 ώρες καθημερινά αλλά η διανοητική και η ψυχό-συναισθηματική συνειδητή και υποσυνείδητη ενασχόληση με τακαθήκοντά και τους στόχους τους συνεχίζεται τόσο στις ώρες που είναιξύπνιοι όσο και στις ώρες του ύπνου σε ρυθμό σχεδόν καταναγκαστικό.
