Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου 2025

Η ΗΤΤΑ ΤΟΥ ΔΕΚΕΜΒΡΗ – ΑΙΤΗΜΑ ΤΟΥ «ΕΛΑΣ/ΕΑΜ» ΠΑΥΣΗΣ ΤΩΝ ΕΧΘΡΟΠΡΑΞΙΩΝ – ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΑΝΑΚΩΧΗΣ


Αντώνης Ι. Ζαρκανέλας
π. Γενικός Διευθυντής Ανάπτυξης ΝΑΘ.

Από αυτά και αυτά, ο αγώνας εναντίον της Στάσης των Δεκεμβριανών είχε ήδη κριθεί και στις καρδιές των πολιτών της Αθήνας, οι οποίοι αφού...  

 
ξεπέρασαν τον αρχικό φόβο, αφού είδαν το πού οδηγήθηκε η πόλη τους κατά τα Δεκεμβριανά κατάλαβαν και εκδηλώθηκαν ανοικτά, πια, εναντίον των κομμουνιστών. Δεν ήταν όμως μόνον αυτοί αλλά ήταν και οι αριστεροί συνεργάτες και σύντροφοι των κομμουνιστών κατά την Κατοχή που έβλεπαν πια καθαρά ότι δεν ήταν πλέον αγώνας με τον Βασιλιά ή εναντίον του Βασιλιά, υπέρ ή εναντίον των προπολεμικών κομμάτων και πολιτικών αλλά ήταν: Ή με τον μονόδρομο της «επανάστασης» και τη συνέχιση των δεινών ή με την ομαλή πορεία της χώρας προς εκλογές, δημοψήφισμα, δημιουργία Εθνικού Στρατού κλπ.

Στις 31 Δεκεμβρίου ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός ορκιζόταν Αντιβασιλέας και στις 3 Ιανουαρίου ο Στρατηγός Πλαστήρας ορκιζόταν πρωθυπουργός. Στο μεταξύ ο ΕΛΑΣ είχε απώλειες σε όλα τα μέτωπα και υποχωρούσε παντού και οι δυνάμεις του τρέπονταν σε φυγή. Στις 3 Ιανουαρίου 1945 «..ακόμη και οι ζητωτζήδες που παρίσταναν τους στρατιωτικούς συμβούλους του Σιάντου, δήλωναν ότι ο πόλεμος δεν μπορούσε να συνεχιστεί πολύ περισσότερο» (Ορέστης, Καπετάνιος της 2ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ). Στις 6 Ιανουαρίου η Κεντρική Επιτροπή του ΕΛΑΣ έδωσε την διαταγή για γενική υποχώρηση. Ζητώντας, ανεξήγητα, από τους Εγγλέζους και όχι από τους Έλληνες αρμόδιους συνομιλίες για παύση των συγκρούσεων και ανακωχή.

Η τακτική που ακολουθήθηκε από το ΚΚΕ την περίοδο του «κόκκινου Δεκέμβρη», πριν φθάσει στην ήττα και στο αίτημα της ανακωχής, ήταν κατά τον Γιάννη Ιωαννίδη, τον ουσιαστικά υπ΄αριθμό ένα ηγέτη του ΚΚΕ κατά την περίοδο της Κατοχής, μια σειρά αριστερού χαρακτήρα λαθών καθώς, όπως λέει στην εισήγησή του στην 11 Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (5-10 Απρίλη 1945) «.. ήταν καταστροφικό το λάθος που δεν κάναμε συμφωνία στις 18 του Δεκέμβρη, εγκληματικό που δεν την κάναμε όταν ήρθε ο Τσώρτσιλ και αχαρακτήριστο στην 1 του Γενάρη.» (ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, Αναμνήσεις, σελ.487).

Στις 10 Ιανουαρίου τετραμελής επιτροπή της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΑΜ υπό τον Ζεύγοεπισκέπτεται τον Σκόμπυγια την σύναψη ανακωχής. Η ανακωχή υπογράφεται στις 11 Ιανουαρίου από τους Ζεύγο, Παρτσαλίδη, Μακρίδη και Αθηνέλη εκ μέρους της Κ.Ε του ΕΛΑΣ και του Ρ. Σκόμπυ, Αρχιστρατήγου των Συμμαχικών Δυνάμεων στην Ελλάδα.

Η αντιπροσωπεία του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ εμφανίζεται στην έδρα του στρατηγείου του Σκόμπυ στο μέγαρο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού, στην οδό Πανεπιστημίου στις 8 Ιανουαρίου 1945. Η Διάσκεψη άρχισε στις 17:30 της ημέρας εκείνης και διήρκησε μέχρι την 11η Ιανουαρίου 1945, λήγοντας στις 22:30 μ.μ., οπότε και υπογράφτηκε στις 22,30 η συμφωνία κατάπαυσης των εχθροπραξιών από τον υποστράτηγο Ρόναλντ Σκόμπυ «αρχιστράτηγο των κατά ξηράν δυνάμεων και Στρατιωτικού Συνδέσμου εν Ελλάδι» και εκ μέρους της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΛΑΣ των Ζεύγου, και ΘάναΑθηνέλλη, ταγματάρχη του ΕΛΑΣ και Παρτσαλίδη Μήτσου και Μακρίδη Θόδωρου ταγματάρχη του ΕΛΑΣ εκπροσώπων της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΑΜ Να σημειωθεί εδώ ότι όλοι οι ανωτέρω μιλούσαν ως εκπρόσωποι του ΕΑΜ κανένας δεν ανήκε σε ό,ποιο άλλο κόμμα, αλλά όμως όλοι οι παραπάνω ήταν μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας. Μιλούσαν ως εκπρόσωποι του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ μόνο και δεν ανέφεραν ούτε μια στιγμή το ΚΚΕ!!! Διασκέπτονταν επί τέσσερις ολόκληρες ημέρες, ατελείωτες ώρες, τα πρακτικά καταλαμβάνουν 72 σελίδες στο βιβλίο και δεν αναφέρουν ούτε μια φορά το ΚΚΕ!!! Η οριστική ανακωχή υπογράφτηκε, με το αυτό περιεχόμενο, στην Αθήνα στις 20 Ιανουαρίου μεταξύ του στρατηγού ΄Οντλαντ και, από ΕΑΜικής πλευράς, των Α. Τζήμα και Κ. Δημάκη (ΓΑΣΠΑΡΙΝΑΤΟΣ, 1998, τόμ. Β, σελ.156).

Τα πρακτικά αυτής της διάσκεψης εντοπίστηκαν με πλειάδα άλλων εγγράφων-κειμένων στα βρετανικά και στα αρχεία του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού μετά από έρευνα του συγγραφέα-μελετητή Πέτρου Στ. Μακρή-Στάϊκου και μαζί με άλλα τρία, σχετικά με τα Δεκεμβριανά, άγνωστα κείμενα συμπεριλήφθηκαν στο βιβλίο του «Ο «Δεκέμβρης» του 1944» Εκδόσεις ΙΚΑΡΟΣ, 2014. Τα πρακτικά της διάσκεψης αυτής, εν πολλοίς άγνωστα μέχρι το 2014, δεν φωτίζουν μόνον κρυφές, άγνωστες εν πολλοίς, πτυχές των γεγονότων εκείνων των 33 ημερών των Δεκεμβριανών αλλά ρίχνουν άπλετο φως στον ψυχισμό, στην έπαρση, τις εμμονές, τις «τακτικές» των ηγετών του ΚΚΕ των ετών της Δεκαετίας του ΄40.. Το κείμενο των Πρακτικών καταλαμβάνει 67. από τις συνολικά 172 σελίδες του βιβλίου και είναι ένα πολύ σημαντικό ιστορικό ντοκουμέντο. Απαραίτητο για την ιστορία και τον ιστορικό, χρήσιμο για την πολιτική και τον πολιτικό, ωφέλιμο για τον πολίτη της χώρας αυτής.

Μελετώντας κανείς προσεκτικά τα πρακτικά της σύσκεψης καταλήγει στις παρακάτω διαπιστώσεις:

· Η αντιπροσωπεία του ΚΚΕ προσποιούνταν ότι ξεχνούσε (;) τον παραπάνω βασικό λόγο συνάντησή τους, που ήταν καθαρά στρατιωτικός και αποτέλεσμα της συντριπτικής ήττας «των επαναστατών» της Άκρας Αριστεράς. Οτι δηλαδή ήταν ο ΕΛΑΣ εκείνος που ζήτησε μετά την στρατιωτική του ήττα παύση των εχθροπραξιών και ανακωχή.

· Έδειχνε να φοβάται τι θα συνέβαινε αν η Ελληνική κυβέρνηση του Πλαστήρα αρνούνταν να συζητήσει, παρ΄ όλον ότι το ΚΚΕ δήλωνε ότι επιθυμούσε να προσέλθει σε διαπραγματεύσεις με την ελληνική κυβέρνηση (σ.95-96).

· Οι πολιτικοί της αντιπροσωπείας του ΚΚΕ και ιδιαίτερα ο γενικός εκπρόσωπος της, ο Ζέβγος, συνεχώς έμπλεκε, σκοπίμως (;), από άγνοια (;), το εξειδικευμένο στρατιωτικό θέμα, τον σκοπό της συνάντησης, που δεν ήταν άλλος από την συζήτηση και αποδοχή των όρων που έθετε ο νικητής για τη σύναψη συμφωνίας κατάπαυσης εχθροπραξιών και ανακωχή, με ειδικά ή γενικά πολιτικά ή και στρατιωτικά θέματα άσχετα, πάντως, με το θέμα της συζήτησης.

· Αντίθετα οι παρεμβάσεις, κρίσεις και προτάσεις των στρατιωτικών του ΕΑΜ και ιδιαίτερα του Μακρίδη ήταν ουσιαστικές, εποικοδομητικές και στρατιωτικά-τεχνοκρατικά στοχευμένες. Και φαίνεται ότι αν ήταν μόνον οι στρατιωτικοί από την πλευρά του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΚΚΕ η συμφωνία αυτή θα είχε κλείσει σε λίγες ώρες και ίσως με καλλίτερους όρους για την άκρα αριστερά.

Η σύναψη της ανακωχής αυτής έγινε προκειμένου «..να διεξαχθούν συνεννοήσεις μεταξύ της Ελληνικής Κυβερνήσεως και αντιπροσώπων του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ..» και προέβλεπε:

1. Κατάπαυση των εχθροπραξιών ένα λεπτό μετά μεσάνυκτα της 14ης Ιανουαρίου 1945.

2. Οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ θα έπρεπε να εκκενώσουν την περιοχή ανατολικά και νότια της γραμμής Ιτέα-Αμφισσα-Λαμία-Φάρσαλα-Βελεστίνο-Βόρειος Ευβοϊκός την ίδια ώρα και ημέρα ως η (1).

3. Οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ που βρίσκονται στην Θεσσαλονίκη θα την εκκενώσουν και θα αποσυρθούν δυτικά του π. Αξιού μέχρι την ίδια ώρα της 17 Ιανουαρίου.

4. Παρόμοιες διευθετήσεις προβλέπονται στα άρθρα 4 & 5 και για τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ που ευρίσκοντο στην Πελοπόννησο και οι οποίες θα έπρεπε να μεταφερθούν νοτίως της γραμμής Πύργος-Άργος και διευθετήσεις στα νησιά Ζακύνθου, Ευβοίας κλπ.

5. Το τελευταίο, το άρθρο 6, προέβλεπε την ανταλλαγή αιχμαλώτων.

Την αντιπροσωπεία του ΕΑΜ την μετέφεραν, μετά από επιθυμία της οι Εγγλέζοι μέχρι την Λαμία με δικά τους αυτοκίνητα και με στρατιώτες προστασίας και ασφάλειας της, προκειμένου να κερδίσουν χρόνο για να επισπεύσουν την ακριβή τήρηση των συμφωνηθέντων…

Με άλλα λόγια ο ΕΛΑΣ έπρεπε σε συγκεκριμένες ημέρες και ώρες να βρίσκεται περίπου 150 χιλιόμετρα μακριά από την Αθήνα και περίπου 20 δυτικά της Θεσσαλονίκης. Τήρησαν την υπογραφή τους; Στην Αθήνα ναι, στην Θεσσαλονίκη όχι όπου επέβαλαν μία «υποδειγματική» Λαοκρατία και ΕΑΜοκρατία που άφησε ανεξίτηλα τα σημάδια της πείνας και της στέρησης σε ένα ήδη χειμαζόμενο λαό, ο οποίος και τρομοκρατήθηκε..

Ένα μήνα μετά, στις 12 Φεβρουαρίου 1945, διεξάγονται οι συνεννοήσεις και υπογράφεται η Συμφωνία της Βάρκιζας. Που ακολουθεί.