Έπρεπε να τον καταθέσουμε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, βάσει της ενωσιακής Οδηγίας 2014/89/ΕΕ, μέχρι τα τέλη του Μαρτίου του 2021. Καταδικαστήκαμε από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (διαβάστε την απόφαση στην...
υπόθεση C-128/2024, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:62024CJ0128) επειδή ακριβώς δεν τον καταθέσαμε. ‘‘Υψώθηκαν’’ φωνές για τη σημασία του σε επίπεδο γεωπολιτικής στρατηγικής και δυνητικής αξιοποίησης των ‘‘εργαλείων’’ εξωτερικής πολιτικής. Ανάμεσα σε αυτές και η δική μου. Συγκεκριμένα, είχα γράψει πέρυσι, μετά την Πρωτοχρονιά (ίδετε το άρθρο μου: ‘‘Η παραπομπή της Ελλάδας στο ΔΕΕ για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό και οι σχέσεις μας με την Τουρκία’’ https://olympiobima.gr/i-parapobi-tis-elladas-sto-dikastirio-tis-evropis-gia-ton-thalassio-chorotaxiko-schediasmo-kai-oi-scheseis-mas-me-tin-tourkia/): ‘‘Παρά ταύτα, η μη υποβολή του καθολικού, του ολιστικά συμπεριληπτικού, θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού της (δηλ. της Ελλάδας) στην ΕΕ δεν συνιστά απλώς και μόνο παραβίαση της κείμενης ευρωπαϊκής νομοθεσίας αλλά και υποδήλωση, σε δημόσιο διεθνές επίπεδο, της ατολμίας και βραδυπορίας της και ταυτόχρονα χαρακτηριστικό έλλειμμα γεωπολιτικού οραματισμού’’.
Ο λόγος ασφαλώς για τον περίφημο Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό (ΘΧΣ). Ώσπου ανήμερα τη Μ. Τετάρτη (16-4-2025), η Ελλάδα δήλωσε ότι κατέθεσε στην ΕΕ έναν χάρτη (ίδετε, για να τον θυμηθείτε, στο τέλος του κειμένου) που ‘‘οπτικοποιεί’’ τον δικό της ΘΧΣ. Έναν χάρτη απλώς, χωρίς γεωχωρικά δεδομένα (τα οποία προφανώς κάποτε θα σταλούν αρμοδίως στις ευρωπαϊκές αρχές). Έναν χάρτη που συμπληρώνει (το ρήμα θεωρείστε το είτε εντός, είτε εκτός εισαγωγικών) την ‘‘Εθνική Χωρική Στρατηγική για τον Θαλάσσιο Χώρο’’.
Το κύριο και ουσιώδους σημασίας ερώτημα, λοιπόν, είναι αν επιτέλους η χώρα διαθέτει ένα συνολικό, συγκεκριμένο και τεκμηριωμένο, πλάνο για τις ‘‘θάλασσές’’ της. Με το παρόν κείμενο, έχοντας ως κριτήριο την πεμπτουσία του ζητήματος, όπως την είχα παρουσιάσει στο παραπάνω άρθρο μου, θέλω να προβώ σε τρεις σημαντικές, κατά τη γνώμη μου, παρατηρήσεις, οι οποίες βεβαίως προσφέρουν και ‘‘νοητικό έρεισμα’’ επί της αντικειμενικής απάντησης στο άνω θεμελιώδες ερώτημα.
Είχα γράψει ειδικότερα: ‘‘..προκύπτει …ότι από το 2014 και μετά η Ελλάδα, όπως και κάθε κράτος-μέλος, καλούνταν από την ΕΕ και ήταν νομικώς υποχρεωμένη, αλλά παράλληλα είχε (και) τη σημαίνουσα ευκαιρία, κατά τον σχεδιασμό του δικού της θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού, να προσδιορίσει, συγκεκριμενοποιήσει, αποτυπώσει και δηλώσει διεθνώς ποια είναι τα χωρικά της ύδατα και η συνορεύουσα ζώνη της στη Μεσόγειο και ειδικότερα στο Ιόνιο Πέλαγος, το Αιγαίο Πέλαγος και την Ανατολική Μεσόγειο αλλά και ποια ακριβώς επί χάρτου είναι τα θαλάσσια ύδατα που ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα, ήτοι επί της ουσίας στις άνω θαλάσσιες περιοχές (Ιόνιο, Αιγαίο και Ανατ. Μεσόγειος) ποια είναι η υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ της’’.
Το πρώτο, επομένως, και μακράν κυριότερο, κατά την άποψή μου, ζήτημα αφορά τα χωρικά μας ύδατα, δηλαδή τον θαλάσσιο χώρο όπου ασκούμε εθνική κυριαρχία, και το πώς τα ‘‘αποτυπώνει’’ η Ελλάδα στον χάρτη του ΘΧΣ της. Εν προκειμένω, ο χάρτης λειτουργεί, τρόπον τινά, ως βουλητική έκφραση της δυνητικής εθνικής κυριαρχίας αλλά και ως ‘‘οπτικοποίηση’’ της ελλαδικής (της εσωτερικής δηλαδή) θέασης της κυριαρχίας αυτής.
Είναι γνωστό ότι η Ελλάδα, με την ψήφιση του Ν. 4767/2021, όρισε το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης (των χωρικών της υδάτων), μετά του υπερκείμενου εναέριου χώρου, στη θαλάσσια περιοχή του Ιονίου και των Ιονίων Νήσων μέχρι το Ακρωτήριο Ταίναρο της Πελοποννήσου στα 12 ναυτικά μίλια (ν.μ.), υπολογιζόμενο από τις γραμμές βάσης των ακτών της. Στον χάρτη, ωστόσο, του ΘΧΣ της είναι εμφανές πως μόνο η τέταρτη χωρική ενότητα (ΧΕ4) εμπεριέχει τα συμφωνηθέντα της Ελληνοϊταλικής συμφωνίας του 2020 σχετικά με τον καθορισμό ΑΟΖ και (έτσι) εκεί εμφανίζονται τα χωρικά μας ύδατα στα 12 ν.μ. μέχρι το ακρωτήριο Ταίναρο, και ότι, από εκεί και πέρα, τα εθνικά μας χωρικά ύδατα περιορίζονται στα 6 ν.μ. στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Δεν είναι, λοιπόν, μόνο το γεγονός ότι, ‘‘στρεσαρισμένοι’’ ή άλλως ενεργώντας φοβικά υπό το κράτος του γνωστού ‘‘casus belli’’, αυτοπεριοριζόμαστε σε χωρικά ύδατα 6 ν.μ. στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, δεν είναι απλά ότι δεν τολμούμε να ‘‘αγγίξουμε’’ το γεω-επεκτατικό και μαξιμαλιστικά εκπεφρασμένο θεώρημα της ‘‘Γαλάζιας Πατρίδας’’, δεν είναι μόνο ότι, αντιστρόφως, έτσι αποδεχόμαστε υπόρρητα τη τουρκική λογική περί καθεστώτος ‘‘κλειστής θάλασσας’’ στο Αιγαίο (όπου η, σύμφωνα με την UNCLOS, αύξηση των χωρικών μας υδάτων στα 12 ν.μ. είναι ‘‘άδικη’’ και ‘‘πνικτική’’ για την τουρκική πλευρά), δεν είναι καν το γεγονός ότι οι Τούρκοι διαθέτουν ήδη αιγιαλίτιδα ζώνη 12 ν.μ. παντού εκτός Αιγαίου, αλλά κυρίως είναι ότι η παραπάνω εθνική βούληση για τη δυνητική θαλάσσια εθνική κυριαρχία in actu παγιώνεται, ‘‘κλειδώνει’’ και σταθεροποιείται στα 6 ν.μ. σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.
Για να γίνω περισσότερο κατανοητός, σας καλώ να φανταστείτε το πώς ένας Έλληνας πολιτικός, νομικός, τεχνοκράτης ή διπλωμάτης θα μπορεί να αντικρούσει από εδώ και πέρα τον αντίστοιχο Τούρκο που θα του λέει να σιωπήσει όταν ανοίγει θέμα για χωρικά ύδατα της Ελλάδας άνω των 6 ν.μ. στις άνω κομβικές και παγκόσμιας σημασίας Θάλασσες, προβάλλοντας (ο εκάστοτε εκπρόσωπος των Τούρκων) το επιχείρημα ότι εθελούσια εμείς, οι Έλληνες, αποτυπώσαμε οι ίδιοι στο ΘΧΣ μας ούτως ή άλλως χωρικά ύδατα αυστηρά έως 6 ν.μ. στις άνω περιοχές. Ζούμε σε μια Ελλάδα, λοιπόν, που ‘‘αυτοκολοβώνεται’’ και δη εκουσίως και υποτακτικά απέναντι στον ισχυρό γείτονά της….
Προκαλεί δε κλαυσιγέλωτα το γεγονός ότι στην επίσημη πλατφόρμα της ΕΕ για τον ΘΧΣ (ίδετε ‘‘ EU Maritime Spatial Planning, country pages’’) η Ελλάδα εμφανίζεται (από την ΕΕ) στον χάρτη με χωρικά ύδατα 12 ν.μ. παντού! Και έτσι μοιάζει μάλλον με ‘‘χλιαρό νιαούρισμα’’ απέναντι σε ‘‘σκύλο που δαγκώνει’’ η καταγεγραμμένη στον πρόσφατο χάρτη που εμφανίσαμε ‘‘επιφύλαξή’’ μας να επεκτείνουμε κάποτε τα χωρικά μας ύδατα μέχρι το άνω διεθνώς αποδεκτό όριο…..
Κατά δεύτερον, ο ΘΧΣ αφορά, όπως και παραπάνω τονίστηκε κατά την παρουσίαση του κριτηρίου σκέψης τούτου του κειμένου, τις θαλάσσιες ζώνες όπου ασκούνται σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας κυριαρχικά δικαιώματα (και όχι εθνική κυριαρχία), δηλαδή αφορά την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ. Περί τούτου δεν τίθεται καμία αμφιβολία, καθώς το γεγονός αυτό προκύπτει άμεσα από την ευρωπαϊκή νομοθεσία (άρ. 2 της Οδηγίας 2014/89/ΕΕ σε συνδυασμό με το άρ. 3 της Οδηγίας 2008/56/ΕΚ).
Υπό αυτή την ‘‘υποχρεωτική’’ λογική, μάλιστα, στην ‘‘Εθνική Χωρική Στρατηγική για τον Θαλάσσιο Χώρο’’ επακριβώς υπογραμμίζεται (ίδετε τη σελ. 5): ‘‘Ο ΘΧΣ καλύπτει όλες τις θαλάσσιες ζώνες χωρίς διακρίσεις. Οι σχετικές οικονομικές δραστηριότητες επιτρέπονται τόσο στα χωρικά ύδατα όσο και στην Υφαλοκρηπίδα και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Ο χωροταξικός σχεδιασμός προκύπτει με ακριβώς τον ίδιο τρόπο τόσο για τα χωρικά ύδατα, όσο και τις άλλες δύο θαλάσσιες ζώνες. … Ο ΘΧΣ αφορά όλες τις θαλάσσιες ζώνες της Ελλάδας καλύπτοντας το σύνολο των θαλασσίων ζωνών της χώρας, δηλαδή την αιγιαλίτιδα ζώνη, την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ. Συνεπώς, τα άκρα όρια των θαλάσσιων ζωνών της Ελλάδος που οφείλουν να περιλαμβάνονται στον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό συμπίπτουν με τα άκρα όρια της υφαλοκρηπίδας (και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης)’’.
Όλως περιέργως, ωστόσο, ο Χάρτης της 16-4-2025 εμφανίζει μόνο την (κατ’ ελληνική θεώρηση) υφαλοκρηπίδα μας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο και αφήνει απ’ έξω τη ‘‘χωροθετική παρουσίαση’’ της ΑΟΖ μας στις δύο άνω κρίσιμες Θάλασσες. Και τούτο το γεγονός δεν είναι απλώς εμφανές κοιτώντας κάποιος τον εν λόγω Χάρτη αλλά επιβεβαιώνεται ξεκάθαρα στον σύντομο κατάλογο ερωταπαντήσεων του Υπουργείου Εξωτερικών που συνοδεύουν τον Χάρτη, στον οποίο κατάλογο γίνεται αναφορά για αποτύπωση μόνο υφαλοκρηπίδας και (δεν γίνεται) καμία αναφορά σε ΑΟΖ (https://www.mfa.gr/gia-proti-fora-sti-chora-thalassios-chorotaxikos-schediasmos-2/, Ερωτ.: Γιατί είναι σημαντική κίνηση η κατάρτιση και εξειδίκευση και αποτύπωση σε χάρτη του ΘΧΣ; Απαντ.: Είναι η πρώτη φορά που αποτυπώνονται σε επίσημο ρυθμιστικό κείμενο της Ε.Ε. τα απώτατα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας (δηλαδή πλήρης επήρεια της ηπειρωτικής χώρας και των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες).
Συνεπώς, εν προκειμένω, δεδομένου ότι ‘‘κουκουλώνεται’’ ή άλλως ‘‘εξαϋλώνεται’’ η ΑΟΖ μας σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, δεν υπάρχει απλώς μια εξόφθαλμη εκ μέρους της Ελλάδας παράβαση των προδιαγραφών του ΘΧΣ, όπως τις επιβάλλει η ΕΕ, δεν καταφάσκεται μόνο μια ‘‘χτυπητή’’ αναντιστοιχία ανάμεσα σε αυτά που, υποτίθεται, σχεδιάστηκαν στην ‘‘Εθνική Χωρική Στρατηγική για τον Θαλάσσιο Χώρο’’ και σε αυτά που εμφανίστηκαν στον χάρτη της 16-4-2025, αλλά κυρίως επιχειρείται ένας de facto ‘‘αυτοχειριασμός’’ της χώρας σε επίπεδο ζωνών κυριαρχικών δικαιωμάτων και ‘‘γεωπολιτικής χωροθεσίας’’ της.
Είναι γνωστό ότι η υφαλοκρηπίδα αφορά το έδαφος και το υπέδαφος του θαλάσσιου χώρου από τις ακτές της ηπειρωτικής γραμμής ή των νησιών (σε θεωρητικό εύρος έως 200 ν.μ., όταν αυτό είναι εφικτό), ενώ η ΑΟΖ, ως έννοια συμπεριληπτική, περιλαμβάνει στο άνω εύρος (από τις ακτές της ηπειρωτικής γραμμής ή των νησιών), πέρα από το έδαφος και το υπέδαφος του θαλάσσιου βυθού, και τη θαλάσσια στήλη, την επιφάνεια της θάλασσας και τον άνω αυτής εναέριο χώρο.
Κατά συνέπεια, η Ελλάδα εμφανίζοντας στον χάρτη της 16-4-2025 μόνο την (θεωρητική ή επιθυμητή) υφαλοκρηπίδα της σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, πρακτικά ‘‘φοβάται’’ και έτσι αποφεύγει να δηλώσει επισήμως στην ΕΕ σε ποιες συγκεκριμένες περιοχές των δύο άνω Θαλασσών και μέχρι ποια θαλάσσια όρια σχεδιάζει και σκοπεύει να επιδρά, ασκώντας κυριαρχικά της δικαιώματα, στη θαλάσσια στήλη, στην επιφάνεια της θάλασσας και σε ό,τι υπέρκειται αυτής. Για να γίνω (πιο) κατανοητός, αναλογιστείτε τις εξής δύο περιπτώσεις (παραδείγματα):
Το 2017 η Ελλάδα είχε εγγεγραμμένα περίπου 15 χιλιάδες ιδιωτικά πλωτά σκάφη αλιείας που εκτελούσαν το 17,3% των δραστηριοτήτων του συνολικού αλιευτικού στόλου στη Μεσόγειο και στη Μαύρη Θάλασσα. Η ιδιωτική αλιεία (όχι η οργανωμένη, εμπορική αλιεία) της Ελλάδας κατέχει ποσοστό 23% της συνολικής ευρωπαϊκής αλιείας μικρής κλίμακος (small scale fisheries), ποσοστό δηλαδή που είναι το μεγαλύτερο σε όλη την Ευρώπη (ίδετε για του λόγου το αληθές τη σελίδα της Ελλάδας στο ‘‘European MSP Platform’’)!
H ιδιωτική αλιεία διενεργείται από ιδιωτικά σκάφη, τα οποία από την επιφάνεια της θάλασσας αλιεύουν τα επί της θαλάσσιας στήλης της αλιεύματα. Κατά συνέπεια, η χώρα με το μεγαλύτερο πανευρωπαϊκά ποσοστό στην αλιεία μικρής κλίμακας, δεν προσδιορίζει στον Χάρτη του ΘΧΣ της (αφού αφήνει απέξω στον Χάρτη της τη δική της ΑΟΖ, στην οποία εμπεριέχονται η θαλάσσια στήλη και η επιφάνεια της θάλασσας), έστω και στη θεωρία, σε ποια σημεία και μέχρι ποια όρια σχεδιάζει να ασκείται η άνω αναφερόμενη (πολύ σημαντική για την οικονομία της) δραστηριότητα (ιδιωτική αλιεία)! Τραγικό; Αφήνω να απαντήσετε εσείς, οι αναγνώστες….
Επίσης, στην ‘‘Εθνική Χωρική Στρατηγική για τον Θαλάσσιο Χώρο’’ λέγεται με στόμφο: ‘‘Η πράσινη ενέργεια αποτελεί το 49,13% της ηλεκτροπαραγωγής στην Ελλάδα καθιστώντας την εγκατάσταση των ΑΠΕ και την προώθησή τους στην ηπειρωτική και τη νησιωτική Ελλάδα, πρωταρχικό στόχο των ενεργειακών επενδύσεων……Το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα υπογραμμίζει την αναγκαιότητα αύξησης των ΑΠΕ στο 65% της εγχώριας ηλεκτροπαραγωγής μέχρι το 2030 και στο 60% της ακαθάριστης τελικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας’’.
Η χώρα, λοιπόν, που παράγει σχεδόν το 50% της ηλεκτροπαραγωγής της από ΑΠΕ, και καυχιέται για το γεγονός αυτό, και σκοπεύει να αυξήσει το άνω ποσοστό στο 65% μέχρι το 2030, στον χάρτη του ΘΧΣ της, δεδομένου ότι δεν ‘‘ασχολείται’’ με την (έστω θεωρητική) ΑΟΖ της σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο και άρα αποκλείει και τις στοχεύσεις και τα πιθανά projects της επί της επιφάνειας της θάλασσας, δεν δηλώνει, έστω και σε επίπεδο βουλητικού προγραμματισμού, το πού και μέχρι πού (σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο) θα μπορούσε να εγκαταστήσει εξοπλισμό ή δομές υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (πχ. θαλάσσια αιολικά πάρκα). Τραγικό κι αυτό; Τι λέτε;
Επιτρέψτε μου, λοιπόν, να ρωτήσω τι σόι ‘‘Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός’’ είναι αυτός που στον χάρτη του δεν απεικονίζει την (έστω δυνητική) ΑΟΖ μας στις δύο παραπάνω Θάλασσες(;), στις οποίες μάλιστα πάλλεται και μεγαλουργεί ο Ελληνισμός επί χιλιετίες.
Κατά τρίτον, επισημαίνω ότι με το ΠΔ 107/2020 (όπως αυτό σήμερα ισχύει μετά και την τροποποίηση που επήλθε με το ΠΔ 40/2023) η Ελληνική Δημοκρατία προχώρησε, σύμφωνα με τα άρθρα 5, 7, 8, 10, 13 και 14 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), στο κλείσιμο κόλπων και στη χάραξη ευθειών γραμμών βάσης στη θαλάσσια περιοχή από το βορειότερο σημείο της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων μέχρι το Ακρωτήριο Ταίναρο της Πελοποννήσου.
Το κλείσιμο των κόλπων της ηπειρωτικής εδαφικής επικράτειας, αλλά και των νησιών, είναι κάτι πολύ σημαντικό, διότι στην περίπτωση αυτή από τις ευθείες γραμμής βάσης, με τις οποίες ‘‘κλείνουν’’ οι κόλποι, ξεκινά ο υπολογισμός των θαλασσίων ζωνών, και βεβαίως των χωρικών υδάτων, της χώρας και όχι από τις ακτογραμμές (του ηπειρωτικού κορμού ή των νησιών). Επίσης, όπου υπάρχουν πολλές νησίδες ή βράχοι κοντά στις ακτές ή σε συστάδες νησιών, είναι νομικά επιτρεπτό το κλείσιμο των κόλπων και σε αυτές τις νησίδες ή βράχους. Μάλιστα, μέχρι και οι “σκόπελοι” που δεν δικαιούνται ΑΟΖ ή χωρικά ύδατα (άρθρο 13 της UNCLOS), υπό προϋποθέσεις, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη χάραξη των γραμμών βάσεως, δηλαδή των γραμμών που θα είναι η αφετηρία μέτρησης των χωρικών υδάτων (και των λοιπών θαλάσσιων ζωνών) του κράτους στο οποίο ανήκουν. Εν τέλει, οι κόλποι κλείνουν με ευθεία γραμμή αν υφίσταται ‘‘άνοιγμα θάλασσας’’ μέχρι και 24 ν.μ. (άρθρο 10 της UNCLOS).
Η δε χώρα μας, χωρίς νομοθέτηση (εθιμικά), αναγνώριζε από το 1936 κλείσιμο κόλπων με άνοιγμα μέχρι 10 ν.μ. (αντί 24 ν.μ. που προβλέπει το Δίκαιο της Θάλασσας) και μάλιστα το 1978 εξεδόθη και χάρτης της Υδρογραφικής Υπηρεσίας που εμφάνιζε ένα τέτοιο κλείσιμο κόλπων.
Με τα παραπάνω θέλω (όσο το δυνατόν συντομότερα) να τονίσω ότι κάνοντας χρήση του διεθνούς δικαιώματός της (άρ. 7 της UNCLOS) για κλείσιμο των κόλπων με ευθείες γραμμές βάσης τόσο για τα εδάφη της ηπειρωτικής της επικράτειας, όσο και για τα νησιά της, η Ελλάδα θα μπορούσε να μεγιστοποιήσει το εύρος όλων των θαλασσίων ζωνών της (από τα χωρικά της ύδατα και τη συνορεύουσα ζώνη της μέχρι και την ΑΟΖ της), διότι από ένα ‘‘προκεχωρημένο σημείο’’ θα ξεκινά η μέτρηση αυτών των ζωνών της.
Στον χάρτη του ΘΧΣ της, ωστόσο, η Ελλάδα ούτε καν διανοείται, έστω σε επίπεδο σχεδιασμού, να αποτυπώσει κλείσιμο κόλπων όχι μόνο στα νησιά της αλλά ούτε καν στο ηπειρωτικό ‘‘σώμα’’ της που ‘‘βλέπει’’ στο Αιγαίο.
Επομένως, ύστερα από τα παραπάνω (εννοώ και τα τρία πεδία των παρατηρήσεών μου) αναδύεται ως εύλογος ο ισχυρισμός ότι ο χάρτης του ΘΧΣ μας είναι ένας χάρτης ελλιπής και ‘‘φοβικός’’ παράλληλα και, βεβαίως, ‘‘καθόλου οραματικός’’, (αλλά) αντιθέτως μεστός ‘‘εθνικού συμπλεγματισμού’’ απέναντι στον μεγαλομανή γείτονα….
Το ερώτημα, όμως, θα μου έλεγε κάποιος, που ετέθη αρχικά είναι αν έχουμε τελικά ΘΧΣ(;), δεδομένου ότι ένας χάρτης, και δη σε μορφή απλού σκαριφήματος, δεν νοείται ως ΘΧΣ. Και κυρίως αν ανταποκριθήκαμε στην κατ’ ευρωπαϊκή επιταγή υποβολή του ΘΧΣ μας στην ΕΕ(;). Σας παραπέμπω, λοιπόν, στην επί του αντικειμένου επίσημη ιστοσελίδα της ΕΕ για τη χώρα μας (https://maritime-spatial-planning.ec.europa.eu/countries/greece), όπου σημειώνεται (τουλάχιστον την ώρα που γράφονται τούτες οι αράδες) ότι η Ελλάδα δεν έχει υιοθετήσει ακόμη ΘΧΣ(!), για τον οποίο περηφανεύτηκε, για ευνόητους λόγους, η Κυβέρνηση (ίδετε: ‘‘Greece has not yet adopted an MSP’’). Και σας θυμίζω, περαιτέρω, έτσι για να υπάρχει ‘‘επί της τραπέζης τροφή για σκέψη’’, ότι στις 16-4-2025 ο χάρτης για τον ΘΧΣ μας δημοσιοποιήθηκε λίγες ώρες αφότου η τουρκική εφημερίδα ‘‘Milliyet’’ ανακοίνωσε ότι η Τουρκική Δημοκρατία ολοκλήρωσε τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό της σε συνεργασία με το Πανεπιστημιακό Ερευνητικό Κέντρο Θαλασσίου Δικαίου της Άγκυρας (DEHUKAM)….
Το άκρως ανησυχητικό, ωστόσο, δεν είναι το γεγονός ότι για ακόμη μια φορά η κυβέρνηση Μητσοτάκη ‘‘περνά κάτω από τον πήχη’’ αλλά το ότι η χώρα κάνει… τα πάντα για να μικρύνει τη ‘‘θαλασσόσφαιρα’’ της, τη γεωπολιτική της επιδραστικότητα και το βεληνεκές του οραματισμού της σε μια εποχή που λόγω του μεγέθους των προκλήσεων και του απρόβλεπτου των παγκόσμιων αλλαγών που έρχονται, απαιτείται όχι μόνο να είναι ανθεκτική αλλά και να διαθέτει ‘‘εθνική γενναιότητα’’….
Κατερίνη, 5/5/2025
ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΥΓΚΟΥΡΕΛΑΣ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ
LLM IN INTERNATIONAL COMMERCIAL LAW
LLM IN EUROPEAN LAW
Cer. LSE in Business, International
Relations and the political science
Ο Χάρτης της 16-4-2025 για τον ΘΧΣ της Ελλάδας
Ο λόγος ασφαλώς για τον περίφημο Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό (ΘΧΣ). Ώσπου ανήμερα τη Μ. Τετάρτη (16-4-2025), η Ελλάδα δήλωσε ότι κατέθεσε στην ΕΕ έναν χάρτη (ίδετε, για να τον θυμηθείτε, στο τέλος του κειμένου) που ‘‘οπτικοποιεί’’ τον δικό της ΘΧΣ. Έναν χάρτη απλώς, χωρίς γεωχωρικά δεδομένα (τα οποία προφανώς κάποτε θα σταλούν αρμοδίως στις ευρωπαϊκές αρχές). Έναν χάρτη που συμπληρώνει (το ρήμα θεωρείστε το είτε εντός, είτε εκτός εισαγωγικών) την ‘‘Εθνική Χωρική Στρατηγική για τον Θαλάσσιο Χώρο’’.
Το κύριο και ουσιώδους σημασίας ερώτημα, λοιπόν, είναι αν επιτέλους η χώρα διαθέτει ένα συνολικό, συγκεκριμένο και τεκμηριωμένο, πλάνο για τις ‘‘θάλασσές’’ της. Με το παρόν κείμενο, έχοντας ως κριτήριο την πεμπτουσία του ζητήματος, όπως την είχα παρουσιάσει στο παραπάνω άρθρο μου, θέλω να προβώ σε τρεις σημαντικές, κατά τη γνώμη μου, παρατηρήσεις, οι οποίες βεβαίως προσφέρουν και ‘‘νοητικό έρεισμα’’ επί της αντικειμενικής απάντησης στο άνω θεμελιώδες ερώτημα.
Είχα γράψει ειδικότερα: ‘‘..προκύπτει …ότι από το 2014 και μετά η Ελλάδα, όπως και κάθε κράτος-μέλος, καλούνταν από την ΕΕ και ήταν νομικώς υποχρεωμένη, αλλά παράλληλα είχε (και) τη σημαίνουσα ευκαιρία, κατά τον σχεδιασμό του δικού της θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού, να προσδιορίσει, συγκεκριμενοποιήσει, αποτυπώσει και δηλώσει διεθνώς ποια είναι τα χωρικά της ύδατα και η συνορεύουσα ζώνη της στη Μεσόγειο και ειδικότερα στο Ιόνιο Πέλαγος, το Αιγαίο Πέλαγος και την Ανατολική Μεσόγειο αλλά και ποια ακριβώς επί χάρτου είναι τα θαλάσσια ύδατα που ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα, ήτοι επί της ουσίας στις άνω θαλάσσιες περιοχές (Ιόνιο, Αιγαίο και Ανατ. Μεσόγειος) ποια είναι η υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ της’’.
Το πρώτο, επομένως, και μακράν κυριότερο, κατά την άποψή μου, ζήτημα αφορά τα χωρικά μας ύδατα, δηλαδή τον θαλάσσιο χώρο όπου ασκούμε εθνική κυριαρχία, και το πώς τα ‘‘αποτυπώνει’’ η Ελλάδα στον χάρτη του ΘΧΣ της. Εν προκειμένω, ο χάρτης λειτουργεί, τρόπον τινά, ως βουλητική έκφραση της δυνητικής εθνικής κυριαρχίας αλλά και ως ‘‘οπτικοποίηση’’ της ελλαδικής (της εσωτερικής δηλαδή) θέασης της κυριαρχίας αυτής.
Είναι γνωστό ότι η Ελλάδα, με την ψήφιση του Ν. 4767/2021, όρισε το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης (των χωρικών της υδάτων), μετά του υπερκείμενου εναέριου χώρου, στη θαλάσσια περιοχή του Ιονίου και των Ιονίων Νήσων μέχρι το Ακρωτήριο Ταίναρο της Πελοποννήσου στα 12 ναυτικά μίλια (ν.μ.), υπολογιζόμενο από τις γραμμές βάσης των ακτών της. Στον χάρτη, ωστόσο, του ΘΧΣ της είναι εμφανές πως μόνο η τέταρτη χωρική ενότητα (ΧΕ4) εμπεριέχει τα συμφωνηθέντα της Ελληνοϊταλικής συμφωνίας του 2020 σχετικά με τον καθορισμό ΑΟΖ και (έτσι) εκεί εμφανίζονται τα χωρικά μας ύδατα στα 12 ν.μ. μέχρι το ακρωτήριο Ταίναρο, και ότι, από εκεί και πέρα, τα εθνικά μας χωρικά ύδατα περιορίζονται στα 6 ν.μ. στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Δεν είναι, λοιπόν, μόνο το γεγονός ότι, ‘‘στρεσαρισμένοι’’ ή άλλως ενεργώντας φοβικά υπό το κράτος του γνωστού ‘‘casus belli’’, αυτοπεριοριζόμαστε σε χωρικά ύδατα 6 ν.μ. στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, δεν είναι απλά ότι δεν τολμούμε να ‘‘αγγίξουμε’’ το γεω-επεκτατικό και μαξιμαλιστικά εκπεφρασμένο θεώρημα της ‘‘Γαλάζιας Πατρίδας’’, δεν είναι μόνο ότι, αντιστρόφως, έτσι αποδεχόμαστε υπόρρητα τη τουρκική λογική περί καθεστώτος ‘‘κλειστής θάλασσας’’ στο Αιγαίο (όπου η, σύμφωνα με την UNCLOS, αύξηση των χωρικών μας υδάτων στα 12 ν.μ. είναι ‘‘άδικη’’ και ‘‘πνικτική’’ για την τουρκική πλευρά), δεν είναι καν το γεγονός ότι οι Τούρκοι διαθέτουν ήδη αιγιαλίτιδα ζώνη 12 ν.μ. παντού εκτός Αιγαίου, αλλά κυρίως είναι ότι η παραπάνω εθνική βούληση για τη δυνητική θαλάσσια εθνική κυριαρχία in actu παγιώνεται, ‘‘κλειδώνει’’ και σταθεροποιείται στα 6 ν.μ. σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.
Για να γίνω περισσότερο κατανοητός, σας καλώ να φανταστείτε το πώς ένας Έλληνας πολιτικός, νομικός, τεχνοκράτης ή διπλωμάτης θα μπορεί να αντικρούσει από εδώ και πέρα τον αντίστοιχο Τούρκο που θα του λέει να σιωπήσει όταν ανοίγει θέμα για χωρικά ύδατα της Ελλάδας άνω των 6 ν.μ. στις άνω κομβικές και παγκόσμιας σημασίας Θάλασσες, προβάλλοντας (ο εκάστοτε εκπρόσωπος των Τούρκων) το επιχείρημα ότι εθελούσια εμείς, οι Έλληνες, αποτυπώσαμε οι ίδιοι στο ΘΧΣ μας ούτως ή άλλως χωρικά ύδατα αυστηρά έως 6 ν.μ. στις άνω περιοχές. Ζούμε σε μια Ελλάδα, λοιπόν, που ‘‘αυτοκολοβώνεται’’ και δη εκουσίως και υποτακτικά απέναντι στον ισχυρό γείτονά της….
Προκαλεί δε κλαυσιγέλωτα το γεγονός ότι στην επίσημη πλατφόρμα της ΕΕ για τον ΘΧΣ (ίδετε ‘‘ EU Maritime Spatial Planning, country pages’’) η Ελλάδα εμφανίζεται (από την ΕΕ) στον χάρτη με χωρικά ύδατα 12 ν.μ. παντού! Και έτσι μοιάζει μάλλον με ‘‘χλιαρό νιαούρισμα’’ απέναντι σε ‘‘σκύλο που δαγκώνει’’ η καταγεγραμμένη στον πρόσφατο χάρτη που εμφανίσαμε ‘‘επιφύλαξή’’ μας να επεκτείνουμε κάποτε τα χωρικά μας ύδατα μέχρι το άνω διεθνώς αποδεκτό όριο…..
Κατά δεύτερον, ο ΘΧΣ αφορά, όπως και παραπάνω τονίστηκε κατά την παρουσίαση του κριτηρίου σκέψης τούτου του κειμένου, τις θαλάσσιες ζώνες όπου ασκούνται σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας κυριαρχικά δικαιώματα (και όχι εθνική κυριαρχία), δηλαδή αφορά την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ. Περί τούτου δεν τίθεται καμία αμφιβολία, καθώς το γεγονός αυτό προκύπτει άμεσα από την ευρωπαϊκή νομοθεσία (άρ. 2 της Οδηγίας 2014/89/ΕΕ σε συνδυασμό με το άρ. 3 της Οδηγίας 2008/56/ΕΚ).
Υπό αυτή την ‘‘υποχρεωτική’’ λογική, μάλιστα, στην ‘‘Εθνική Χωρική Στρατηγική για τον Θαλάσσιο Χώρο’’ επακριβώς υπογραμμίζεται (ίδετε τη σελ. 5): ‘‘Ο ΘΧΣ καλύπτει όλες τις θαλάσσιες ζώνες χωρίς διακρίσεις. Οι σχετικές οικονομικές δραστηριότητες επιτρέπονται τόσο στα χωρικά ύδατα όσο και στην Υφαλοκρηπίδα και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Ο χωροταξικός σχεδιασμός προκύπτει με ακριβώς τον ίδιο τρόπο τόσο για τα χωρικά ύδατα, όσο και τις άλλες δύο θαλάσσιες ζώνες. … Ο ΘΧΣ αφορά όλες τις θαλάσσιες ζώνες της Ελλάδας καλύπτοντας το σύνολο των θαλασσίων ζωνών της χώρας, δηλαδή την αιγιαλίτιδα ζώνη, την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ. Συνεπώς, τα άκρα όρια των θαλάσσιων ζωνών της Ελλάδος που οφείλουν να περιλαμβάνονται στον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό συμπίπτουν με τα άκρα όρια της υφαλοκρηπίδας (και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης)’’.
Όλως περιέργως, ωστόσο, ο Χάρτης της 16-4-2025 εμφανίζει μόνο την (κατ’ ελληνική θεώρηση) υφαλοκρηπίδα μας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο και αφήνει απ’ έξω τη ‘‘χωροθετική παρουσίαση’’ της ΑΟΖ μας στις δύο άνω κρίσιμες Θάλασσες. Και τούτο το γεγονός δεν είναι απλώς εμφανές κοιτώντας κάποιος τον εν λόγω Χάρτη αλλά επιβεβαιώνεται ξεκάθαρα στον σύντομο κατάλογο ερωταπαντήσεων του Υπουργείου Εξωτερικών που συνοδεύουν τον Χάρτη, στον οποίο κατάλογο γίνεται αναφορά για αποτύπωση μόνο υφαλοκρηπίδας και (δεν γίνεται) καμία αναφορά σε ΑΟΖ (https://www.mfa.gr/gia-proti-fora-sti-chora-thalassios-chorotaxikos-schediasmos-2/, Ερωτ.: Γιατί είναι σημαντική κίνηση η κατάρτιση και εξειδίκευση και αποτύπωση σε χάρτη του ΘΧΣ; Απαντ.: Είναι η πρώτη φορά που αποτυπώνονται σε επίσημο ρυθμιστικό κείμενο της Ε.Ε. τα απώτατα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας (δηλαδή πλήρης επήρεια της ηπειρωτικής χώρας και των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες).
Συνεπώς, εν προκειμένω, δεδομένου ότι ‘‘κουκουλώνεται’’ ή άλλως ‘‘εξαϋλώνεται’’ η ΑΟΖ μας σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, δεν υπάρχει απλώς μια εξόφθαλμη εκ μέρους της Ελλάδας παράβαση των προδιαγραφών του ΘΧΣ, όπως τις επιβάλλει η ΕΕ, δεν καταφάσκεται μόνο μια ‘‘χτυπητή’’ αναντιστοιχία ανάμεσα σε αυτά που, υποτίθεται, σχεδιάστηκαν στην ‘‘Εθνική Χωρική Στρατηγική για τον Θαλάσσιο Χώρο’’ και σε αυτά που εμφανίστηκαν στον χάρτη της 16-4-2025, αλλά κυρίως επιχειρείται ένας de facto ‘‘αυτοχειριασμός’’ της χώρας σε επίπεδο ζωνών κυριαρχικών δικαιωμάτων και ‘‘γεωπολιτικής χωροθεσίας’’ της.
Είναι γνωστό ότι η υφαλοκρηπίδα αφορά το έδαφος και το υπέδαφος του θαλάσσιου χώρου από τις ακτές της ηπειρωτικής γραμμής ή των νησιών (σε θεωρητικό εύρος έως 200 ν.μ., όταν αυτό είναι εφικτό), ενώ η ΑΟΖ, ως έννοια συμπεριληπτική, περιλαμβάνει στο άνω εύρος (από τις ακτές της ηπειρωτικής γραμμής ή των νησιών), πέρα από το έδαφος και το υπέδαφος του θαλάσσιου βυθού, και τη θαλάσσια στήλη, την επιφάνεια της θάλασσας και τον άνω αυτής εναέριο χώρο.
Κατά συνέπεια, η Ελλάδα εμφανίζοντας στον χάρτη της 16-4-2025 μόνο την (θεωρητική ή επιθυμητή) υφαλοκρηπίδα της σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, πρακτικά ‘‘φοβάται’’ και έτσι αποφεύγει να δηλώσει επισήμως στην ΕΕ σε ποιες συγκεκριμένες περιοχές των δύο άνω Θαλασσών και μέχρι ποια θαλάσσια όρια σχεδιάζει και σκοπεύει να επιδρά, ασκώντας κυριαρχικά της δικαιώματα, στη θαλάσσια στήλη, στην επιφάνεια της θάλασσας και σε ό,τι υπέρκειται αυτής. Για να γίνω (πιο) κατανοητός, αναλογιστείτε τις εξής δύο περιπτώσεις (παραδείγματα):
Το 2017 η Ελλάδα είχε εγγεγραμμένα περίπου 15 χιλιάδες ιδιωτικά πλωτά σκάφη αλιείας που εκτελούσαν το 17,3% των δραστηριοτήτων του συνολικού αλιευτικού στόλου στη Μεσόγειο και στη Μαύρη Θάλασσα. Η ιδιωτική αλιεία (όχι η οργανωμένη, εμπορική αλιεία) της Ελλάδας κατέχει ποσοστό 23% της συνολικής ευρωπαϊκής αλιείας μικρής κλίμακος (small scale fisheries), ποσοστό δηλαδή που είναι το μεγαλύτερο σε όλη την Ευρώπη (ίδετε για του λόγου το αληθές τη σελίδα της Ελλάδας στο ‘‘European MSP Platform’’)!
H ιδιωτική αλιεία διενεργείται από ιδιωτικά σκάφη, τα οποία από την επιφάνεια της θάλασσας αλιεύουν τα επί της θαλάσσιας στήλης της αλιεύματα. Κατά συνέπεια, η χώρα με το μεγαλύτερο πανευρωπαϊκά ποσοστό στην αλιεία μικρής κλίμακας, δεν προσδιορίζει στον Χάρτη του ΘΧΣ της (αφού αφήνει απέξω στον Χάρτη της τη δική της ΑΟΖ, στην οποία εμπεριέχονται η θαλάσσια στήλη και η επιφάνεια της θάλασσας), έστω και στη θεωρία, σε ποια σημεία και μέχρι ποια όρια σχεδιάζει να ασκείται η άνω αναφερόμενη (πολύ σημαντική για την οικονομία της) δραστηριότητα (ιδιωτική αλιεία)! Τραγικό; Αφήνω να απαντήσετε εσείς, οι αναγνώστες….
Επίσης, στην ‘‘Εθνική Χωρική Στρατηγική για τον Θαλάσσιο Χώρο’’ λέγεται με στόμφο: ‘‘Η πράσινη ενέργεια αποτελεί το 49,13% της ηλεκτροπαραγωγής στην Ελλάδα καθιστώντας την εγκατάσταση των ΑΠΕ και την προώθησή τους στην ηπειρωτική και τη νησιωτική Ελλάδα, πρωταρχικό στόχο των ενεργειακών επενδύσεων……Το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα υπογραμμίζει την αναγκαιότητα αύξησης των ΑΠΕ στο 65% της εγχώριας ηλεκτροπαραγωγής μέχρι το 2030 και στο 60% της ακαθάριστης τελικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας’’.
Η χώρα, λοιπόν, που παράγει σχεδόν το 50% της ηλεκτροπαραγωγής της από ΑΠΕ, και καυχιέται για το γεγονός αυτό, και σκοπεύει να αυξήσει το άνω ποσοστό στο 65% μέχρι το 2030, στον χάρτη του ΘΧΣ της, δεδομένου ότι δεν ‘‘ασχολείται’’ με την (έστω θεωρητική) ΑΟΖ της σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο και άρα αποκλείει και τις στοχεύσεις και τα πιθανά projects της επί της επιφάνειας της θάλασσας, δεν δηλώνει, έστω και σε επίπεδο βουλητικού προγραμματισμού, το πού και μέχρι πού (σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο) θα μπορούσε να εγκαταστήσει εξοπλισμό ή δομές υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (πχ. θαλάσσια αιολικά πάρκα). Τραγικό κι αυτό; Τι λέτε;
Επιτρέψτε μου, λοιπόν, να ρωτήσω τι σόι ‘‘Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός’’ είναι αυτός που στον χάρτη του δεν απεικονίζει την (έστω δυνητική) ΑΟΖ μας στις δύο παραπάνω Θάλασσες(;), στις οποίες μάλιστα πάλλεται και μεγαλουργεί ο Ελληνισμός επί χιλιετίες.
Κατά τρίτον, επισημαίνω ότι με το ΠΔ 107/2020 (όπως αυτό σήμερα ισχύει μετά και την τροποποίηση που επήλθε με το ΠΔ 40/2023) η Ελληνική Δημοκρατία προχώρησε, σύμφωνα με τα άρθρα 5, 7, 8, 10, 13 και 14 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), στο κλείσιμο κόλπων και στη χάραξη ευθειών γραμμών βάσης στη θαλάσσια περιοχή από το βορειότερο σημείο της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων μέχρι το Ακρωτήριο Ταίναρο της Πελοποννήσου.
Το κλείσιμο των κόλπων της ηπειρωτικής εδαφικής επικράτειας, αλλά και των νησιών, είναι κάτι πολύ σημαντικό, διότι στην περίπτωση αυτή από τις ευθείες γραμμής βάσης, με τις οποίες ‘‘κλείνουν’’ οι κόλποι, ξεκινά ο υπολογισμός των θαλασσίων ζωνών, και βεβαίως των χωρικών υδάτων, της χώρας και όχι από τις ακτογραμμές (του ηπειρωτικού κορμού ή των νησιών). Επίσης, όπου υπάρχουν πολλές νησίδες ή βράχοι κοντά στις ακτές ή σε συστάδες νησιών, είναι νομικά επιτρεπτό το κλείσιμο των κόλπων και σε αυτές τις νησίδες ή βράχους. Μάλιστα, μέχρι και οι “σκόπελοι” που δεν δικαιούνται ΑΟΖ ή χωρικά ύδατα (άρθρο 13 της UNCLOS), υπό προϋποθέσεις, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη χάραξη των γραμμών βάσεως, δηλαδή των γραμμών που θα είναι η αφετηρία μέτρησης των χωρικών υδάτων (και των λοιπών θαλάσσιων ζωνών) του κράτους στο οποίο ανήκουν. Εν τέλει, οι κόλποι κλείνουν με ευθεία γραμμή αν υφίσταται ‘‘άνοιγμα θάλασσας’’ μέχρι και 24 ν.μ. (άρθρο 10 της UNCLOS).
Η δε χώρα μας, χωρίς νομοθέτηση (εθιμικά), αναγνώριζε από το 1936 κλείσιμο κόλπων με άνοιγμα μέχρι 10 ν.μ. (αντί 24 ν.μ. που προβλέπει το Δίκαιο της Θάλασσας) και μάλιστα το 1978 εξεδόθη και χάρτης της Υδρογραφικής Υπηρεσίας που εμφάνιζε ένα τέτοιο κλείσιμο κόλπων.
Με τα παραπάνω θέλω (όσο το δυνατόν συντομότερα) να τονίσω ότι κάνοντας χρήση του διεθνούς δικαιώματός της (άρ. 7 της UNCLOS) για κλείσιμο των κόλπων με ευθείες γραμμές βάσης τόσο για τα εδάφη της ηπειρωτικής της επικράτειας, όσο και για τα νησιά της, η Ελλάδα θα μπορούσε να μεγιστοποιήσει το εύρος όλων των θαλασσίων ζωνών της (από τα χωρικά της ύδατα και τη συνορεύουσα ζώνη της μέχρι και την ΑΟΖ της), διότι από ένα ‘‘προκεχωρημένο σημείο’’ θα ξεκινά η μέτρηση αυτών των ζωνών της.
Στον χάρτη του ΘΧΣ της, ωστόσο, η Ελλάδα ούτε καν διανοείται, έστω σε επίπεδο σχεδιασμού, να αποτυπώσει κλείσιμο κόλπων όχι μόνο στα νησιά της αλλά ούτε καν στο ηπειρωτικό ‘‘σώμα’’ της που ‘‘βλέπει’’ στο Αιγαίο.
Επομένως, ύστερα από τα παραπάνω (εννοώ και τα τρία πεδία των παρατηρήσεών μου) αναδύεται ως εύλογος ο ισχυρισμός ότι ο χάρτης του ΘΧΣ μας είναι ένας χάρτης ελλιπής και ‘‘φοβικός’’ παράλληλα και, βεβαίως, ‘‘καθόλου οραματικός’’, (αλλά) αντιθέτως μεστός ‘‘εθνικού συμπλεγματισμού’’ απέναντι στον μεγαλομανή γείτονα….
Το ερώτημα, όμως, θα μου έλεγε κάποιος, που ετέθη αρχικά είναι αν έχουμε τελικά ΘΧΣ(;), δεδομένου ότι ένας χάρτης, και δη σε μορφή απλού σκαριφήματος, δεν νοείται ως ΘΧΣ. Και κυρίως αν ανταποκριθήκαμε στην κατ’ ευρωπαϊκή επιταγή υποβολή του ΘΧΣ μας στην ΕΕ(;). Σας παραπέμπω, λοιπόν, στην επί του αντικειμένου επίσημη ιστοσελίδα της ΕΕ για τη χώρα μας (https://maritime-spatial-planning.ec.europa.eu/countries/greece), όπου σημειώνεται (τουλάχιστον την ώρα που γράφονται τούτες οι αράδες) ότι η Ελλάδα δεν έχει υιοθετήσει ακόμη ΘΧΣ(!), για τον οποίο περηφανεύτηκε, για ευνόητους λόγους, η Κυβέρνηση (ίδετε: ‘‘Greece has not yet adopted an MSP’’). Και σας θυμίζω, περαιτέρω, έτσι για να υπάρχει ‘‘επί της τραπέζης τροφή για σκέψη’’, ότι στις 16-4-2025 ο χάρτης για τον ΘΧΣ μας δημοσιοποιήθηκε λίγες ώρες αφότου η τουρκική εφημερίδα ‘‘Milliyet’’ ανακοίνωσε ότι η Τουρκική Δημοκρατία ολοκλήρωσε τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό της σε συνεργασία με το Πανεπιστημιακό Ερευνητικό Κέντρο Θαλασσίου Δικαίου της Άγκυρας (DEHUKAM)….
Το άκρως ανησυχητικό, ωστόσο, δεν είναι το γεγονός ότι για ακόμη μια φορά η κυβέρνηση Μητσοτάκη ‘‘περνά κάτω από τον πήχη’’ αλλά το ότι η χώρα κάνει… τα πάντα για να μικρύνει τη ‘‘θαλασσόσφαιρα’’ της, τη γεωπολιτική της επιδραστικότητα και το βεληνεκές του οραματισμού της σε μια εποχή που λόγω του μεγέθους των προκλήσεων και του απρόβλεπτου των παγκόσμιων αλλαγών που έρχονται, απαιτείται όχι μόνο να είναι ανθεκτική αλλά και να διαθέτει ‘‘εθνική γενναιότητα’’….
Κατερίνη, 5/5/2025
ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΥΓΚΟΥΡΕΛΑΣ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ
LLM IN INTERNATIONAL COMMERCIAL LAW
LLM IN EUROPEAN LAW
Cer. LSE in Business, International
Relations and the political science
Ο Χάρτης της 16-4-2025 για τον ΘΧΣ της Ελλάδας
